Reuters haber ajansı, Türkiye'de 6 Şubat'ta meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki depremin etkilediği bölgelerde seçmenlerin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a verdiği siyasi desteğe ilişkin bir değerlendirme yayınladı. Reuters'ın değerlendirmesinde, deprem bölgesindeki köy ve kasabalarda yaşayan seçmenlerin geçmişte Erdoğan'a güçlü destek verdikleri ancak depremin ve sonrasındaki yardım ve kurtarma çalışmalarındaki ağırlığın, bu sadakatin sorgulanmasına neden olduğu kaydedildi.
Erdoğan'ın partisi AKP'nin, seçmenlerin geçmişte verdiği oy desteğine güvenemeyeceği gerçeğinin giderek daha çok farkına vardığını belirten Reuters, Mayıs ayında yapılması planlanan seçimlerin 20 yıldan uzun süredir iktidarda olan Erdoğan açısından şimdiye kadarki en zor seçimler olabileceğini vurguluyor.
Kahramanmaraş'a bağlı Çiğdemtepe'de bir kamyon şoförü, "Hiç kimse sebebini bilmiyor ama bu köyün tamamı AKP'ye oy verdi. Bu deprem fikrimizi kesinlikle değiştirdi çünkü ilk yardım ve çadırlar çok geç geldi" dedi.
Bölgede anket yapılmaması nedeniyle Erdoğan'ın karşı karşıya olduğu zorluğun boyutunu anlamak kolay değil. Reuters'a göre uzmanlar, depremden etkilenen seçmenlerin kime oy verecekleri konusundaki fikrini çok hızlı değiştirebilir.
Geçen hafta Kahramanmaraş, Adıyaman ve Gaziantep'te yaşayan yaklaşık 30 kişiyle görüşen Reuters, bu söyleşilerin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a ölesiye sadık seçmenlerin bile siyasi eğilimlerinin değişebileceğinin sinyalini verdiğini kaydediyor.
Kahramanmaraş kırsalında Reuters'a konuşan ve adının açıklanmasını istemeyen bir öğrenci, "Fikrim tamamen değişti. Burada AKP etkili ama bizim için deprem her şeyi değiştirdi. Bu insanlar ne yaptıklarını bilmiyor" dedi.
Türkiye modern tarihinin en çok can kaybına yol açan doğal felaketi, son 20 yıldır Erdoğan ve AKP'ye büyük destek veren muhafazakar kaleleri tahrip etti.
Reuters, söyleşi yaptığı kişilerin, Türkiye'nin güneydoğusunda depremden etkilenen 14 milyonluk nüfusun çok azını temsil ettiğinin altını çiziyor. Ancak konuşulan kişilerin, kırsalda yaşayan ve çoğu işçi sınıfını temsil eden bu seçmenlerin cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimlerine ilişkin anketlerin sonucunu nasıl etkileyebileceğini gösteriyor.
Reuters'la konuşan seçmenlerin çoğu, AKP'nin yıllar boyunca inşaat kodlarındaki gevşek uygulamalarından ve bu kodlarla inşa edilen binlerce binanın depremde yerle bir olmasından büyük rahatsızlık duyduklarını ifade ediyor.
Kimi seçmenler Erdoğan dahil bazı siyasi liderlerin deprem sonrasındaki düşüncesizce dile getirilmiş açıklamalarını can sıkıcı buluyor.
Ancak seçmenler, muhalefetteki Millet İttifakı'na ve ittifakın yeni açıklanan cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'na oy vermeyi hayal etmekte de zorlanıyor.
AKP, 2002 yılından bu yana Türkiye'yi ciddi bir muhalefet tehdidi olmadan yönetti. AKP içindeki bazı kaynaklar Reuters'a, Güneydoğu'daki seçmen tabanındaki öfkenin farkında olduklarını ancak hızlı yeniden inşa hamlesinin ve kafası karışık bir muhalefetin AKP'ye zafer kazandıracağından emin olduklarını söyledi.
AKP'den bir yetkili, bölge halkının dikkatini yeniden inşa çabalarına çekeceklerini ve bunu Erdoğan'dan daha hızlı hiç kimsenin başaramayacağını vurgulayacaklarını dile getirdi. Bir başka AKP'li yetkili de, 227 bin binanın çöktüğü ya da yıkımla karşı karşıya olduğu bölgede yeniden inşa projelerini ön plana çıkaracaklarını söyledi.
Anketçiler çoğunlukla deprem bölgesinde anket yapmaktan kaçınırken bazı ulusal çaplı anketler, AKP'nin seçmen desteğini koruduğunu ortaya koyuyor. Anketler, depremden önce Türk halkını pençesi altına alan hayat pahalılığına ve hükümete yönelik eleştirileri arttıran deprem ve artçı şoklarına rağmen yarışın başa baş gittiğine işaret ediyor.
Muhalefet ikna edemiyor
2018'deki seçimlerde deprem bölgesindeki seçmenlerin yüzde 65'inin AKP ve ortağı MHP'ye oy verdiğini hatırlatan Reuters, konuştuğu kişilerin çoğunun, muhalif cephenin cumhurbaşkanı adayını belirlemede geç kaldığı görüşünü dile getirdiğini kaydediyor. Reuters'a konuşan birçok seçmen, muhalefete, sadece Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş gibi, milliyetçi köklere sahip bir aday çıkarılması durumunda destek vereceklerini de belirtiyor.
Reuters'ın Adıyaman'da konuştuğu bir inşaat malzemeleri satıcısı, Kemal Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanı olması fikrine gülüyor.
Yine Adıyaman'da genç bir muhasebeci olan Umur, muhalefetin adayının "Yavaş gibi düşük profilli ve etkili bir kişi" olması durumunda ilk kez muhalefete oy verme şansı olacağını söylüyor.
"Seçim yapmak akıllıca değil"
Yetkililerin kısa bir süreliğine seçimleri erteleme fikrini ele aldığını ancak daha sonra seçimlerin 14 Mayıs'ta yapılmasında ısrarcı olduklarını hatırlatan Reuters, bazı seçmenlerin seçimlerin 14 Mayıs tarihinde yapılmasını anlamakta zorlandığını bildiriyor.
Adıyaman'a bağlı Besni'den Mahmut adlı kişi, Reuters'a, "Mayıs'ta seçim yapmak akıllıca değil. İnsanlar acı çekiyor, hala acı çekiyoruz" şeklinde konuştu. Mahmut, depremde enkaz altında kalan iki kuzeninin seslerini duyduğunu ancak iki gün sonra seslerinin kesildiğini anlattı.
MHP seçmeni olduğunu söyleyen Mahmut, Erdoğan'ın helallik istemesinin hoş karşılanmadığını kaydederek, "Muhalefete oy vermek isteyen çok kişi var, ben de verebilirim, ama Kılıçdaroğlu'na oy vermem çünkü tek bir seçimi bile kazanamadı" diyor.
Adıyaman'da eşi ve çocuğuyla çadırda yaşayan 52 yaşındaki inşaat işçisi Mehmet ise, "herkesin" cumhurbaşkanlığı için Erdoğan'a oy verdiğini, kendisinin de bu yönde oy kullandığını ancak AKP'yi cezalandırmak için MHP'ye oy vereceğini söylüyor.
Anket şirketi MAK Araştırma'nın Başkanı Mehmet Ali Kulat, daha önceki depremlere bakıldığında, sağ kurtulanların önce hükümeti suçladıklarını ama daha sonra evlerini kim inşa ederse ona oy verdiklerini söylüyor.
55 binanın bulunduğu İğdeli'de köylüler, kendi çadırlarını kurmuş ve evlerini de yine kendileri inşa etmeyi planlıyor.
Mehmet isimli 70 yaşındaki çiftçi, "Son 20 yılın hükümeti halk için çalışmıyor. Muhalefetin de bunu yapacağına inanmıyorum. Ama büyük bir değişime ihtiyacımız var" diyor.
