Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS ülkeleri bugün sona eren zirve toplantılarında, dünya düzenini yeniden kurma adımlarını hızlandırmak amacıyla Suudi Arabistan, İran, Etiyopya, Arjantin ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin bloğa katılmasına karar verdi.
Grup liderleri, bloğun gelecekte daha da büyümesi olasılığının kapısını aralık bıraktı. Böylece dünya düzeninin aleyhlerine işlediğini düşünen ve daha adil bir küresel rekabet ortamı arayışında olan çok sayıda ülkenin BRICS bloğuna katılmasının önü açıldı.
Genişleme adımı, BRICS'in ekonomik ağırlığının da artması anlamı taşıyor. Ayrıca grubun Küresel Güney ülkelerinin destekleyicisi olma emelleri de pekişiyor.
Ancak BRICS'i Batılı ülkelere karşı bir grup olarak birleştirmeye çalışan Çin ve Rusya gibi üyelerle Amerika ve Avrupa'yla yakın ilişkileri beslemek isteyenler arasında uzun zamandır varolan gerginlikler devam edebilir.
BRICS'in genişlemeyi en çok destekleyen üyesi Çin'in Cumhurbaşkanı Xi Jinping, “Bu üyelik genişlemesi tarihi önem taşıyor ve BRICS ülkelerinin diğer gelişmekte olan ülkelerle birlik ve işbirliği kurma kararlılığını gösteriyor” dedi.
Yatırım bankacılığı firması Goldman Sachs'in baş ekonomisti Jim O'Neill'in 2001 yılında isim babası olduğu grup, 2009 yılında dört ülkeli gayriresmi bir kulüp olarak kurulmuş, gruba bir yıl sonra Güney Afrika eklenmişti.
Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, Johannesburg'da üç gün süren liderler zirvesinin ardından yaptığı açıklamada, BRICS'in altı yeni üyesinin 1 Ocak 2024'te gruba katılacağını bildirdi.
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi petrol devi ülkelerin katılımı, BRICS ülkelerinin Amerika'nın ekseninden çıkıp kendi başlarına küresel ağır top haline gelme emellerinin göstergesi.
Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, “BRICS, adil, kapsayıcı ve refah içinde bir dünya inşa etme çabası kapsamında yeni bir sayfa açtı. Genişleme sürecinin ilk fazı üzerinde uzlaşma sağladık, diğer fazlar art arda gelecek” dedi.
Davet edilen ülkeler BRICS dost ve müttefikleri
Bloğa katılmaları için davet edilen ülkeler, BRICS üyelerinin kulübe müttefiklerini katma arzusunu yansıtıyor.
Brezilya Cumhurbaşkanı Luiz Inacio Lula da Silva, komşu ülke Arjantin'in katılımı için lobi yapmıştı. Gruba davet edilen Mısır ise Rusya ve Hindistan'la yakın ticari ilişkileri olan bir ülke.
Rusya ve İran, Amerika'nın yaptırımları ve diplomatik tecrit gibi ortak meselelerle mücadele ederken iki ülke arasındaki ekonomik bağlar, Ukrayna işgali sonrasında derinleşti.
Savaş suçları iddiaları nedeniyle hakkında uluslararası tutuklama emri olan Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, uzaktan katıldığı zirvede, “BRICS kimseyle rekabet etmiyor. Ama yeni bir dünya düzeninin doğuş sürecinin sıkı karşıtları olduğu açık” dedi.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ise ülkesinin BRICS'e katılması için aldığı davetiyeyi, Washington'a bir gönderme yaparak kutladı.
İran'ın Arapça yayın yapan El Alem televizyon kanalının haberine göre Reisi, “BRICS'in genişlemesi, çürümeye karşı tek taraflı bir yaklaşımın yolda olduğunu gösteriyor” dedi.
Çin'le yakın bağları olan Etiyopya'nın gruba katılması ise Güney Afrika'nın küresel meselelerde Afrika'nın sesini güçlendirme arzusundan kaynaklandığı gözleniyor.
Dünya düzenini yeniden dengeleme taahhüdü
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, BRICS bloğunun giderek artan etki alanının bir yansıması olarak, bugünkü genişleme açıklamasına katıldı ve BRICS'in BM Güvenlik Konseyi, Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası'nda reform yapılması şekinde uzun zamandır dile getirdiği çağrıları yineledi.
Guterres, “Çok taraflı kurumların gerçek anlamda evrensel olmalarını sağlamak için bugünün güç ve ekonomi gerçekliklerini yansıtacak şekilde reforma gitmeleri gerekir” dedi.
Dünya nüfusunun yüzde 40'ına ve küresel gayrisafi yurtiçi hasılanın dörtte birine sahip olan BRICS ülkeleri arasında uzun zamandır varolan iç bölünmeler, bloğun dünya sahnesinde ana oyuncu olma arzularına sekte vurdu.
BRICS ülkeleri, çok farklı boyutlarda ekonomilere ve birbirinden ayrılan dış siyaset hedeflerine sahip. Bu durum, bloğun uzlaşmayla karar alma modelini zora sokan bir etken.
Güney Afrika'da yapılan zirve toplantılarına bloğu genişletme tartışmaları damga vurdu. Tüm üye ülkeler bloğu büyütmeye açık destek verirken bunun ne ölçüde ve ne kadar hızlı olması konusunda liderler arasında bazı anlaşmazlıklar yaşandı.
Bloğa giriş kriterleri ve hangi ülkelere davetiye verileceği tartışmaları, dün gece geç saatlere kadar sürdü.
Bloğun ağır toplarından Çin, Batılı ülkelerin egemenliğine meydan okumak için BRICS'in genişlemesini istiyor, Rusya da bu stratejiye destek veriyor.
Diğer BRICS üyeleri de çok kutuplu bir küresel düzen yaratılmasını destekliyor. Ancak Brezilya ve Hindistan aynı zamanda Batı'yla de yakın ilişkiler kuruyor.
Forum