ABD Dışişleri Bakanlığı İran’a Körfez’de alıkoyduğu Güney Kore bandıralı tankeri serbest bırakması çağrısı yaptı. Açıklamada Tahran’a ekonomik yaptırımlardan kurtulmak için denizlerde serbest dolaşımı tehdit ettiği suçlaması yapıldı.
Seul de tankerin alıkonulduğunu doğrulamış ve derhal serbest bırakılması çağrısı yapmıştı.
Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü, “İran rejimi, uluslararası toplumu yaptırımların baskısını hafifletmeye zorlamak için İran Körfezi’nde seyrüsefer hak ve özgürlüklerini tehdit etmeye devam ediyor. Güney Kore’nin İran’a yaptığı ‘tankeri derhal serbest bırakma’ çağrısına katılıyoruz” dedi.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü tarafından yapılan açıklamada geminin alıkonulma nedeninin tamamen teknik bir konu olduğu ve yerel yetkililere göre geminin denizi kirlettiği gerekçesiyle kıyıya çekildiğini bildirmişti.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Tasnim, geminin 7 bin 200 ton etil alkol taşıdığını bildirmiş ve İran sahil güvenlik botlarının eşlik ettiği tankerin fotoğraflarını yayınlamıştı.
Açıklamada geminin gözaltına alınan mürettebatı arasında Güney Kore, Endonezya, Vietnam ve Myanmar vatandaşları olduğu belirtildi. İran devlet televizyonu geminin Bender Abbas limanında tutulduğunu aktardı. Güney Kore’den yapılan açıklamadaysa gemide 20 mürettebatın çalıştığı belirtildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden Rebecca Rebarich, Reuters’a yaptığı açıklamada ABD donanmasının merkezi Bahreyn’de bulunan filosunun konudan haberdar olduğunu ve olayı yakından takip ettiğini belirtti.
Geminin alıkonulması Güney Kore Dışişleri Bakan Yardımcısı’nın Tahran ziyareti öncesinde yaşandı. İran Dışişleri Bakan Sözcüsü Said Katibzade, yapılacak görüşmede ABD yaptırımları nedeniyle Güney Kore bankalarında dondurulan 7 milyar dolarlık İran mal varlığının serbest bırakılmasının da ele alınacağını bildirdi.
ABD’den İran’a uranyum zenginleştirme eleştirisi
Öte yandan ABD, İran’ın yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretmeye başladığı açıklamasını da eleştirdi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada İran’ın Ferda nükleer tesisinde uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20’ye çıkarmasının nükleer zorbalık kampanyasını yoğunlaştırmak amacıyla yapıldığını ve bu çabanın başarısızlığa uğramaya devam edeceğini bildirdi.
İran, Ferda yeraltı nükleer tesisinde yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirme işlemine başlamıştı.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İran’ın yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirmeye başlayacak olması hamlesinin nükleer silah geliştirmeyi hedeflediğini, İsrail’in İran’ın nükleer silah geliştirmesine asla izin vermeyeceğini söyledi.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi (IAEA) da İran’ın yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretmeye başladığını doğruladı.
Brüksel’de ise bir Avrupa Komisyonu sözcüsü bu hamlenin İran’ın verdiği sözlerden önemli bir dönüş olacağını vurguladı.
Tahran 1 Ocak’ta Uluslararası Atom Enerji Dairesi’ne yeraltındaki Ferda nükleer tesisinde yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretmeye başlayacağını haber vermişti.
İran'ın on yıl önce yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirme kararı alması, İsrail'in nükleer tesise saldırı düzenleme girişiminde bulunmasıyla sonuçlanmış, gerginlikler 2015'te imzalanan nükleer anlaşmayla son bulmuştu. İran'ın yüzde 20'lik uranyum zenginleştirme çalışmalarına yeniden başlaması, on yıl öncekine benzer bir durumun tekrar etme riskini beraberinde getiriyor.
Ferda nükleer tesisindeki uranyum zenginleştirme çalışmaları ve İran'ın Güney Kore bandıralı gemiye el koyması, Donald Trump'ın başkanlık döneminin sonuna yaklaştığı bu günlerde İran ve Amerika arasındaki gerginliğin daha da tırmanmasına yol açtı.
Başkan Trump, 2018 yılında ABD’yi, Tahran'ın ekonomik yaptırımların kaldırılması karşılığında uranyum zenginleştirme faaliyetlerini kısıtlama taahhüdünde bulunduğu İran nükleer anlaşmasından çıkarmıştı. Trump, buna gerekçe olarak, İran'ın balistik füze programını, bölgesel politikalarını ve diğer meseleleri göstermişti. Oysa anlaşma, sadece Tahran'ın nükleer programına odaklanıyordu.
ABD yaptırımları arttırmaya başlayınca İran, anlaşma şartlarını adım adım geride bıraktığını açıklamaya başladı. İki ülke, 2020 yılı başında savaşın eşiğine geldi. Gerginlikler hala sürüyor.
İran, 2015 anlaşması uyarınca Ferda’daki uranyum zenginleştirme faaliyetini sonlandıracak ve tesisi 'nükleer, fizik ve teknoloji merkezi' haline getirecekti.
