Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Adalet Divanı'nın savaş suçları yargıçları, eski Bosnalı Sırp askeri komutanı Ratko Mladic'e yönelik soykırım suçlamasını ve çarptırıldığı ömür boyu hapis cezasını onadı. Böylelikle Mladic'in İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'nın en ağır katliamında oynadığı rol kabul edilmiş oldu.
1992-1995 yılları arasındaki Bosna Savaşı'nda Bosnalı Sırp güçlerin komutanı olan 78 yaşındaki Mladic, 2017 yılında, 43 ay süren Saraybosna kuşatması sırasında işlediği soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçları nedeniyle mahkum olmuştu. Mladic, 1995 yılında Bosna'nın doğusundaki Serebrenitza'da 8 binden fazla Müslüman erkek ve erkek çocuğunun öldürülmesinden de sorumlu tutulmuştu.
Hem suçlu bulunmasına hem de çarptırıldığı hapis cezasına karşı çıkan Mladic'in temyiz kararının okunduğu sırada başını öne eğdiği gözlendi.
Lahey'de alınan temyiz kararında "Mladic'in ve savcılık makamının temyiz başvurusu tamamıyla reddedildi, yargı makamının aldığı ömür boyu hapis cezası onandı" ifadesi yer aldı.
Karar, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde 25 yıldır devam eden ve 90 kişinin mahkum edildiği davaların sona ermesi anlamına geliyor. Eski Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi, yine Lahey'de bulunan dünyanın ilk kalıcı savaş suçları mahkemesi olan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nden önce kurulmuştu.
Serebrenitza'da oğlu ve eşi Sırp güçler tarafından öldürülen Münire Subasic, duruşmadan önce, "Bugün sadece biz Serebrenitzalı anneler için değil, tüm Baklanlar, Avrupa ve dünya için tarihi bir gün" dedi.
Bosnalı Sırp nüfusun çoğunlukta olduğu en büyük kent olan Banja Luka'da yaşayan emekli Milorad Guzijan da "Mladic'in ordusu gittiği her yerde, köylerde, kentlerde, evlerde soykırım yaptı. Sırf Sırp olmadıkları için herkesi öldürdü" dedi. Çok sayıda Sırp, Mladic'i suçlu değil, bir kahraman olarak kabul ediyor.
Beyaz Saray’dan açıklama
Beyaz Saray, BM mahkemelerinin savaş suçlularını adalet önüne çıkarmadaki çalışmalarını övgüyle karşıladı. Yapılan açıklamada, "Bu tarihi karar, korkunç suçlar işleyenlerin hesap vereceğini gösteriyor. Ayrıca dünyanın neresinde olursa olsun gelecek zulümlerin önlenmesi yönündeki ortak kararlılığımızı güçlendiriyor" denildi.
Temyiz yargıçları, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kararından sonra 16 yıl boyunca kaçan ve 2011 yılında yakalanan Mladic'in cezasını çekeceği ülkeye gönderilmesi için yapılacak hazırlıkları beklerken Lahey'de tutuklu olarak kalmaya devam edeceğini bildirdi. Mladic'in hangi ülkeye gönderileceği belli değil.
Şimdiye kadar 14 Avrupa ülkesi, BM mahkemeleri tarafından yargılanan ve hüküm giyen suçluları cezalarını çekmek üzere kabul etti. Eski Bosnalı Sırp siyasi lider Radovan Karadzic, Mayıs ayında İngiltere'de bir hapisaneye nakledilmişti.
Avukatları, Mladic'in, emrindeki askerlerin işlediği suçlardan sorumlu tutulamayacağını savunmuş ve beraat ya da yeniden yargılanma talebinde bulunmuştu. Savcılık makamıysa temyiz mahkemesinden Mladic'in cezasını ve aldığı ömür boyu hapis cezasını onamasını talep etti.
Savcılar ayrıca Mladic'in, savaşın ilk yıllarında Büyük Sırbistan'ı oluşturmak için Bosnalı Müslümanlar'ı, Hırvatlar'ı ve Sırp olmayan diğer grupları etnik temizlik kampanyasıyla yok etmeye çalışmaktan da suçlu bulunmasını istedi.
2017 yılında alınan karar, etnik temizlik kampanyasının insanlığa karşı işlenen suç kategorisinde olduğuna, ancak soykırım kapsamına girmediğine hükmetmişti.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michele Bachelet, Mladic'le ilgili nihai kararın uluslararası yargı sisteminin eski Bosnalı Sırp komutanı sorumlu tuttuğu anlamına geldiğini söyledi.
"Mladic'in işlediği suçlar, siyasi kazanım için körüklenen nefretin korkunç doruk noktasıydı" diyen Bachelet, "Bugünkü karar, Mladic'in dehşet verici eylemlerindeki kişisel sorumluluğuyla ilgili, toplu cezalandırma ya da suçun belirli bir toplumla paylaştırılmasıyla ilgili değil" şeklinde konuştu.
Mahkeme, Ratko Mladic'in, o dönemde Cumhurbaşkanı olan Slobodan Milosevic'in desteğiyle Bosna'yı Sırp olmayan nüfustan temizlemek için oluşturulan "suç komplosu"nun parçası olduğu kararına varmıştı. Milosevic, soykırım ve insanlığa karşı işlediği suçlar nedeniyle yargılandığı Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde hakkındaki karar açıklanmadan kısa süre önce, 2006'da hayatını kaybetmişti.
Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin alt mahkemesi, Mladic'in İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler'in giriştiği Yahudi Soykırımı'ndan beri Avrupa topraklarında tanık olunan en korkunç suçların işlenmesinde liderlik rolü üstlendiği sonucuna varmıştı.
Türkiye: "Doğru bir karar"
Mahkeme kararıyla ilgili Türk Dışişleri Bakanlığı'ndan da açıklama geldi. Açıklamada şunlar kaydedildi:
"Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (EYUCM), 22 Kasım 2017 tarihli kararıyla savaş suçlusu Ratko Mladiç’i Bosna-Hersek savaşı sırasında 1992-1995 yılları arasında işlediği soykırım ile insanlığa karşı suçlardan ve savaş hukuku ihlallerinden ömür boyu hapis cezasına mahkûm etmişti. Ratko Mladiç'in, sözkonusu karara itirazı hakkındaki temyiz kararı Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması (UCMRM) tarafından bugün (8 Haziran) açıklanmış olup, adıgeçenin müebbet hapis cezası onanmıştır. Sözkonusu karar Srebrenitsa soykırımının kurbanlarının yakınlarının acılarını dindirmese de adaletin tecellisi bakımından doğru bir karar olmuştur. Kararın, Bosna-Hersek’te ve bölgede toplumsal barış ve uzlaşıya hizmet etmesini ve benzer suçların işlenmemesine katkıda bulunmasını diliyoruz."
