ABD'nin vatandaşlarının çoğunu, risk altında olan binlerce Afgan'ı ve son askerlerini Afganistan'dan tahliye etmesi, 2001 yılından beri ilk kez ABD'nin Afganistan'da hiç askerinin olmaması anlamına geliyor.
Son iki haftada Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'ndan 114 binden fazla kişi tahliye edildi. ABD'nin Afganistan'daki askeri varlığının sona ermesi yeni soru işaretlerinin oluşmasına yol açıyor.
—Afganistan'da kalan Amerikan vatandaşlarına ve risk altındaki Afganlar'a ne olacak?
ABD, 14 Ağustos'ta başlayan tahliye uçuşlarıyla 5 bin 500'den fazla Amerikan vatandaşını Afganistan'dan tahliye etti. Çok az sayıda Amerikan vatandaşı, Afganistan'da kalmayı tercih etti. Bu kişilerin çoğu için bu tercihin gerekçesi, aile fertleriyle birlikte olmak.
Biden yönetimi, Amerikan ordusunun geri çekilmesi tamamlandıktan sonra Taleban'ın Amerikalılar'ın ve diğer ülke vatandaşlarının Afganistan'dan güvenli şekilde çıkış yapmasına izin vereceği beklentisi içinde. Ancak bu kişilerin faaliyetlerine devam eden bir havalimanından yoksun olan Kabil'den nasıl ayrılacakları sorusu, kaygı yaratıyor.
Aralarında ABD ordusu için çalışan tercümanlar, gazeteciler ve kadın hakları savunucularının olduğu risk altındaki binlerce Afgan da ülkeden çıkamadı.
Bu kişileri nasıl bir geleceğin beklediği, belirsiz. Yetkililer, Taleban'ın ABD müttefiki bu kişileri hedef alma olasılığı nedeniyle kaygılı.
İngiltere, ABD ve diğer bazı ülkelerin Pazar günü yaptıkları ortak açıklamaya göre Taleban, tüm yabancı ülke vatandaşlarının ve yabancı bir ülkeden seyahat izni bulunan Afganistan vatandaşlarının Afganistan'ı terk etmesine izin verme taahhüdünde bulundu.
—ABD güçlerinin ayrılmasından sonra Kabil'deki havalimanına ne olacak?
ABD ordusu, son iki haftadır yaklaşık 6 bin askerle Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın güvenliğini sağlıyor ve havalimanının işletimini yürütüyordu.
Taleban’ın, havalimanından sivil uçuşların devamlılığının sağlanması için Katar ve Türkiye hükümetleriyle görüştüğü bildiriliyor. Birçok kişi için Afganistan'dan çıkmak için tek yol, Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Pazar günü, sivil uçuşlara yeniden başlanması için Kabil'deki havalimanında bazı onarımlar yapılması gerektiğini kaydetti.
NATO misyonunun bir parçası olan Türkiye, son 6 yıldır Kabil'deki uluslararası havalimanının güvenliğinden sorumlu.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da Salı günü, Taleban'ın Kabil'deki havalimanının idaresi konusunda Katar ve Türkiye ile görüşmekte olduğunu, Afganistan'dan çıkmak isteyenlerin tarifeli uçuşları kullanabilmeleri için havalimanının güvenliğinin bir an önce sağlanması gerektiğini söyledi. France 2 televizyonunda konuşan Le Drian, "Güvenlik Konseyi'nin havalimanının güvenliğini sağlamaya ilişkin karar tasarısı derhal uygulanmalıdır. Havalimanının işletimi konusunda Katarlılar ve Türkler’le görüşmeler yapılıyor. Havalimanına erişimin güvenli olmasını talep etmeliyiz" dedi.
Yabancı güçlerin kontrolu devretmesinden sonra havalimanını açık tutmak, sadece Afganistan'ın dünyayla olan bağını korumak açısından değil, aynı zamanda yardım malzemelerinin ve operasyonlarının devamlılığını sağlamak açısından da hayati önem taşıyor.
—ABD-Taleban ilişkileri gelecekte nasıl şekillenebilir?
ABD, Afganistan'da diplomatlarını bırakmayı planlamadığını, gelecekte ne yapacağına ise Taleban'ın eylemlerine göre karar vereceğini kaydetmişti.
Biden yönetiminin insani ve ekonomik krizin Afganistan'ı çöküşe sürüklememesi için yeni adımlar atması bekleniyor.
Birleşmiş Milletler (BM), Afganistan'da 18 milyondan fazla kişinin, yani ülke nüfusunun yarısından fazlasının yardıma muhtaç olduğunu, beş yaş altındaki Afgan çocukların yarısının akut beslenme yetersizliğiyle karşı karşıya kaldığını bildiriyor. Afganistan, dört yıldır ikinci kuraklık dönemini yaşıyor.
İngiltere dahil bazı ülkeler, hiçbir ülkenin Taleban'ı Afganistan hükümeti olarak tanımaması gerektiğini kaydetti.
—IŞİD Afganistan'da nasıl bir tehdit oluşturuyor?
ABD ve Taleban arasında işbirliği yapılabilecek alanlardan biri, IŞİD militanlarının oluşturduğu tehdit olabilir. Washington ve Taleban'ın IŞİD'e karşı nasıl eşgüdümlü hareket edebileceği, hatta veri paylaşımında bulunabileceği konusundaysa bazı soru işaretleri var.
IŞİD'in Horasan kolu, ilk kez Afganistan'ın doğusunda, 2014 yılında ortaya çıktı. Kısa sürede aşırı şiddet kullanması ve acımasızlığıyla tanınan örgüt, 26 Ağustos'ta Kabil'deki havalimanının dışında düzenlenen, 13 ABD askeri ve çok sayıda Afgan sivilin ölümüne yol açan intihar saldırılarının sorumluluğunu üstlendi.
ABD, bu saldırıya en az iki silahlı İHA saldırısıyla karşılık verdi. Başkan Biden, yöetiminin misilleme yapmaya devam edeceğini söyledi.
İstihbarat yetkilileri, IŞİD Horasan'ın elini güçlendirmek ve Taleban'dan kopan militanları bünyesinde toplamak amacıyla Afganistan'da Batı'nın desteklediği hükümetin çöküşüyle sonuçlanan istikrarsızlığı kendi çıkarına kullandığına inanıyor.
