Şimdiye kadar Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ve yakınlarına ambargo uygulayan ve onların mal varlıklarını donduran Avrupa Birliği, bugün Rusya'ya uygulanan yaptırımlarda ağır sonuçlar getirecek sert yaptırımlara geçiyor.
AB'nin Rusya'nın savaş gelirlerini azaltmak amacıyla aldığı "deniz yoluyla taşınan Rus ham petrolüne yönelik" ambargo kararı, bugün yürürlüğe girdi.
Bugünden itibaren Rusya'dan deniz yoluyla gelen bir damla petrolün bile Avrupa topraklarına girmesine izin verilmeyecek.
Konuyu görüşmek üzere dün toplanan OPEC+ ülkeleri, Ekim ayında kararlaştırılan üretim kotaları konusunda statükoyu korudu. G7, AB ve Avustralya, Rus petrolüne 60 dolar tavan fiyat getirilmesi üzerinde de uzlaştı.
Avrupa Birliği'ndeki enerji krizini tetikleyecek, ilk kez alınan önemli kararlardan birisi yürürlüğe girdi.
Rus ham petrolüne yönelik ambargo, savaşın finansman kaynağını kurutmak amacıyla 5 Aralık Pazartesi günü resmen başlamış oldu. Deniz yoluyla Avrupa'ya giren petrole uygulanacak ambargo, 5 Şubat 2023'te başta motorin olmak üzere dönüştürülmüş petrol ürünlerine de uygulanarak büyüyecek. Deniz yolu ile ithalat, AB'nin Rus petrolü alımlarının üçte ikisini oluşturuyor.
Özellikle Macaristan başta olmak üzere karayla çevrili ülkelere tedarik yapılmasına izin vermek için boru hattıyla, Druzhba boru hattı aracılığıyla, ithalata izin verilmeye devam ediyor. Ancak Almanya ve Polonya, boru hattı da dahil olmak üzere Aralık ayı sonuna kadar Rusya'dan gelecek tüm teslimatları durduracaklarını açıkladı. Bu da Rus petrolünün AB'ye ithalatının yüzde 90'ından fazlasının sona ermesi anlamına geliyor.
Uzmanlar ilk kez uygulanan bu tavan fiyat mekanizmasının, "Avrupa için zorluğuna" dikkat çekiyor.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IRIS) araştırma direktörü Francis Perrin Fransız, medyasına yaptığı açıklamada, bunun hazırlıklı bir zorluk olduğunu belirterek, "Avrupa için zor bir görev ama imkansız değil. 27 üye ilkbahardan bu yana bunun için hazırlanıyor. Rus petrol ihracatındaki aşağı yönlü hareket uygulamadaydı" diye konuştu.
Rusya, 67 milyar Euro kazandı
Jacques Delors Enstitüsü'nde enerji uzmanı olan Phuc-Vinh Nguyen ise, Rusya'nın Ukrayna'da savaşın başlamasından bu yana AB'ye yaptığı petrol satışlarından 67 milyar Euro kazandığını ve yıllık askeri bütçesinin yaklaşık 60 milyar olduğunu belirtti.
Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi'ne göre de Rusya, Ukrayna'daki savaşın ilk altı ayında, hidrokarbon (petrol, gaz ve kömür) ticaretinden 158 milyar Euro elde etti. Bunun üçte ikisi, yani 102 milyar Euro'su petrol endüstrisinden geldi.
Macaristan muaf
Rusya'nın petrol ihracatı, Ukrayna'daki işgalin başladığı Şubat ile Ekim ayları arasında, ham petrol için yüzde 40, rafine ürünler için de yüzde 20 ila 25'lik düşüş kaydetti. Avrupa Birliği, Ekim ayında günde 1,4 milyon varil Rus ham petrolü ithal ediyordu.
Bunun 0,3 milyon varili Macaristan üzerinden boru hattıyla geçiyor ve bu nedenle yaptırımdan etkilenmeyecek. Bu ham petrole yaklaşık bir milyon varil "rafine petrolü" de eklemek gerekiyor. AB, kısa vadede Rus petrolünden boşalan yeri Orta Doğu, ABD, Norveç ve Afrika'dan bularak çözüm üretebiliyor.
Ancak dizel petrol ürünlerinin tedariki oldukça güç, zira AB, hala çok miktarda dizel ithal ediyor ve rafine ürünler için çok az üretim kapasitesi var. Bu nedenle uzmanlar, önümüzdeki dönemde dizel petrol piyasasında daha büyük gerilimler bekliyor.
Türkiye ve Hindistan rafine petrol ihracatını arttırdı
Avrupa'ya motorin ihracatında ülkeler şimdiden daha önemli oyuncular haline geldi. Şubat ayından bu yana Hindistan, Avrupa'ya yaptığı satışları ikiye katladı. Türkiye de Rus ham petrolünden giderek daha fazla rafine ürün ihraç ediyor. Uluslararası ve Stratejik İlişkiler Enstitüsü araştırma direktörü Francis Perrin, bu kararın etkilerini "AB, ABD, Orta Doğu ve Afrika'dan daha fazla kaynak sağlayacak" diye özetliyor.
Washington yönetimi ve AB, Moskova'nın diğer müşterilerinin fiyat üst sınırını daha düşük maliyetli alımlar için müzakere etmek amacıyla kullanmasını umuyor.
Çin geçtiğimiz ay, Rusya'dan fosil yakıt ithalatında Türkiye, Hindistan ve Güney Kore'yi geride bırakarak, lider ithalatçı pozisyonuna geldi. Ancak Francis Perrin, "Rusya, AB'de sattığının tamamını Asya'ya koyamayacak" diyor.
Avrupa Birliği, Rus ham petrol varil fiyatını 60 dolara endeksledi. AB bu kararla, Rusya'nın petrol fiyatları üzerinde oynama yeteneğini sınırlandırmayı ve Rusya'nın savaş finansmanını kesmeyi hedefliyor. Avrupa , 80-90 dolara kadar petrol fiyatlarının AB ekonomisi üzerindeki etkisini yönetebilecek. Ancak 100 doların üzerine çıkması, yine önemli enflasyon baskısı yapacak.
Petrolün yanı sıra Rus gazına da tavan fiyat belirlenmesi konusunda tartışan AB'ye üye 27 ülke, henüz bir uzlaşma sağlayamadı. Konu, 15 Aralık'ta toplanacak AB liderleri tarafından tartışılacak.
OPEC üretim seviyelerinde istikrarı seçti
Ekim ayından bu yana, Kuzey Denizi ölçeği Brent petrolün varil fiyatı ve Amerika'daki eşdeğeri WTI, 80 ila 85 dolar arasında dalgalanıyor.
Mart ayında bu rakam 130 dolara kadar çıkmıştı. Riyad liderliğindeki Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) 13 üyesinin ve Moskova liderliğindeki 10 müttefikinin temsilcileri, Pazar günü AB ambargosunun olası etkilerini tartışmak üzere video konferans yöntemiyle toplandı.
OPEC ülkeleri ve ortakları, 20 dakika süren toplantıda, üretimlerini planlanandan daha fazla azaltmama, Viyana'daki Ekim ayı toplantısında kararlaştırılan seviyede tutma kararı aldı. Yani OPEC ülkeleri 2023 yılı sonuna kadar, üretimlerini günde 2 milyon varil azaltmaya devam edecek. Bu karar, Avrupalılar için "kötünün iyisi" anlamına geliyor.
Kremlin'den uyarı
G7 ülkeleri, AB ve Avustralya'nın deniz yoluyla taşınan ham petrolün varil başına 60 dolar tavan belirlemesi uygulaması da bu Pazartesi günü yürürlüğe girdi.
Bu karar, "AB, tavan fiyat belirlerse bu ülkelere petrol satışının durdurulacağını" açıklayan Kremlin'den sert tepki gördü. Rus petrol, gaz, atom enerjisi ve karbon yakıtlardan sorumlu Başkan yardımcısı Alexander Novak, "Belirlenen seviye ne olursa olsun, bir fiyat tavanı aracının kullanılmasını önleyecek mekanizmalar üzerinde çalışıyoruz, çünkü bu tür bir müdahale piyasayı daha da istikrarsızlaştırabilir" karşılığını verdi.
Kiev ise böyle bir mekanizmadan ne kadar memnun olsa da, getirilen 60 dolar sınırını yetersiz buldu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin kabine şefi Andrey Yermak, Rus petrolünün zaten varil başına 65 dolar civarında işlem gördüğünü belirterek, "Rus ekonomisini daha da hızlı yok etmek için tavan fiyatı 30 dolara indirmeliydik" dedi.
Kremlin, Rusya'nın petrol fiyat sınırının Ukrayna saldırısını etkilemeyeceğini söyledi
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov da, dünya petrol piyasasının "istikrarsızlaşmasına" karşı uyarıda bulunarak, Batılı ülkeler tarafından Rus petrol fiyatına ilişkin üst sınırın Moskova'nın Ukrayna'daki saldırısı üzerinde hiçbir etkisi olmayacağını söyledi.
Peskov, bu sabah gazetecilere yaptığı açıklamada, "Rus ekonomisinin askeri harekatı finanse etmek için gerekli tüm yeteneklere sahip olduğunu, bu tür önlemlerin hiçbir etkisi olmayacağını" savundu.
Dünyanın en büyük ikinci petrol üreticisi olan Moskova, küresel petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 10'unu karşılıyor.
AB'nin kabul ettiği 60 dolar tavan fiyat, Ural ham petrolünün bugün işlem gördüğü fiyatın biraz altında (65-70 dolar) ve uluslararası ölçüt olan Brent'ten yüzde 20 ila 30 daha ucuz. Ancak bu, 20 ila 40 dolar arasında olduğu tahmin edilen Rus üretim maliyetlerinden çok daha yüksek bir fiyat olmaya devam ediyor.
Bu nedenle yaptırım Kremlin'i zorlasa da, Rusya için etkisinin sınırlı olacağı belirtiliyor. Rusya, bir tavan fiyatı uygulayan hiçbir ülkeye petrol satılmayacağını açıkladı.
