Azerbaycan-Ermenistan savaşının ardından Güney Kafkasya’daki sorunların çözümü için Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in önerisiyle gündeme gelen 3+3 formatı kapsamında Azerbaycan, Rusya, Ermenistan ve Gürcistan’da görüşmelerde bulunan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, bugün İstanbul’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile biraraya geldi.
Dolmabahçe Sarayı’ndaki Cumhurbaşkanlığı ofisinde yapılan görüşme sonrası basın toplantısı düzenleyen iki dışişleri bakanı, bu formatta görüşmelere başlamak üzere yapılan hazırlık toplantılarının sorunsuz gittiğini söyledi.
Görüşmelerde en son 2017’de İran’ı ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 4 yıl aradan sonra stratejik işbirliği kapsamında Tahran’ı ziyareti ve bu ziyarette Astana görüşmeleri çerçevesinde Türkiye-İran ve Rusya liderlerinin biraraya gelmesi konusu da ele alındı.
Çavuşoğlu: ‘‘Umarım Biden yönetimiyle ABD nükleer anlaşmaya geri döner ve ülkeler arasında işbirliği tesis edilir’’
Türkiye ve İran dışişleri bakanları, İran ile P5+1 (ABD, İngiltere, Rusya, Çin, Fransa, Almanya) ve Avrupa Birliği ülkeleri arasında 2015’te imzalanan ancak eski ABD Başkanı Donald Trump’ın kararıyla Amerika'nın çekildiği anlaşmayı da toplantıda ele aldılar.
Mevlüt Çavuşoğlu, ‘‘Biz özellikle İran, ABD, Avrupa üçlüsü ile imzalanan nükleer anlaşmaya başından beri destek verdik, katkı sağladık. Maalesef Trump yönetimi bu anlaşmadan çekildi. Umarım Biden yönetimiyle ABD geri döner ve ülkeler arasında işbirliği tesis edilir. Böylelikle kardeş İran’a yönelik ambargolar kalkmış olur. Türkiye olarak her türlü desteği vermeye hazırız’’ dedi.
Zarif: ‘‘Amerika’nın uyguladığı yaptırımlar yasadışı, nükleer anlaşmaya geri dönmeli’’
İran Dışişleri Bakanı Zarif ise aynı konuda bir gazetecinin ‘‘İran nükleer silaha ulaşana kadar çalışmalarını sürdürecek mi? Biz de S-400 aldığımız için Amerika’nın CAATSA yaptırımlarına muhatap olmuştuk. Amerikan yaptırımlarına uğrayan iki ülke bu konuda somut bir yardımlaşma adımı olarak ne atacak?’’ şeklindeki sorusu üzerine Tahran yönetiminin nükleer enerjiyle ilgili çalışmaların nükleer silah üretmek istediği anlamına gelmediğini söyledi.
Zarif, ‘‘Biz Amerika’nın Türkiye’ye yaptığı yaptırımları net bir dille kınadık, onlara en ufak şekilde değer vermiyoruz. Amerika ambargo uygulamaya alışmıştır. Amerika’nın bu politikaları hem bütün dünyaya hem de kendisine zarar veriyor.
Kapsamlı eylem planı ile ilgili konuşuldu. Amerika, İran ve diğer Avrupa ülkeleri bir anlaşmaya vardılar ve bu BM tarafından onaylandı. Amerika bu anlaşmadan tek taraflı olarak çıkmakla kalmadı, bu anlaşmaya bağlı kalan ülkelere baskı da yapmaya başladı. Biz zaten bunu yaşadık. Birçok Türk şirketi ve Türk insanı bu ambargolarla karşı karşıya kaldı. Bu aslında tamamen yasadışı bir davranıştı. İran’ın yaptıkları, sadece Amerika tarafının yaptıklarının telafisiydi. Bu İran’ın nükleer silah elde etmek istediği anlamına gelmiyor. Biz inanç olarak da stratejik olarak da nükleer silahı kabul etmiyoruz. Biz bunu güvenlik aracı olarak görmüyoruz. Hatta bütün nükleer silahların bu silahlara sahip olan ülkeler tarafından yok edilmesinden tarafız. Amerika tek taraflı kapsamlı eylem planından ve verdiği taahhütlerden çekilmiştir. Şu anda bu anlaşmaya geri dönmek ve taahhütleri yerine getirmek Amerika için mecburiyettir’’ dedi.
Çavuşoğlu: ‘‘Afganistan’la üçlü mekanizma için çalışıyoruz’’
Görüşme sonrası yapılan basın toplantısında söylenenler Türkiye ile İran’ın bölgesel diplomaside Suriye ve Güney Kafkasya’dan sonra bu kez Afganistan’ı da içine alan üçlü formatta yeni bir işbirliğine daha hazırlandığını gözler önüne seriyor.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ‘‘İki ülke arasındaki iyi ilişkiler bölgesel huzur, istikrar ve ekonomik kalkınma için önemli. Türkiye, İran, Azerbaycan ve Türkiye İran, Azerbaycan, Gürcistan üçlü ve dörtlü mekanizmaları hayata geçirdik. Şimdi Afganistan’la üçlü mekanizma için çalışıyoruz. Suriye ve Irak'ın istikrarı için çaba sarf ediyoruz. Güney Kafkasya'da barışı kalıcı hale getirmek istiyoruz. Güney Kafkasya’daki barış ve istikrar herkesin yararına, normalleşme bölge ülkelerinin yararına olacak. En çok da Ermenistan ve Ermenistan halkı faydalanacaktır. Ermenistan’ın da yapıcı adımlar atmasını bekliyoruz’’ dedi.
İran Dışişleri Bakanı, Afganistan-İran-Türkiye üçlü işbirliği talebinin Kabil yönetiminden geldiğini, ABD’nin ‘‘daha mantıklı tutum’’ sergilemesi halinde bu işbirliklerinin geliştirileceğini belirtti.
Dışişleri bakanları, ABD yaptırımları ve Corona virüsü pandemisi nedeniyle gerileyen ekonomik ve ticari ilişkilerin yeniden ayağa kalkması için Gürbulak sınır kapısının geliştirilmesi de dahil birçok konuyu ele aldıklarını dile getirdi.
