İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı Birgi köyü koruduğu mimari yapısıyla ziyaretçilerini 750 yıllık bir zaman yolculuğuna çıkarıyor. Türk mimarisinin vitrini olarak kabul edilen Birgi, hanları, hamamları, konakları, medreseleri, çeşmeleri ve su kemeleriyle adeta bir açık hava müzesini andırıyor. Bizans’tan kalma kalesi, 700 yıllık Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, İmam Birgivi türbesi, Osmanlı döneminden kalma medresesi, bugün turistleri ağırlayan konakları ile her köşesi buram buram tarih kokuyor.
Your browser doesn’t support HTML5
Zamanın Durduğu Yer: Birgi
Lidya, Pers, Roma ve Bizans dönemlerine tanıklık etmiş Birgi, sırtını Batı Ege’nin en yüksek dağı olan Bozdağ’a yaslamış. Zamanında Aydınoğulları Beyliği’nin başkenti olan Birgi, tarihi dokusunu korumasını da kısmen Bozdağ’a borçlu. VOA Türkçe’ye konuşan Kırsal Turizm Derneği Birgi Temsilcisi Yaşar Günaydın, tarihin korunmasında coğrafyanın önemini vurguladı: “Birgi, gözden ırak bir yerde, yani yol üstü değil. Bir de burası tarihte hep önemli bir yer olmuş. İçinde hep yaşam devam etmiş. Yani evler terk edilmemiş. Bu da evlerin korunmasında önemli bir etken. Ayrıca Birgi 1996 yılından bu yana hem doğal hem de mimari SİT alanı. Aynı zamanda ilk kentsel koruma planı yapan yerlerden birisi”.
Türk sivil mimarisinin vitrini
Yerel malzemeyle yapılmış, ahşap ve taş birleşiminden oluşan Birgi’ye özgü avlulu evlerin birçoğu Mimar Sinan Üniversitesi’nin de katkılarıyla aslına uygun olarak yenilenmiş. Günaydın, bu tarihi ve doğal yapının korunabilmesi için turizmin iyi yönetilmesi gerektiğine dikkat çekiyor: “Birgi, bir cazibe merkezi haline geldikçe, buranın işletmelerle dolu bir yere dönüşme ihtimali de var. Ancak Amerika’yı yeniden keşfetmek gerekmiyor. Türkiye’deki benzer yerlerden çıkartılacak dersler var. Bu yönde atılan adımlar da mevcut. Birçok farklı çalışma yürütülüyor”.
Türk sivil mimarisinin en önemli örneklerinden biri kabul edilen Çakırağa Konağı da Birgi’de. Ancak birkaç yıl önce restore amacıyla kapatılan konak, hala restorasyonun başlatılmasını bekliyor. İnsanda, zaman tünelinde kalmış hissi yaratan köy, bu özelliğiyle son yıllarda turistlerin ve dizi yapımcılarının da gözdesi haline gelmiş. Birgi sokaklarında gezerken fotoğraf meraklılarına da rastlamak mümkün.
65 yıldır değişmeyen berber dükkanı
Turistik faaliyetlerin artmasıyla birlikte köydeki birçok konak da butik otele dönüşmüş. Bunlardan biri de İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Tarihe Saygı Ödülleri kapsamında Özgün İşlevin Değiştirildiği Esaslı Onarım Ödülü’nü alan Saliha Hanım Taş Konağı.
Birgi’ye ödül kazandıran bir başka isim ise, 65 yıldır aynı dükkanda, aynı eşyalarla berberlik yapan Emin Çetin. 1953 yılında açtığı İtimat Berber’inde koltuklar da ayna da tıraş malzemeleri de değişmemiş. Çetin’in müşterileri de de yıllar öncesinden kalma: “Bugün iki kişiyi tıraş ettim. Tabii ihtiyarladım gari. Bizim müşterilerimiz sabittir. Onlar mutlaka gelir bize”.
2012 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici listesine eklenen Birgi, şimdi UNESCO’nun kalıcı listesine girmeyi hedefliyor.