Başkan Joe Biden, 2022 mali yılında federal hükümetin bütçesini nasıl kullanmak istediğine ilişkin planını açıkladı.
Biden seçim kampanyası boyunca eğitim, istihdam, sağlık sistemi ve çevreye yatırım yapacağı şeklinde sözler verdi. Başkan’ın Cuma günü açıkladığı 58 sayfalık bütçe özeti tam da bu sözleri yansıtan bir içeriğe sahip. İhtiyari harcamaları içeren plan, federal harcamaların yaklaşık üçte birine tekabül ediyor ve yaşlılar için sağlık sigortası (Medicare) ve sosyal güvenlik ödemeleri gibi zorunlu olmayan harcamalardan oluşuyor.
Plan, eski Başkan Donald Trump tarafından bütçeleri kesilen dairelere ödenekleri yeniden çıkartıyor olması bakımından sol siyasetteki birçok kesimi memnun edecek unsurlar içeriyor. Buna göre, Eğitim Bakanlığı bütçesinde 2021 mali yılına göre yüzde 41 düzeyinde artış oöngörülürken, Ticaret Bakanlığı yüzde 28, Sağlık Bakanlığı yüzde 24 ve Çevre Koruma Dairesi de yeni bütçelerinde yüzde 21 artış görecek.
Bununla birlikte, bazı Demokratlar ve Cumhuriyetçiler’in de hemen hemen tamamı, savunma harcamalarında düşük bir artış olmasına itiraz ediyor. Cumhuriyetçiler’in, temiz enerji araştırmaları ve ekonomik eşitsizliği giderme çabaları gibi Demokratlar’ın önceliği olan başlıklardaki harcamalara da karşı çıkacağı tahmin ediliyor.
Hükümetin katkısını ön plana çıkaran bir plan
Brookings Enstitüsü adlı düşünce kuruluşunda Ekonomik Araştırmalar Programı uzmanlarından ve eski Başkan George H.W. Bush döneminde Ekonomik Danışmanlar Konseyi’nde kıdemli ekonomist olarak görev yapan William Gale, “Bu, hükümetin çözümün bir parçası olabileceğini düşünen bir başkanın bütçesi gibi görünüyor” dedi.
Gale, “Eğitim, konut, Hastalık Kontrol Merkezleri gibi alanlara ayırdığı fonlar bakımdan çok agresif bir bütçe. Hükümetin tüm bu alanlardaki sorunların çözümüne yardımcı olabileceği öngörüsünde bulunuyor” ifadesini kullandı.
ABD’de 2013 yılından bu yana ilk kez bir bütçe planı, örtülü ödenek kapsamına giren savunma harcamaları ve savunma dışı harcamaların tahminen aynı oranlarda artmasını sağlayan harcama üst limitine tabi tutulmadı. Bu sınırlamanın kalkmasıyla birlikte, Biden yönetimi savunma dışı harcamalarda yüzde 16, savunma harcamalarında ise bundan çok daha düşük bir düzeyde yüzde 1,7’lik bir artış öneriyor.
Partilerüstü Politika Merkezi adlı düşünce kuruluşunun başkan yardımcılarından William Hoagland, “Şaşırmadım ama bunun büyük bir mesele haline dönüşeceğini düşünüyorum” dedi.
Kongre’deki ‘şahinler’ savunmaya ayrılan bütçeden memnun değil
Senato Bütçe Komisyonu’nda geçmişte bir dönem Cumhuriyetçi personel müdürü olarak da görev yapan Hoagland, bütçeyi bu haliyle Kongre’ye kabul ettirmenin zor olacağı görüşünü dile getirerek, “Savunma dışı alanlardaki harcamalarda artışa gidilmesini destekleyecek Demokrat üyeler olsa bile, savunmaya ayrılan bütçenin yeterli olmayacağını söyleyecek Demokrat ‘şahinler’ de var. Dolayısıyla bazı müzakereler yürütülmesi gerekecek” diye konuştu.
Cumhuriyetçiler de Savunma Bakanlığı (Pentagon) bütçesinde düşük bir artış öngörülmesine anında tepki gösterdi.
Senato Cumhuriyetçi Azınlık Lideri Mitch McConnell ve Senato Silahlı Hizmetler, İstihbarat, Bütçe ve Tahsisatlar Komisyonları’ndaki en üst düzey Cumhuriyetçi üyeler ortak bir açıklama yayınlayarak, “Amerika’nın savunma bütçesinde kesinti yapmak, Demokratlar’ın Çin konusundaki sert söylemlerini tamamen baltalıyor ve yönetimin Çin Komünist Partisi’ne karşı koyma iradesi üzerinde soru işaretlerinin doğmasına yol açıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Liberal gruplar memnun
Biden’ın bütçe teklifi, sol kesimden çevrelerdeyse genel anlamda memnuniyet yarattı.
Bütçe ve Siyaset Öncelikleri Merkezi Kıdemli Danışmanı Tamara Fucile, bütçe planının, son 10 yıldan farklı bir yönelime işaret ettiğine dikkati çekerek, ihtiyari harcamalar tarafından fonlanan bir dizi alana 10 yıldır olması gerekenden düşük düzeyde yatırım yapıldığını söyledi.
Fucile, bu durumun da Amerikan ekonomisi üzerinde ciddi etkiler yaptığı ve Biden yönetiminin önerdiği bütçe düzeylerinin ekonominin güçlendirilmesine katkı sağlayacağı görüşünü dile getirdi.
Bütçe şahinleri endişeli
Biden yönetiminin Cuma günü açıkladığı bütçe teklifi, yaşlılar için sağlık sigortası (Medicare) yoksullar için sağlık sigortası (Medicaid), sosyal güvenlik harcamaları gibi zorunlu kalemleri ve gelir tahminlerini içermiyor. Federal bütçe açığıyla ilgili endişelere sahip gruplar, 2022 mali yılı bütçesine ilişkin daha fazla bilginin verilmesini bekliyor.
Sorumlu Federal Bütçe Komisyonu Başkanı Maya MacGuineas, “Başkan Biden’ın siyasi gündemini takip etmeye hakkı var ama ihtiyari harcama limitlerinin kaldırılması, bütçe disiplinine son verildiği anlamına gelmemeli. Şu anda bir harcama furyasına girmenin zamanı değil, özellikle de vergi artışlarını dengeleyecek ya da harcamaların azaltılacağı unsurları tanımlamadan. Şu da önemli, ihtiyari harcamalar bütçenin sadece üçte birini oluşturuyor. Bütçe geri kalan üçte ikisi kısmını nasıl ele alacağını ve vergiler konusunda ne yapacağını görmeden başkanın gündemini gerçek anlamda değerlendiremeyiz” diye konuştu.
Bütçenin Kongre’deki akıbeti ne olacak?
Başkan hangi partiye mensupsa, Kongre’deki karşıt partinin Beyaz Saray’dan gelen bütçe tekliflerini “daha baştan ölü” olarak ilan etmesi Washington’da uzun süredir bir gelenek haline geldi. Ancak bu sefer Demokratlar Kongre’nin hem Temsilciler Meclisi hem de Senato kanadında az farkla da olsa çoğunluğa sahip ve Cumhuriyetçiler’in desteği olmadan da bütçe tasarısını geçirebilecek oya sahip.
Buna ilaveten, Biden yönetiminin bütçe tekliflerinin birçoğunun halk arasında da geniş desteğe sahip olmasının, bütçenin yönetimin istediği şekilde Kongre’den geçmesi ihtimalini arttırdığı yorumları yapılıyor.
Brookings Enstitüsü’nden Gale de, “Bu bütçenin, diğer bütçelere göre ‘daha az ölü’ olması ihtimalini yüksek görüyorum” ifadesini kullandı.
