Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Ukraynalı pilotların ülke içindeki operasyonlarda F-16'ları kullanmaya başladığını açıklayarak, Rusya'nın işgalinden 29 ay sonra ABD yapımı savaş uçaklarının uzun zamandır beklenen gelişini teyit etti.
Zelenski Pazar günü yaptığı açıklamada, "F-16'lar Ukrayna'da. Bunu biz başardık. Bu jetlerde ustalaşan ve onları ülkemiz için kullanmaya başlayan adamlarımızla gurur duyuyorum" dedi.
F-16’ların gelişi Ukrayna için bir dönüm noktası olsa da kaç tane olduğu, hava savunmasını güçlendirmede ve savaş alanında ne kadar etkili olacakları belirsizliğini koruyor.
Rusya bu savaş uçaklarını barındırabilecek üsleri hedef alıyor.
Güvenlik gereçesiyle yeri açıklanmayan bir havaalanının pistinde gazetecilere konuşan Zelenski, Ukrayna'nın hala F-16'ları kullanmak üzere eğitilmiş yeterli sayıda pilota ve yeterli sayıda savaş uçağına sahip olmadığını da söyledi.
Zelenski, Kiev'in müttefiklerinin hem Ukraynalı pilotlar hem de mühendislik ekipleri için eğitim programlarını ve fırsatlarını genişletmenin yollarını bulmasının önemli olduğunu söyledi.
Your browser doesn’t support HTML5
Ukrayna, F-16 savaş uçaklarını sergiledi
Ukrayna şimdiye kadar, Sovyet dönemi savaş uçaklarından oluşan yaşlı bir filoya sahipti; ancak Rusya'nın daha gelişmiş ve sayıca çok daha geniş olan filosunun karşısında zayıf kalıyordu.
F-16’ların hangi füzelerle donatıldığı belirsizliğini koruyor. Askeri analistler, daha uzun menzilli füzelerin savaş alanında daha büyük bir etkiye sahip olmalarını sağlayacağını söylüyor.
Amerikan yapımı F-16'lar, 50 yıldır NATO ittifakı ve dünyanın dört bir yanındaki çok sayıda hava kuvvetleri için tercih edilen ön cephe savaş uçaklarından biri.
Lockheed Martin tarafından üretilen F-16'lar, yıkıcı güçleri ve dünya çapında bulunabilirlikleri nedeniyle uzun süredir Ukrayna'nın istek listesindeydi. Uçaklar 20 mm'lik bir topla donatılmış olup bomba, roket ve füze taşıyabiliyor.
ABD Başkanı Joe Biden 2023 Ağustos ayında, kullanılmış F-16'ların Ukrayna'ya konuşlandırılması için onay vermişti; ancak ABD kendi uçaklarından herhangi birini sağlamayacaktı.
Belçika, Danimarka, Hollanda ve Norveç, sonraki aylarda Ukrayna'ya 60'tan fazla F-16 vermeyi taahhüt etmişti.
F-16'lar özellikle hava savunmasını geliştirerek Ukrayna'nın askeri gücünü arttıracak. Ancak analistler savaşın gidişatını tek başlarına değiştiremeyeceklerini söylüyor.
F-16'lar Ukrayna'nın savaş çabalarına ne katabilir?
Washington'daki Avrupa Politika Analiz Merkezi'nden (CEPA) Federico Borsari, F-16'ların muhtemelen üç temel görevi olacağını söylüyor.
Ukrayna'yı bombalayan Rus füzelerini ve insansız hava araçlarını engellemeye çalışacaklar, düşman hava savunma sistemlerini baskı altında tutacaklar ve Rus birliklerinin mevzilerini ve mühimmat depolarını havadan karaya füzelerle vuracaklar.
Borsari, uçakların, savaşın bazı dinamiklerini etkileyebileceği görüşünde.
F-16 konuşlandırmasıyla ilgili pek çok bilgi gizli tutuluyor. Batılı hükümetlerin, bu uçakların neleri vurmalarına izin verdikleri ve uçaklarla birlikte hangi silahları gönderecekleri bilinmiyor.
F-16'lar İngiltere tarafından tedarik edilen ve 250 kilometreden fazla menzile sahip Storm Shadow havadan fırlatılan seyir füzeleri taşıyabilir ve potansiyel olarak Rusya içindeki hedefleri vurabilir.
Ayrıca Rus bombardıman uçaklarını ve savaş uçaklarını tehdit edebilecek uzun menzilli havadan havaya füzeler de taşıyabilirler.
Zelenski, 20 Ağustos 2023'te Kopenhag’ın dışındaki bir havaalanında, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ile birlikte, F-16 kokpitine oturmuştu.
Uçağın gelişmiş radarları da, Ukraynalı pilotların MiG-29'lar, Su-27'ler ve Su-24'lerle tespit edebildiklerinden daha uzaktaki hedefleri tespit etmelerini sağlayacak.
Uçaklar birliklere hava koruması sağladığı için gökyüzüne hakim olmak, bir savaşın kara harekatının önemli bir parçasıdır. Ancak cephe hattındaki Ukrayna birliklerinin hareketlerini, karaya saldırılarla desteklemek, Rusya'nın sofistike hava savunma sistemleri göz önüne alındığında F-16'lar için çok riskli olabilir.
Savaş uçakları en azından Rus pilotlar üzerinde psikolojik bir etki yaratabilir ve Kremlin güçlerine karşı mücadele eden Ukraynalılar’a moral verebilir.
Ukrayna için zorluklar neler?
Londra Üniversitesi Savunma Çalışmaları Bölümü'nden Marina Miron, F-16'ların Ukrayna'ya getireceği zorlukları uzun bir liste halinde sıralıyor.
Miron’a göre Ukraynalı pilotların ABD ve Avrupa'da aldıkları yaklaşık dokuz aylık eğitim, hızlandırılmış bir kurs. Bu da Batılı pilotların "çok karmaşık bir makinede" aldıkları üç yıllık eğitime kıyasla zayıf kalıyor. Bu da performanslarının sınırlanması anlamına gelebilir.
F-16'lar ayrıca yetenekli bakım mühendisleri, mühimmat yükleyicileri, istihbarat analistleri ve acil durum ekipleri gibi çok sayıda destek personeli gerektiriyor.
Ukrayna’nın ayrıca radar istasyonları, güçlendirilmiş hangarlar, yedek parça ve yakıt ikmal sistemlerinden oluşan bir ağ kurması şart. F-16 hava girişi piste yakın olduğundan ve motorunun moloz ve kir emme tehlikesi taşıdığından, kaliteli havaalanları da bir zorunluluk.
Miron, "Bunlarla bağlantılı pek çok sorunun çözülmesi gerekiyor" diyor.
F-16'larda savaş deneyimi olmayan Ukraynalı pilotlar it dalaşına girmekten de çekinebilirler.
Rusya nasıl tepki verecek?
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, NATO ülkelerinin F-16'larını imha etmenin getireceği havanın tadını çıkarmak isteyecektir.
Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov Perşembe günü yaptığı açıklamada, F-16'ların çatışmanın seyrini değiştiren "sihirli bir ilaç" olmayacağını söyledi. Peskov, Rus yetkililerin F-16'ları imha edecek askerlere şimdiden ödül teklif ettiklerini de açıkladı.
Kremlin güçleri muhtemelen uzun menzilli füzelerle F-16'ları karada imha etmeye çalışacak. Zaten Ukrayna'nın sınırlı sayıdaki elverişli havaalanlarını hedef alıyorlar.
Analistler, Ukraynalılar’ın F-16'ları dayanıklı ve güçlendirilmiş hangarlara park etmeleri, farklı lokasyonlara dağıtmaları, düşmanı yanıltmak için maket uçaklar yerleştirmeleri gerekeceğini söylüyor. Bir hava saldırısı uyarısı durumunda ayrıca F-16’ların hızla havalanmaya hazır olmaları gerekiyor.
İlgili Haberler Putin, Rusya'nın NATO'ya saldırmayacağını ancak F-16'ların Ukrayna'da düşürüleceğini söylediUkrayna bazı savaş uçaklarını Rus saldırılarından korumak için yabancı üslerde tutabileceğini söyledi. Bunun üzerine Putin, Ukrayna savaş uçaklarına evsahipliği yapan herhangi bir Batı hava üssünün Kremlin güçleri için "meşru bir hedef" olacağı uyarısında bulunarak sert bir yanıt verdi.
Amerikalı yetkililer, F-16'ların Ukrayna'da konuşlanacağını söyledi.
Ukrayna F-16'ları havada, Rusya'nın aynı anda birden fazla uçağı hedef alabilen mobil S-300 ve S-400 karadan havaya füze sistemleriyle karşı karşıya gelecek. Rus ordusu ayrıca, birkaç yüz adet olduğu tahmin edilen operasyonel savaş uçağına ve sofistike hava gözetleme radarlarına sahip.
CEPA'dan Borsari, Rusya'nın Su-35 savaş uçağının F-16 için en büyük tehditlerden biri olacağını söylüyor. Su-35’ler uzun menzilli radarı sayesinde geniş bir alanda aynı anda sekiz hedefi takip edip vurabiliyor.
Yine de Ruslar savaşta şimdiye kadar karşılaştıklarından daha başarılı bir uçakla karşı karşıya olacaklarının farkında ve muhtemelen daha dikkatli bir yaklaşım benimseyecekler.
Ukrayna F-16'ları nasıl koruyacak?
Ukraynalı havacılık uzmanı Anatolii Khrapchynskyi, Rus güçleri F-16'ları bulundukları hava üslerinde vurmaya çalışacak olsa da, Kiev’in savaş uçaklarını bu tür saldırılara karşı koruyacak sağlam savunmalara sahip olduğunu söylüyor.
Khrapchynskyi Associated Press haber ajansına yaptığı değerlendirmede, Ukrayna'nın "(Rus) saldırılarını savuşturmak için hava alanlarını uçaksavar savunmalarıyla korumak için güçlü yeteneklere sahip olduğunu" söyledi.
Khrapchynskyi, "Rusya Ukrayna'yı işgal ettiğinden beri aktif olarak havaalanlarını vurmaya çalışıyor, ancak bir şekilde başarısız oldular" dedi.
Khrapchynskyi, F-16'ların Ukrayna Hava Kuvvetleri'nin ülkenin hava sahasını Rus saldırılarına karşı koruma kapasitesini önemli ölçüde arttıracağını ve Ukrayna'nın Rusya'daki stratejik hedefleri vurabileceği menzili arttıracağını da belirtti.
Havacılık uzmanı, "F-16 uçaklarının satın alınmasıyla şu anda Ukrayna'ya zarar veren bir dizi sorunu çözebileceğiz. Bunlar arasında Rusya'nın yoğun füze saldırıları, güdümlü hava bombaları kullanması ve Sumi ve Harkiv sınır bölgelerinde S-300 tesislerinin konuşlandırılması var" diye konuştu.