ABD’nin 20 yılın ardından Afganistan’dan ayrılmasıyla uzmanlar Çin ve Pakistan’ın Kabil’deki Taleban hükümetine acil destek ve uzun vadeli yatırım için devreye girdiği görüşünde. Amerika’nın Sesi bu durumun bölge ve Amerika’nın güvenlik çıkarları için ne anlama geldiğini inceledi.
Bazı Afganlar Taleban rejiminden kaçabilecek para ya da yalnızca yiyecek yemek bulmak için değerli varlıklarını satmaya çalışıyor. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ülkenin bir insani krizle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu: “Eğer Afganistan ekonomisi çökerse insani yardım da sorunu çözmeye yeterli olmayacak. Riskin çok büyük olduğunu biliyoruz. Büyük nakit sorunu var.”
Uluslararası toplum Afganistan’a 1 milyar 200 milyon dolarlık insani yardım ve kalkınma desteği sözü verdi. Taleban’ın dışişleri bakan vekili, çoğu Amerika tarafından dondurulan 10 milyar dolarlık yabancı mal varlığına da erişim talep etti.
Taleban Dışişleri Bakan vekili Emirhan Muttaki, “ABD’nin büyük bir ülke olduğunu ve büyük bir kalbi olması gerektiğini düşünüyoruz. Afganistan yoksul bir ülke ve ona zalim davranılmamalı. Uluslararası toplumla pozitif ve kapsayıcı bir ilişki içinde olmayı istiyoruz. Onlardan Afganlar’ın üzerindeki baskıyı daha fazla arttırmamalarını istiyoruz” diyor.
Amerika ve diğer batılı ülkeler kaynakları açmadan önce Taleban’dan insan haklarına, özellikle de kadın haklarına saygılı olmasını istiyor. Ancak Çin ve Pakistan şimdiden fiili Taleban hükümetine gıda ve sağlık malzemeleri gönderdi ve Taleban temsilcileriyle bir araya geldi. Uzmanlar Pakistan’ın Taleban’a yardım etmesinin yeni olmadığı görüşünde.
Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nden Maximilian Hess,“Pakistan’ın Taleban’la ya da bugünkü Taleban yönetimini oluşturan kişilerle 30 yıl öncesine dayanan ilişkileri var,” diyor.
Amerika Dışişleri Bakanlığı Pakistan’ın söz verdiği gibi Taleban’dan hesap sormasını istiyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, “Pakistan'a ve bölgedeki diğer ülkelere, Afganistan halkını desteklemek için farklı şekillerde verdikleri sözleri yerine getirmeleri ve doğru kamuoyu açıklamalarını yapmaları için çağrı yapmaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.
Bir başka uzman Pakistan için Hindistan’ın her zaman denklemin bir parçası olduğunu söylüyor.
Dış İlişkiler Konseyi'nden Manjari Chatterjee Miller, “Pakistan, Hindistan’dan kaygılanıyor. Hindistan bir numaralı düşmanı. Bu nedenle Afgan hükümetinin Hindistan’la değil kendisiyle dost olmasını istiyor” diyor.
Bir diğer uzmana göre Çin için önemli olan Afganistan’da uzun vadeli yatırımlar yapabilmek.
Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nden Maximilian Hess, “Çin Afganistan’ı Orta Asya’daki Bir Kuşak Bir Yol programında kullanacağı uzun vadeli yatırımlar için potansiyel olarak görüyor. Bunlar genellikle büyük ölçekli yol ve altyapı inşaatı için hibelerle başlar. Bunlar henüz açıklanmadı” dedi.
Bazı uzmanlar ise Afganistan’a yatırımın riskli olduğu görüşünde.
Manjari Chattarjee Miller, “Çin, Afganistan'ı nasıl destekleyeceği konusunda çok dikkatli. Hükümete garanti vermeyen ya da Taleban’ın desteklediğinden endişe ettiği cihatçı gruplara güvence sağlayan bir kara deliğe para kaptırmak istemiyor” diyor.
Katar da Afganistan’a tonlarca tıbbi malzeme ve gıda yardımı gönderiyor ve Kabil havaalanını yeniden işler hala getirmeye çalışıyor.
