Batılı ülkeler Rusya’nın Ukrayna’yı işgali durumunda sürekli yaptırımları vurguluyor ve bunun en önemli ayağı belki de Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz akışını kesmek.
Kış mevsiminde böyle bir durum Avrupa’yı kara kara düşündürürken, Amerika başta olmak üzere Batılı ülkeler böyle bir açığın nasıl kapatılabileceği üzerinde çalışıyor.
Yaşananlar Avrupa’nın doğalgaz konusunda Rusya’ya ne kadar bağımlı olduğunu bir kez daha gündeme taşımış durumda.
İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, “Rusya’nın Avrupa’nın büyük bölümüne sağladığı gazı ekonomik araç olarak kullandığını görüyoruz, buna izin veremeyiz, bu konuda Almanlar ve Amerikalılar’la aynı saftayız” açıklamasını yaptı.
Truss’ın bu sözlerinin nedeni son haftalarda uluslararası kamuoyunun gündeminden düşmeyen Rusya’nın Ukrayna’yı olası işgal senaryoları.
Böyle bir durumda Amerika başta olmak üzere Batılı ülkeler Rusya’nın sert yaptırımlarla karşı karşıya kalacağını belirtiyor.
İngiltere Dışişleri Bakanı Truss’ın dikkat çektiği Rus doğalgazı da Batı’nın yaptırım planlarının en önemli parçalarından biri.
Rus doğal gazına yaptırım sadece Moskova’yı değil Avrupa’yı da önemli oranda olumsuz etkileyecek. Çünkü Rusya Avrupa’nın en büyük doğalgaz tedarikçisi. Kıtanın doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ı Rusya’dan geliyor. Durum böyle olunca, başta Washington olmak üzere Avrupa’nın birçok başkentinde olası yaptırımlarda Rusya’dan doğalgaz akışının kesilmesi ihtimaline karşı alternatif çözümler aranıyor.
Çözüm ise çok kolay görünmüyor.
İlk akla gelen doğalgaz üreticisi ülkelerin bu konuda neler yapabileceği.
Dünyanın en fazla doğalgaz ihraç eden ülkelerinden Katar’ın Emiri bu çerçevede Beyaz Saray’da Başkan Joe Biden’la görüştü.
Ama görüşmede soruna çözüm için önemli bir sonuç elde edilmiş görünmüyor.
Görüşmenin ardından Katar Enerji Bakanı, tek taraflı olarak Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacını karşılayamayacağını açıkladı.
Enerji Bakanı böyle bir adımın atılması durumunda dünya genelindeki diğer tedarik zincirinin etkileneceğini söyledi.
Yani, Katar’ın Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacına yanıt verebilmesi için Asya’da uzun dönemli anlaşmalarla bağlı olduğu ülkelerden kısıntı yapması gerekiyor. Bu da anlaşması bulunan ülkelerin verecekleri yanıtlarla yakından ilgili. Böyle bir durumda Katar’ın önemli oranda tazminat ödemesi de söz konusu.
Ortadoğu Ekonomik Araştırması editörü Jamie Ingram, “Sonunda Katar ve Asya’nın, Asya ekonomilerinin Çin, Güney Kore, Hindistan, Japonya’nın bir anlaşmaya varıp varmamasına gelecek iş. Alıcılar tamam, sizden anlaşma yaptığımız miktardan daha az gaz alacağız diyecekler mi ve Katar bunu Avrupa’ya yönlendirebilecek mi? Çok yüksek fiyatlar nedeniyle bunun için biraz olasılık var. Bazı büyük ekonomiler özellikle Çin, yakıtta değişikliğe gitmeye başladı. Temelde tamam, onun yerine kömür yakalım diyorlar. Yani bu yaklaşım biraz esneklik sağlıyor bu konuda. Ama bu durum Rus doğalgazının yerini tutar mı? Hayır” ifadelerini kullanıyor.
Dünyanın en büyük doğalgaz üreten ülkesi Amerika…
Avrupa’nın Amerika ve diğer bazı bölgelerden sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatı rekor seviyelere çıkmış durumda.
Bu oran günde 400 milyon metre küp civarında.
Amerika’nın sıvılaştırılmış doğalgaz ithalat tesisleri son aylarda tam kapasite çalışıyor.
Beyaz Saray eski Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Alexander Vındman da “Ufukta enerji tedarik sürecinde büyük aksamalar görebiliriz ve Amerika Ortadoğu’daki ortaklarından da Avrupa’nın ihtiyaçlarının karşılanması için üretimi arttırmalarını isteyebilir. Yapmamız gereken tam da bu. Rusya’ya karşı sağlanacak bu uyumun aynı zamanda Avrupa ekonomileri üzerinde olumsuz etkisi olacak. Bunların bazılarını yumuşatmalıyız, bu bazıları da Avrupalı müttefiklerimizin ihtiyacı olan enerjiyi sağlamakla ilgili” diyor.
Bir sıvılaştırılmış doğal gaz gemisi yaklaşık 125 binle 170 bin metre küp doğalgaz taşıyabiliyor. Bu da örneğin İngiltere’de sadece bir kış günü 17 milyon evin ısınması anlamına geliyor.
Uzmanlar, doğalgaz üreticilerinin kargo gemilerini herhangi bir kesintinin yüzde 10-15’ini karşılayacak şekilde Avrupa’ya yönlendirebileceğini kaydediyor. Ama bu da Avrupalı tüketicilerin daha büyük faturalarla karşılaşacağı anlamına gelebilir.
Kısa vadede Rus gazının Avrupa’ya kesilmesi eski kıtayı olumsuz etkileyecek gibi ama uzun dönemde Moskova için de etkileri olumsuz olabilir.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in politikaları doğalgaz fiyatlarının yükselmesinde önemli etkenlerden.
Avrupa bu nedenle uzun dönem hazırlıklarını yapıyor. Eski kıta, rüzgar enerjisi, Kuzey Afrika hidrojen merkezleri ve Amerikan sıvılaştırılmış doğalgazına yöneliyor. Putin, enerji fiyatlarının Rusya’nın NATO’dan taleplerini karşılamada yardımcı olacağını düşünmüş de olabilir ama Avrupa’nın bu yönde hareket edeceğine dair kanıt yok. Avrupa’nın yenilenebilir enerjiye geçisi biraz zaman alacak olsa da, bu Rusya için kötü haber. Çünkü ülkenin 100 yıl boyunca ithal edebileceği doğal gaz rezervleri bulunuyor.
Rus doğalgazını Baltık Denizi’nden Almanya’ya aktarması planlanan ve bu konuda Almanya’yı daha da Rusya’ya bağımlı hale getireceği belirtilen 11 milyar dolarlık maliyetiyle Kuzey Akım 2 boru hattı da bitmesine rağmen son gelişmeler nedeniyle çalışmaya başlamadı.
Ve Washington’dan gelen açıklamalara bakılırsa işgal olması durumunda çalışmaya da başlamayacak.
Batılı ülkelerin açıkladıkları gibi Rusya’ya karşı çok sert yaptırımları hayata geçirmeleri durumunda bu Rusya’yı çok olumsuz etkileyecek ama aslında sadece Rusya değil dünya ekonomisi de bundan olumsuz etkilenecek.
Batılı ülkeler, açıklamalarına bakılırsa bunu göze almış gibi, soru Putin’in göze alıp almadığı.
