Afganistan'daki İslamcı Taleban hükümeti, Afganistan'da Amerika'nın fonlarıyla yayın yapan medya kuruluşları Amerika'nın Sesi (VOA) ve Hür Avrupa Radyosu'nun (RFE/RL) FM bandındaki yayınlarına getirilen yasağı savundu. Taleban savunmasında, bu yayınların yerel yasaları çiğnediğini iddia etti.
VOA ve RFE/RL'nin Afganistan'daki uzantısı olan Azadi Radyo'ya getirilen yasak, Taleban'ın Enformasyon ve Kültür Bakanlığı'nın radyo programlarının içerikleri hakkında şikayetler aldığını bildirmesinden bir gün sonra yürürlüğe girdi. Bakanlık, yayınların içeriğine ilişkin şikayetler hakkında ayrıntı paylaşmadı.
Yasağın Afganistan'da FM yayınları için aynı sistemi kullanan diğer uluslararası yayın kuruluşlarına da uygulanıp uygulanmayacağı net değil.
Taleban Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdül Kahar Balki, VOA'ya gönderdiği yazılı açıklamasında, "Afganistan basın yasalarına sahip ve bu yasaları art arda ihlal eden her yayın kuruluşunun Afganistan içinde yayın yapma ve Afganistan'dan bildirme imtiyazları ellerinden alınacaktır" dedi.
Balki, "VOA ve Radyo Azadi bu yasalara riayet etmedi, yasaları art arda ihlal etti, profesyonellik göstermeyi başaramadı ve bu nedenle yayınları yasaklandı" ifadesini kullandı.
Amerikan hükümetinin fonlarıyla desteklediği yayın kuruluşları VOA ve RFE/RL, bağımsız gazetecilik ilkeleriyle faaliyet gösteriyor ve kapsamlı, dengeli yayınlar yapmayı amaçlıyor.
VOA Afgan yayın bölümü, 15 FM ve 2 orta dalga radyo kanalı üzerinden günde 12 saat yayın yapıyor. Paşto ve Dari dillerinde yapılan programlar, radyonun ana bilgi kaynağı olduğu yoksul Afganistan'da milyonlarca dinleyiciye ulaşıyor.
Taleban, Amerikan ve NATO askerlerinin 20 yıl süren savaştan sonra geri çekilme sürecini tamamladığı Afganistan'da 2021 yılı Ağustos ayında iktidara yeniden geldi.
O tarihten bu yana Taleban, insan hakları ve özgürlüklerini kısıtlatıcı şeriat yasalarıyla ülkeyi yönetiyor.
Kısıtlamalar ve mali zorluklar, çok sayıda özel televizyon kanalını, radyo istasyonunu ve yazılı basın kuruluşunu Afganistan'daki faaliyetlerini durdurmak zorunda bıraktı. Binlerce gazeteci işini kaybetti. Taleban tarafından cezalandırılmaktan korkan yüzlerce Afgan medya mensubu ülkeden kaçmak zorunda kaldı.
Merkezi Fransa'da bulunan Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, Taleban'ın iktidara gelmesinden bu yana Afganistan'ın medya kuruluşlarının yüzde 40'ını, gazetecilerininse yüzde 60'ını kaybettiğini bildirdi.
VOA'nın Dari ve Paşto dillerinde Afganistan'a yaptığı radyo yayınları 1980'li yıllarda, Afganistan'ın Sovyetler Birliği güçleri tarafından işgale uğradığı dönemde başlamıştı.
Yerel dillerde yapılan yayınlar, inanılır ve güvenilir olarak değerlendiriliyor.
VOA, dijital medya aracılığıyla da Afganistan'da geniş bir kitleye erişiyor. Taleban, Mart ayında, on yıldır Afgan Ulusal Televizyonu, Tolo Haber ve Lamar kanallarında yayınlanan VOA'nın Aşna TV haber
Uluslararası Af Örgütü, bugün Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, Taleban'ın Afganistan'da iktidarı ele geçirmesinin ”tüm Afganlar'ın hayatlarında büyük değişikliklerle sonuçlandığını, bu değişikliklerin kadınlar ve kız çocukları açısından daha ciddi olduğunu” bildirdi. Örgüt, "Kadınlar ve kız çocukları günlük hayatlarında ciddi kısıtlamalarla karşılaşıyor" ifadesine yer verdi.
Taleban Afganistan'da iktidara geldikten sonra, kadınların yanlarında erkek akrabaları olmadan uzun yolculuğa çıkmalarını yasakları, kadınların evlerinin dışında yüzlerini kapatmasını emretti ve genç kızların ortaokula ve lise eğitimine geri dönmesini engelledi.
VOA'dan Taleban'ın yayın yasağına ilişkin açıklama
VOA, yayın yasağının yürürlüğe girmesinden sonra yaptığı açıklamada, Taleban'ın VOA'nın FM ve orta dalga yayın ileticilerine el koymasının birkaç yıllık bir sözleşmeyi ihlal ettiğini ve yasağın, sansürsüz haber ve veri kaynağı olarak Radyo Aşna'dan yararlanan geniş kitlelere darbe indirdiğini kaydetti.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı: "VOA yayınları Afgan halkına sansürsüz bakış açıları ve umut sağladı. Sıradan Afganlar'ın programları arayarak katılımda bulunmalarını sağladı, onların sesini duyurdu, yerel medya tarafından sansürlenen konular hakkında tartışma programlarına katılmalarına imkan tanıdı. VOA, programlarında Afganistan'daki mevcut hükümetin giderek daha çok tecrit edilmesi, Taleban'ın politikaları sonucu kadınların ve kızların ikinci sınıf statüsüne düşmesi, Taleban'ın iktidara gelmesinden bu yana yaşanan ekonomik başarısızlıklar ve ülkede hayat standartlarının düşmesi gibi konular ele alındı."
VOA ayrıca açıklamasında, yayınlanan birçok programın sunucusunun kadınlar olduğunun da altı çizildi. VOA Genel Müdür Vekili Yolanda Lopez, "VOA'nın yayınlarını durdurmak, sesimizi kesmeyecek. Afganistan içindeki tutsak dinleyici kitlelerine hizmet götürmenin önemini daha da arttıracak" dedi.
Açıklamada Afganistan'daki VOA yayınları hakkında da bilgi verildi. Buna göre, VOA yayınları Afganistan'da haftada 7 milyon 300 bin dinleyiciye ulaşıyor. Bu, Afganistan'daki yetişkin nüfusun üçte birine denk geliyor. Bu kitlenin yaklaşık yarısı radyo yayınlarını dinliyor. Taleban'ın VOA'nın işini zorlaştırdığının belirtildiği açıklamada, olumlu bir bilgi de paylaşıldı. VOA, Afganistan'daki geniş kitlelere başka yollardan da ulaşıyor. Günde 24 saat, haftada 7 gün yayın yapan uydu kanalı Yahsat kanal 469, kısa dalga radyo, Tacikistan'dan yayın yapan orta dalga radyo ile darivoa.com ve pashtovoa.com internet sitelerinin yanısıra Twitter, Facebook, Instagram ve YouTube'un aralarında bulunduğu sosyal medya ağları, VOA'nın Afgan kitlelere erişmesinin başka yolları. VOA, Afgan kitlelere hizmet etme misyonunu yerine getirmek ve kitlelere içerik ulaştırmak için ilave yöntemleri de araştırdığını bildirdi.
