ANKARA- Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Karadeniz’deki deniz taşımacılığındaki mayınlar sorunu ve tahıl ticareti kaynaklı gıda sıkıntısına ilişkin Ukrayna tarafını suçlayarak, “Ukrayna, limanlarını mayınlardan temizlerse, biz hiçbir şekilde askeri harekatımızı kötüye kullanmayacağız ve gemilerin oradan serbest bir şekilde çıkmasını sağlamakla ilgili tüm gerekli adımları atarız” dedi.
Lavrov ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bugünkü ortak basın toplantısında dünyayı etkileyen tahıl ticareti başta olmak üzere Karadeniz’deki gemi ulaşımıyla ilgili durumu değerlendirdi. Toplantıda, Rusya tarafı Ukrayna’yı suçlayan tutumunu sürdürürken, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’in (BM) gözetiminde barış ve çözümü vurgulayan tutumu ön plana çıktı.
Çavuşoğlu’yla görüşmelerinde Ukrayna’ya odaklanıldığını kaydeden Lavrov, “Ülkemizin güvenliğini tehdit eden problemler oluştu. Sınırımızda güvenliğimizle ilgili endişelerimiz var. Sayın Bakan’a askeri harekatla ilgili bilgi verdim. Biz sivillere olabildiğince en az seviyede hasar vermeye özen gösteriyoruz. Amacımız, Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerindeki Rus vatandaşlarını korumak. Montrö Sözleşmesi’ne harfiyen uymak zorundayız. Türkiye'nin bu konudaki katkılarını takdir ediyoruz. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, 30. yılını kutluyor. Biz, yapıcı şekilde çalışmasından yanayız” ifadelerini kullandı.
Lavrov, Rusya medyası temsilcisince yöneltilen “Ukrayna ‘eğer Odessa’daki limanları temizlenirse, askeri saldırıya uğrarız’ diyor Rusya bu konuda garanti verebilir mi, veremezse neden?” sorusuna karşılık limanlar için Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in güvence verdiğini söyledi. Lavrov, “Ukrayna, limanlarını mayınlardan temizlerse, biz hiçbir şekilde askeri harekatımızı kötüye kullanmayacağız ve gemilerin oradan serbest bir şekilde çıkmasını sağlamakla ilgili tüm gerekli adımları atarız” açıklaması yaptı.
Gıda krizi riski ve BM inisiyatifini nasıl değerlendirdi?
Karadeniz'deki güvenliği sağlamak açısından her iki ülkeye de sorumluluk düştüğünü vurgulayan Lavrov, “Karadeniz filomuz devamlı olarak Ukrayna sularından boğazlara kadar beşeri koridorlar açıyorlar. Bu güzergahtan gitmek isteyen tüm gemiler buradan yük taşıyabilirler. Ukraynalılar, mayınlaştırmadan söz ediyorlar. Ama Zelenski, ‘gemilere karşı kullanabileceğimiz silahları verin, biz oradaki işleri halledelim’ dedi. Ukrayna mayınsızlaştırma faaliyetine hazırsa biz de hazırız, Türk askeri makamlarıyla da bunun detaylarını görüşmekteyiz. Bu çok küçük bir problem aslında. Bizim tarafta herhangi bir engel oluşturmayız. Sürekli iğreti edici bir mesele olarak Ukraynalılar bunu gündemde tutuyor” sözleriyle Kiev yönetimini suçladı.
“Gıda krizi” noktasındaki tartışmaya katılmadığını vurgulayan Lavrov, “Batılılar, tahıl ürünleri sevk meselesini bir facia olarak göstermeye çalışıyor. Oysa Ukrayna tahıl ürünlerinin piyasadaki payı sadece yüzde 1’dir dolayısıyla bunun gıda krizine yol açacağını söyleyemeyiz, kriz buradan kaynaklanmaz. Anlamak isteyenler argümanlarımızı duyar, anlar” değerlendirmesini yaptı.
İstanbul’da, Karadeniz’de tahıl ticareti başta olmak üzere gemi trafiği güvenliğine ilişkin BM'nin inisiyatifiyle yapılması planlanan toplantıya ilişkinse pek olumlu yaklaşmadığı gözlemlenen Lavrov, “Samimi olmak gerekirse bu, sembolik bir adım olur. Göstermelik bir şeydir. Bunun çözümü için Ukrayna'nın limanlarını terk etmelerini sağlamaları lazım” yorumunda bulundu.
Barış için Ukrayna’nın Nisan ayında sundukları önerilere yanıt vermediğini kaydeden Lavrov, “Askeri harekat hedeflerimizi kamuoyu çok iyi biliyor, hedeflerimize ulaşacağız” mesajını da verdi.
Çavuşoğlu BM planını destekledi, Rusya’ya yaptırımı eleştirdi
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise, tahıl meselesine ilişkin “Dünyada gıda kriziyle ilgili gerçek bir kriz olduğunu söylemek isterim” sözüyle bu noktada Lavrov’un açıklamasına karşı çıktı. Buna karşı Ukrayna ve Rusya tarafından üretilen ve ihraç edilen tahıl ürünleri için, “dünyada ihraç edilen tahıl ürünlerinin üçte birini oluşturuyor” bilgisini paylaştı. Çavuşoğlu, “Bu konuda gemilerin denetlenmesi dahil (Buğday koridoru için) BM, Rusya, Ukrayna ve Türkiye arasında oluşturulabilecek bir mekanizma ve işbirliğini içeren bir plandan bahsediyoruz. Biz Türkiye olarak bu planı makul buluyoruz ve uygulanabilir bir plan olarak görüyoruz” dedi ve BM’ye İstanbul’da ev sahipliği teklif ettiklerini ekledi.
Çavuşoğlu, Ukrayna’nın tahıl ürünleri, ayçiçek ve ayçiçek yağını piyasalara ulaştırması karşılığında Rusya’nın ihracatına engelleme yapılmaması talebini de Türkiye’nin son derece meşru ve haklı bir talep olarak gördüğünü söyledi. Çavuşoğlu, “Bu konuyu sadece ‘Rusya Federasyonu’nun ihraç ettiği tahıl ve gübre yaptırımlara dahil edilmedi’ diyerek geçiştirmek de doğru değil. Son zamanlardaki açıklamalarda bunu görüyoruz. Oysa bu ürünleri taşıyacak gemilerin sigorta edilmesi, lojistik konular, limanlara ulaşabilmesi, yanaşabilmesi, verilecek servisler ve ödemelerle ilgili yani bankacılıkla ilgili işlemler konusunda da gerekli adımların atılması gerektiğini düşünüyoruz. Yani dünyanın, hem Ukrayna hem de Rusya Federasyonu'nun ihraç edeceği ürünlere ihtiyacı varsa bunun önünü hep birlikte açmamızda fayda var diye düşünüyoruz. Burada önemli olan ortak anlayışa dayanan bir mekanizmanın tesis edilmesidir” diye konuştu.
Karadeniz’de gemilere mutlaka güvenli seyrüsefer sağlanması gerektiğini belirten Çavuşoğlu, “Siz (Lavrov) de burada özellikle gemilerin Ukrayna’ya silah taşımayacağından emin olmak istiyorsunuz, onu söylüyorsunuz. Dönüşte de belirlenen ürünlerin her iki ülkeden çıkması söz konusu. Sonuçta bunların denetimini yapacak bir mekanizmanın oluşmasıyla, BM’nin teklifini biz o yüzden makul buluyoruz, sizin de içinde bulunduğunuz bir mekanizmayla bu ihracatın önündeki engeller kalkar hem de her iki ülkenin güvenlik endişeleri de ortadan kaldırılmış olur. Bu konuda yapıcı bir işbirliğine gitmekte fayda var” dedi.
Çavuşoğlu Türkiye’nin üçlü zirve çağrısını yineledi
Çavuşoğlu, bir Rus medya temsilcisinin Kiev’in diplomatik diliyle ilgili soru üzerine ise, “Biz Rusya ve Ukrayna’yı memnun etmek için hareket etmiyoruz. Bazı attığımız adımlardan Rusya Federasyonu rahatsız oluyor. Bizim yaptırımlara katılmamız Ukrayna’yı memnun etmemiş olabilir. Ama arabulucu tutumuzu sürdürmemiz için doğru doğruya, eğri eğriye hareket ediyoruz. Herhangi bir yanlış gördüğümüzde söylüyoruz. Rusya tarafına savaşla ilgili eleştirel açıklamalarımız ortada. Sonuçta hangi ülke ne söylüyor diye hareket edecek değiliz. Herhangi bir yanlış gördüğümüz zaman bunları da söylüyoruz. Elbette savaşın zor şartlarında sağduyuyu kaybetmemek önemlidir. Duygusal tepkiler yerine savaşı sonlandıracak makul adımlar atmayı ve diplomasiye dönmeyi daha doğru buluyoruz” yanıtını verdi.
Barış müzakeresi içinse Çavuşoğlu, Zelenski’nin, son zamanlarda tekrar müzakerelere dönmek istediğini, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a, Putin ile bir araya gelme arzusunda olduğunu söylediğini aktardı. Çavuşoğlu, “Biz müzakereye dönme konusunda birkaç hafta öncesine göre daha olumlu bir atmosfer olduğunu görüyoruz. Sahadaki gelişmeler içerisinde. Her iki taraf tekrar bir araya gelmek isterse biz kolaylaştırıcı bir ülke olarak gerekli desteği, nasıl Antalya'da sizleri bir araya getirdiysek, İstanbul'da müzakere heyetlerini bir araya getirdiysek, tekrar müzakerelerin başlaması için üzerimize düşeni yaparız. Aynı şekilde Cumhurbaşkanımız’ın her iki lidere de söylediği gibi, her iki lidere de Türkiye'de ev sahipliği yapmak isteriz. Her iki tarafın da Türkiye'ye olan güvenini görüyoruz. Biz de başından beri Montrö'nün uygulanması dahil, objektif tutumumuzu, dengeli tutumumuzu sürdürüyoruz. Bu doğrultuda ben bir ateşkesin sağlanabileceği, müzakere edilmiş bir çözüme inandığımızı söylemek isterim” değerlendirmesini paylaştı.
Ukraynalı gazeteciye soru hakkı tanıdı, Zelenski’yi suçladı
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, basın toplantısı sonunda, gazetecilerin, ikisi Rus medyası mensupları tarafından olmak üzere dört soru hakkı tamamlanmış olmasına rağmen, ayağa kalkarak soru sorma talebinde bulunan Ukraynalı bir gazeteciyi de yanıtsız bırakmadı.
Lavrov, “Rusya, tahıl dışında Ukrayna’dan neler çaldı, piyasada neler sattı?” sorusuna karşılık, “Sürekli nerede ne çalabiliriz' diye endişe ediyorsunuz, sizce herkes bunu mu yapıyor? Biz resmen duyurmuş olduğumuz hedefleri yerine getirmekle uğraşıyoruz: Ukrayna'nın doğusunu Neo-Nazi rejiminin baskısından kurtarmak. Bununla uğraşıyoruz. Tahıl da serbestçe gideceği yere sevk edilebilir, Rusya tarafından buna bir engel yok. Bunun gerçekleşmesi için Zelenski’nin, eğer orada hala bir şeyler yönetebiliyorsa, Ukrayna ve yabancı gemilerin Karadeniz'e çıkmasına yönelik talimat vermesi gerekiyor” yanıtını verdi.
Bu arada toplantıda bir Rus medyası temsilcisinin, “Ukrayna’nın talepleri Batılı ülkeleri de yordu. Diplomasi yerine sert sözleriyle talepleri nedeniyle Kiev yönetiminden hayal kırıklığı, yorgunluk var” şeklindeki sözlerine Lavrov, “Bazen ben de çok fazla diplomatik konuşamıyorum. Önemli olan nasıl dediğiniz değil, neyi söylüyor olduğunuz” karşılığını verdi.
Türkiye’ye ticaret ve turizm için “Mir kartı” mesajı verdi
Bu arada Türkiye ile ikili ilişkiler kapsamında Çavuşoğlu ile 2022 yılı içerisindeki üçüncü görüşmeyi bugün gerçekleştirdiklerini belirten Lavrov, “Antalya-Moskova ve Ankara’da nihayet müzakereler yapıyoruz. İlişkilerimiz olgunluk döneminden geçiyor, karşılıklı saygı, pragmatizm temellerine dayanıyor. Liderlerimizde ikili ve uluslararası konularda yıl içinde dokuz kez (telefon) görüşme yaptılar” bilgisini verdi. Şimdi Rusya – Türkiye Üst Düzey İşbirliği Konseyi’nin 9. Toplantısı’nın sırada olduğunu kaydeden Lavrov, iki ülke arasında Ocak-Mart döneminde 2021 yıla kıyasla bu yıl iki kat artış sağlanarak, 14 milyar dolar ticaret hacmine ulaşıldığını açıkladı.
“Ticareti milli paralar ile yapmak için ciddi potansiyelimiz var. Rus Mir ödeme kartının geniş şekilde kullanılmasını istiyoruz” diyen Lavrov, böylece özellikle turizmde geniş kapsamlı işbirliği olacağını işaret etti.
Türkiye’de hali hazırda Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklaması sonrasında yüzde 15 oranında Mir kartı kullanılmasını sağlayan işletmelerin sayısında artış yaşanıyor. Türk hükümeti de kamu bankaları aracılığıyla Mir kartı kullanımını destekleniyor.
Lavrov, “Türkiye’yle ilişkiler bağlamında “2019'da bir rekor kırdık, 7 milyon vatandaşımız Türkiye'yi ziyaret etti. 2021'de de 4 milyon Rus turist Türkiye'ye geldi. Geleneksel olarak enerji alanındaki stratejik projelere de büyük önem atfediyoruz. Akkuyu Nükleer Güç santralini kurmaya devam ediyoruz. Rus doğal gazının Türk akımı üzerinden Türkiye'ye sevki devam ediyor. Bütün bu adımlar, planlı şekilde atılıyor” ifadelerini de kullandı.
Çavuşoğlu’yla her zaman partner olarak görüştüklerini de vurgulayan Lavrov, Türkiye – Rusya ilişkileri için “Biz saygılı olarak hareket edebilme yetisine sahibiz. İkili ilişkilerimizi daha ileri seviyeye taşıma kararlılığımız da her iki halkın da yararınadır” dedi.
