Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kiev ile Moskova arasında artan gerginlikte arabuluculuk rolü üstlenme amacıyla 3 Şubat günü Ukrayna’yı ziyaret edecek. Erdoğan’ın her ne kadar hem Ukrayna hem de Rusya liderleriyle ilişkileri yakın olsa da, uzmanlar Cumhurbaşkanı’nın birçok konuda zorluklarla karşılaşacağına dikkat çekiyor.
Avrupa Konseyi’nden kıdemli uzman Aslı Aydıntaşbaş, Erdoğan’ın kendisini arabulucuk edebilecek düzeyde özel bir konumda gördüğünü söylüyor. Aydıntaşbaş’a göre, Erdoğan, Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile olan bağlarını kullanarak, iki lider arasındaki uzlaşmazlıkta “arabulucu olmayı istiyor.”
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Erdoğan’ın arabulucu olma teklifini memnuniyetle karşıladı. Ancak Kadir Has Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler alanında uzman Profesör Mustafa Aydın, Erdoğan’ın çok ciddi ve zorlu bir durumla karşı karşıya olduğu uyarısında bulunuyor. Türkiye’nin “arabulucu olmak için aslında iyi bir konumda” olduğunu söyleyen Prof. Aydın, Rusya’nın Ukrayna ile doğrudan müzakereye sıcak bakmadığını, ABD aracılığıyla görüşmelerin yürütüldüğünü hatırlatıyor.
Erdoğan’ın Türkiye’ye ziyaret teklifini geçen ay belirsiz bir şekilde kabul ederek, COVID-19 pandemisinin yarattığı koşullar el verirse Türkiye’ye geleceği mesajını veren Putin, bazı uzmanlara göre Türkiye’nin arabuluculuk girişimine şüpheyle yaklaşıyor. Kiev’deki Demokratik Girişimler Vakfı’ndan kıdemli araştırmacı Petro Burkovskiy, Zelenski’nin, Türkiye’nin bu krizde arabuluculuk rolünün kısıtlı olacağının farkında olduğunu ancak Erdoğan’ın bu rolü üstlenmesinden memnuniyet duyduğunu söylüyor.
“Türkiye’nin müzakere masasında sunabileceği çok fazla seçeneği olmadığını” savunan Burkovskiy, Erdoğan ile görüşmenin Zelenski için yine de “iç politikada kullanabileceği bir çaba” olarak nitelendirileceği görüşünde.
Ankara, Rusya’nın Kırım’ı ilhakına güçlü bir şekilde karşı çıkarak Ukrayna’nın bu hususta Rusya’ya yaşadığı gerginliklerde Ukrayna’ya destek sunmaya devam ediyor. Türkiye ayrıca Rus yetkililerin karşı çıkmalarına rağmen Ukrayna’ya silahlı insansız hava aracı (SİHA) satıyor.
Erdoğan’ın, Türk şirketlerin yatırım piyasalarında önemli bir yer edindiği Ukrayna’ya ziyareti sırasında bir serbest ticaret anlaşmasına da imza atması bekleniyor.
Uzman Aydıntaşbaş’a göre Erdoğan’ın arabuluculuk adımı, Türkiye’nin NATO ve diğer Batılı müttefikleri tarafından da olumlu karşılanıyor. Aydıntaşbaş, Ukrayna krizinin Türk yetkililer için, Türkiye’nin NATO üyesi olarak konumunu iyileştirmesi için bir fırsat olarak görüldüğü görüşünde.
Diğer taraftan, Türkiye hükümeti NATO ve Rusya ile ilişkilerinde dengeyi koruma çabasıyla, Karadeniz’e savaş gemilerinin girişinin engellenmesine yönelik maddeler içeren Montrö Anlaşması’na bağlılığına kısa bir süre önce bir kez daha vurgu yaptı. Bu, Moskova’yı hoşnut tutmaya yönelik bir adım olarak yorumlanıyor. Uzmanlar, doğalgaz tedariği konusunda ve Suriye’deki operasyonlarda Rusya’ya bağlı olan Türk yetkililerin, Rusya hükümetinin memnun olmadığı bir durumda, Türkiye’yi cezalandırabileceğinin de farkında olduklarını söylüyor.
