Amerika, Corona virüsü salgınında dünyada en fazla can kaybının yaşandığı aynı zamanda en fazla aşının yapıldığı ülke. Buna rağmen son haftalarda artan vakalar Corona endişesinin hala varlığını sürdürdüğünün kanıtı. VOA Türkçe’nin konuştuğu Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Furkan Burak’a göre bunun nedeni bazı eyaletlerde erken gevşetilen tedbirler, virüsün daha bulaşıcı ve ölümcül olan varyantları ve genç nüfusun henüz tamamen aşılanmamış olması: “İlk anahtar kelime aşı, ikinci anahtar kelime varyant, üçüncü anahtar kelime de önlemler diyelim. Öncelikle aşıya gelirsek üç ayda vaka sayısında yüzde 90'a yakın düzeyde azalma görüldü. Ölümlerde çok ciddi azalmalar görüldü. Tabii bununla beraber bir varyant sorunumuz da var. Özellikle İngiliz varyantı yapılan tahminlere göre ülkedeki dominant varyant. Yeni varyantları daha fazla bulaşıcı olduğu için hem aşısız olan genç nüfusun tedbirleri gevşetmesi hem varyantları daha hızlı ilerlemesi bizim karşımıza vaka sayısı artışı olarak çıkıyor.”
Mevcut aşılar varyantlara karşı ne kadar etkili?
Amerika’da her eyalette görülen, Türkiye’de de yaygın olan İngiliz varyantı hakkında ellerinde her geçen gün daha fazla veri olduğunu söyleyen Dr. Furkan Burak, eldeki aşıların virüsün mutasyona uğramış haline karşı etkisiz olmasının sıkıntı yaratacağını ancak bu endişe için erken olduğunu vurguluyor: “İngiliz varyantı şu an dominant, dünyada Amerika'da da dominant olacağı öngörülüyor. Biz daha fazla bulaşıcı olduğunu biliyoruz bütün varyantların. İngiliz varyantının iki kat daha öldürücü, yani yüzde 100 daha fazla öldürücü olabildiği yönünde ciddi çalışmalar da var. Bu endişe verici. Bununla beraber anahtar soru elimizdeki aşıların bu varyantları karşı etkinliği. Pfizer bunu ilk denedi ve İngiliz varyantına karşı hala aşının etkili olduğunu söyledi. Bu olumlu bir gelişme. Bununla beraber aşıyla sağladığımız bir bağışıklık yanıtı var. Hem antikor, hem de t hücre yani hücresel yanıt. Hücresel yanıtın da varyantlar üzerinde yüzde 90 oranında yine koruyuculuk sağladığına yönelik çalışmalar da var.”
Tedbirler olmaksızın pandeminin sonu gelebilir mi?
Her ülkede nüfusuna yetecek sayıda aşının henüz olmayışı, Türkiye’de günde 50 bine varan vaka sayıları haftasonu kapanma tedbirlerini de beraberinde getirdi. Peki, salgından karantina önlemleri olmaksızın bir çıkış mümkün değil mi?
Furkan Burak bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Yeterli aşı neredeyse hiçbir ülkede yok. Dolayısıyla eğer aşılama hızını arttıramazsak önlemleri gevşetmek karantinadan çıkmak gibi bir şansımız pek yok açıkçası. Çünkü sonuçlarını görüyoruz. Ne zaman gevşetsek vaka sayıları, ölümler beraberinde artıyor ve aslında normalleşmeyi de uzatıyor. Ama bununla beraber de çok hızlı gelişen, hızlı sayıda artan aşı çeşitliliği var. Farklı firmalar var birbirine yardım ediyor. Uluslararası anlamda ciddi bir işbirliği var. Bunu desteklemek ve aşılama hızını arttırmak gerekiyor ki karantinasız virüsle mücadele yapabilelim. Ben bu konuda iyimser ve aynı zamanda temkinli olmak gerektiğini düşünüyorum.”
“Üç ay öncesine göre çok daha iyi durumdayız”
Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve iç hastalıkları endokrinoloji uzmanı Dr. Furkan Burak, pandemiyle geçen bir yılın hekim olarak hem zor hem de virüs hakkında her gün yeni bir şey öğrendikleri bir dönem olduğunu belirtiyor: “Şu an çok daha rahatız. Ağır vaka sayısında azalma var. Tabii ilginç bir virüs. Hiç beklemediğiniz reaksiyonlara yol açabiliyor. Daha önceden pıhtı yaptığını bilmiyorduk. Baş parmakta çok ciddi morarmalara kadar, çok uzun süre virüsün pozitif kaldığı durumlar, ikinci defa enfekte olan kişiler, ya da Covid yorgunluğu denen, enfeksiyon sonrası bir kronik yorgunluk sendromu ortaya çıktı. Türkiye adına, hem de burası adına çok rahatça söyleyebilirim. Hangi ilaçların çok daha iyi etkili olduğunu da iyi biliyoruz. İşin başında daha, korktuğumuz ilaçların aslında işe yaradığını gördük. O ilaçların etkisiyle beraber birçok insan hayata döndürüldü. Tabii bunlar bizim için çok mutluluk verici gelişmeler.”
Üçüncü faz çalışmaları devam eden aşı sayısının arttıkça dünya nüfusunun aşılanma hızının artacağını belirten Dr. Burak, aşıların yan etkileri ve uzun vadede olası etkileri konusunda ortaya atılan spekülasyonlara kulak verilmemesi uyarısında bulunuyor: “Ateş olabilir. Döküntüler olabilir ama bu tarz yan etkileri de mesela alıp sosyal medyada çok ciddi herkesin başına geliyormuş gibi ya da çok sıkıntılı bir durummuş gibi yaymak da insanlara yardımcı olmuyor. Bu konuda uzmanları dinlemek, yayınlanan makaleleri takip etmek bence önemli. Üç ay öncesine göre çok daha iyi durumdayız. Bunu da bilmek lazım. Artık çok daha fazla şey biliyoruz ve artık o kadar korkmamız gerektiğini de öğrendik.”
