ABD ekonomisi, hükümetin Covid-19 ekonomik teşvik paketine trilyonlarca dolar ayırması sonrasında 2021'de yaklaşık son 40 yılın en güçlü büyümesini sergiledi. Ekonominin pandemi, tedarik zincirindeki sıkıntılar ve yüksek enflasyona rağmen 2022'de de büyümeye devam etmesi öngörülüyor.
ABD Ticaret Bakanlığı'nın son raporu, şirketlerin tüketici ürünlerine olan yüksek talebi karşılamak için envanterlerini eritmesiyle birlikte ekonominin 2021'in dördüncü çeyreğinde hız kazandığını gösteriyor. Geçen yılki sağlam büyüme göstergeleri, ABD Merkez Bankası'nın (FED) Mart ayından itibaren faiz oranlarına arttırma yoluna gitmesini destekler nitelikte.
FED Başkanı Jerome Powell, iki gün süren politika toplantıları sonrasında Çarşamba günü gazetecilere yaptığı açıklamada, "ekonominin artık yüksek seviye para politikası desteğine ihtiyacı kalmadı" dedi ve faiz oranlarını "yakında yükseltmenin uygun olacağını" kaydetti.
ABD ekonomisinin 2021 yılında hızla toparlanması, 1 trilyon 750 milyar dolar tutarındaki kalkınma yasası Build Back Better'ın ABD Kongresi'ne takılması sonrasında kamuoyu desteği düşmeye başlayan Başkan Joe Biden'ı sevindirecek bir gelişme.
Ancak ekonomi cephesinden gelen bu müjdeli haber, pandemi nedeniyle ABD halkına yaklaşık 6 trilyon dolar tutarında yardım yapan hükümetten yeni ekonomik yardımlar geleceği beklentilerini boşa çıkarabilir.
Mali hizmetler firması BMO Capital Markets'tan ekonomist Sal Guatieri, "Omicron ilk çeyrekte zayıf bir büyümeye neden olsa da pandemi dalgasının çekilmeye ve tedarik zincirindeki sıkıntıların giderilmeye başlamasıyla birlikte ekonomik faaliyetlerin yeniden canlanması bekleniyor" dedi.
ABD Çalışma Bakanlığı raporuna göre ülke ekonomisi, 2021 yılında yüzde 5,7 oranında büyüdü. Bu, 1984 yılından bu yana kaydedilen en güçlü büyüme oranı. Ekonomi, 2020 yılındaysa pandemi nedeniyle yüzde 3,4 büyüme ile son 74 yılın en şiddetli daralmasını sergilemişti. Gayrisafi milli hasıla da 2021'in dördüncü çeyreğinde yıllık yüzde 6,9 oranında arttı. 2021'in üçüncü çeyreğinde bu oran, yüzde 2,3 olarak kaydedilmişti.
Ancak Corona virüsünün Omicron varyantı nedeniyle enfeksiyon vakalarının hızla artması, Aralık ayında ekonomik ivmenin yavaşlamasına yol açtı. Omicron nedeniyle tüketici harcamaları azaldı, fabrika faaliyetleri sekteye uğradı, hizmet sektörü yavaşladı.
Tüketici harcamaları pandemi döneminde hizmetten ürüne kayarken talepteki artış, tedarik zincirleri üzerinde baskı oluşturdu.
İşsizlik yardımı başvuruları azaldı
2021'in dördüncü çeyreğindeki ekonomik büyümede Ekim ayında tüketici harcamalarında kaydedilen artışın da payı oldu. Harcamalar, Omicron varyantının yayılmaya başlamasıyla birlikte azaldı. ABD'deki ekonomik faaliyetlerin üçte ikisinden fazlasını oluşturan tüketici harcamaları, 2021'in üçüncü çeyreğinde yüzde 2 oranında kaydedilen artıştan sonra dördüncü çeyrekte yüzde 3,3 yükseldi.
Ancak küresel çip tedarikinde yaşanan sorunların motorlu araç imalatını sekteye uğratması, tüketici harcamalarına olumsuz yansıdı.
Enflasyonun FED'in yüzde 2'lik hedefinin çok üzerinde seyretmesi de hanehalkı alım gücünü azalttı ve son çeyrekte tüketici harcamalarının düşmesine yol açtı.
Şirketlerin ekipman satın almak için yaptığı harcamalar da son çeyrekte gayrisafi milli hasılayı (GSMH) destekledi. Temmuz ile Eylül ayları arasındaki kamyonet sıkıntısı, şirketlerin ekipmana yatırım yapmasını zora sokmuştu.
Son beş çeyrektir GSMH üzerinde olumsuz etki yapan ticaretin 2021'in son çeyreğinde de katkı sağlamadığı gözlendi. Yapı malzemelerindeki pahalılık nedeniyle inşaat sektörünün baskı altına olması, konut inşaatlarına yatırımın da art arda üç çeyrektir daralmasına yol açtı. Bu durum, inşa edilmeyi bekleyen yeni konut projelerinde rekor düzeyde yığılma olmasına neden oldu.
Öte yandan Omicron varyantına bağlı enfeksiyon vakalarının azalmaya başladığına ilişkin işaretler var. ABD Çalışma Bakanlığı'nın işsizlik yardımı başvuruları raporu, 22 Ocak'ta sona eren haftada işsizlik başvurusu yapanların sayısının 30 bin düştüğünü gösterdi. Böylelikle mevsimsel ayarlamalar sonrasında son bir hafta içinde 260 bin kişi, işsizlik başvurusunda bulundu.
İşsizlik yardımı başvuruları, Ocak ayı başında son üç ayın en yüksek seviyesine tırmanmıştı.
İstihdam piyasasınınsa doygunluk noktasına ulaştığı ya da ulaşmaya yakın olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Kasım ayı itibarıyla 10 milyon 600 bin pozisyonun doldurulmayı beklediği ABD'de işverenler, eleman bulmakta zorlanıyor.
ABD ekonomisinin, henüz sona ermekten uzak olan pandemi, son yıllardır kaydedilen en yüksek enflasyon oranı, tedarik zincirindeki darboğaz ve yakında artması beklenen faiz oranları nedeniyle 2022'nin ilk çeyreğinde yavaşlama işareti vermesine rağmen ikinci çeyrekte yükselişe geçmesi bekleniyor.
Mali hizmetler firması Wells Fargo'dan kıdemli ekonomist Sam Bullard, "Ekonominin bu yıl doğal hız sınırının üzerinde büyümeye devam ettiğini görüyoruz. Talep hala yüksek seyrederken çok düşük olan envanter seviyelerini tazeleme ihtiyacı var. İmalatçıların rekor düzeydeki siparişleri karşılama yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekiyor" dedi.
ABD ekonomisinin bu yılki büyüme oranı beklentisi, yüzde 3,9.
