Amerika ve yabancı güçler Afganistan’dan çekilmeye devam ediyor. 11 Eylül son tarih. Alman askerleri tamamen çekildi, Amerikan askerlerinin de yüzde 90’ı. Taleban ise Afganistan’da hızla ilerliyor.
Bazı Afgan güçleri komşu Tacikistan’a sığınıyor. Afgan halkı gelecekten endişeli, umudu ülke dışında arıyor.
Afganistan’da yabancı güçler için geri sayım devam ediyor.
Taleban’la varılan anlaşma gereği Amerikan askerlerinin de dahil olduğu yabancı güçler 11 Eylül’e kadar ülkeden ayrılacak.
Alman askerleri tamamen çekildi bile. Amerikan askerlerinin de yüzde 90’ı. 20 yıldır süren savaşın sembol yerlerinden Bagram Hava Üssü’nde artık Amerikan askeri yok.
11 Eylül sonrası için dile getirilen bazı karamsar senaryolar şimdiden ülkede kendini gösteriyor.
Taleban, ülke içinde ilerleyişini hızlandırdı. Bazı bölgeleri çatışmadan ele geçiriyor. Bazı Afgan güvenlik güçleri komşu Tacikistan’a sığınıyor.
Daha yabancı güçlerin tamamı Afganistan’dan çekilmeden ülkenin yaklaşık 3/1’inde kontrol örgüte geçmiş durumda. Bazılarına göre orduda moral çöküntüsü söz konusu.
Ya Afgan halkı… Onların da durumu Afgan ordusundan çok farklı değil gibi.
Bagram üssünde tamirci olan ve Sovyet işgaline de tanık olan Malek Mir, Amerikalılar’ın Taleban’ı bombalayarak örgütten kurtulmak için Afganistan’a geldiğini ama şimdi Taleban çok güçlü bir duruma geldiğinde ülkeyi terkettiklerini belirtiyor ve soruyor; “Bütün bu yıkımın nedeni, öldürmenin, bize getirdikleri gizemin nedeni neydi?”
Mir, keşke hiç gelmeselerdi diyor.
Afganlar yarınlarından endişeli, özellikle de kadınlar.
İnsan hakları savunucusu Fatima, “Kendimi terkedilmiş hissediyorum. Tehlikedeyim. Çocuklarım tehlikede. Bana çeşitli yollarla mesajlar gönderdiler. Çocuklarım ve benim hayatım söz konusu. Beni canlı bırakmayacaklar” diyor.
Taleban ise varılan anlaşmaya sadık kalacağı mesajını veriyor.
Taleban müzakerecisi Suhail Shaheen, “Kadınların eğitim ve çalışma hakkı olacak. Bunu Afgan konferansında, Doha’da ve Moskova’da söyledik. Birilerinin Afganistan topraklarını Amerika’ya ve müttefiklerine karşı kullanmasına izin vermeyeceğiz” diyor.
Taleban, 11 Eylül sonrası dönemde ülkede hiç yabancı asker kalmaması gerektiğine de vurgu yapıyor.
Birçok Afgan ise gelişmeler karşısında ülke dışına çıkma amacında.
Üniversite öğrencisi Sadaf Atayee, “Taleban’ın muhtemel geri dönüşünden oldukça endişeliyiz. O nedenle durum daha kötü olmadan ülkeyi terketmek istiyoruz” diyor.
Başkent Kabil’de dahil kendini güvende hissedene rastlamak oldukça zor.
Muhammed Wasim, “Çoğu bölge düştü. Çatışmanın olmadığı bölge yok. Taleban eyalet başkentlerine ulaştı. Buraya pasaportumu almaya ve Afganistan dışına çıkmak için geldim. Burası güvenli değil” sözleriyle durumu özetliyor.
Ülke dışına çıkmaya çalışanların önceliği Avrupa.
Tayebullah, “Bütün bu problemlerle kim Afganistan’da yaşamak ister? Burda yaşamak çok zor. Belçika’ya gitmeyi planlıyorum” diyor.
20 yıl önce Amerika liderliğindeki ülkeler Afganistan’da Taleban’ı devirdi. 2009’dan bu yana Birleşmiş Milletler’ce tutulan verilere göre 100 binden fazla sivil hayatını kaybetti ama tam rakamı kimse bilmiyor.
20 yılda çoğu Amerikalı 3500’den fazla yabancı asker, on binlerce de Afgan güvenlik gücü yaşamını yitirdi.
Afganistan’daki savaşın maliyeti 1 trilyon doları, bazı kaynaklara göre ise 2 trilyon doları aştı.
Bütün bu yaşananların ardından 20 yıl önce devrilen Taleban yeniden sahnede ve hem de bazılarına göre daha da güçlenerek.
Örgüt değiştiğini söylese de anlaşılan bu söylem Afganlar arasında pek de inandırıcı bulunmuş değil.
20 yıl sonra gelinen noktada Malek Mir’in sorusu birçok Afganlı’ya tercüme oluyor gibi; “Bütün bu yıkımın, öldürmenin, getirdikleri gizemin nedeni neydi?"
