Rusya, Almanya ve Fransa’nın devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla İstanbul’da 27 Ekim 2018’de Suriye Zirvesi düzenlemeyi başaran Türkiye, bu kez Avrupa’nın üç büyük ülkesinin liderlerin katılımıyla yeni bir Suriye zirvesi düzenleyebilir mi? Hem de 3-4 Aralık’ta Londra’da yapılacak NATO Zirvesi öncesi, üstelik İngiltere 12 Aralık’ta erken genel seçime giderken.
Aslında zirve ihtimalini ilk dillendiren Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’du.
18 Ekim’de Paris’te düzenlenen Avrupa Birliği Liderler Zirvesi sonrası basın toplantısında konuşan Macron, ‘‘Önümüzdeki haftalarda, Merkel ve Johnson ile birlikte, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de temasa geçerek, Londra’da buluşmayı kararlaştırdık. Üç Avrupa ülkesi olarak, NATO üyeleri olarak, görüşme kararı da aldık. Unutulmamalı ki Türkiye NATO’nun üyesi’’ dedi.
Boris Johnson, Erdoğan’la görüşmesinde Londra’da Suriye Zirvesi düzenlemeyi teklifini iletti
20 Ekim’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’la telefonda görüşen İngiltere Başbakanı Boris Johnson, bu teklifi resmen Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletti. Cumhurbaşkanı İngiltere başbakanına verdiği yanıtını telefon görüşmesinden iki gün sonra Soçi ziyareti öncesi Esenboğa’da açıkladı.
‘‘Evvelsi gün, İngiltere Başbakanı Sayın Boris Johnson ile bir görüşmemiz oldu, bu teklifi bana iletti. Ben de kendilerine, ‘Böyle bir görüşme yapılabilir. Bunun için benim bir şartım var. Bu görüşme İstanbul’da olabilir veya Şanlıurfa veya Gaziantep’te olabilir’ dedim. ‘O zaman ben kendileri ile görüşeyim, sonra tekrar döneyim’ dedi. ‘Alternatif bir şey istiyorsan 3-4 Aralık tarihlerinde Londra’da NATO Liderler Zirvesi’nde böyle bir toplantıyı yapabiliriz’ dedik. Bu şekilde virgülü koyduk.”
Erdoğan: ‘‘Suriye Zirvesi’nin yapılabileceği üç yer İstanbul, Gaziantep ve Şanlıurfa’’
Ama Cumhurbaşkanı bugün konuyu bir kez daha gündeme getirdi.
Partisinin TBMM Grup Toplantısı’nda konuşan Erdoğan, “Batı, Barış Pınarı Harekatı’nı durdurmak istiyor. Berlin’de bir toplantı yapsak, Londra’da bir toplantı yapsak...’ Bu toplantının yapılacağı üç yer var; ya Şanlıurfa ya Gaziantep ya İstanbul gelin burada yapalım. Şimdi bu soru, bu teklif yani gerçekten akılla mantıkla izahı yok ya. Olayın olduğu yer burası, sen beni Berlin’e çağırıyorsun. Ben turist miyim ya, ne işim var benim orada? Eğer bu konuda samimi, dürüstseniz buyurun olayın yaşandığı yere gelin, gelin de belki size bir de sınırları gezdiririz, buraları da görme fırsatınız olur, ama yok’’ dedi.
Erdoğan, zirvenin Türkiye’de yapılmaması halinde Aralık ayının ilk haftası Londra’da bir değerlendirme yapılacağını söyledi.
Faruk Loğoğlu: ‘‘Suriye konulu Türkiye-AB Zirvesi diyalog eksikliğini aşmaya yardımcı olur’’
Peki bu kadar kısa sürece bir zirve mümkün mü?
Emekli büyükelçi Faruk Loğoğlu, Suriye Zirvesi’nin birçok ortak gündemi olan Türkiye ile Avrupa Birliği arasında bir Suriye Zirvesi düzenlenmesinin çok önemli sonuçlar doğurabileceğini söyledi.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Emekli Büyükelçi, ‘‘İngiltere, Fransa, Almanya ve Türkiye’nin katılacağı bir zirvenin yapılması nerede olacağından bağımsız olarak çok yararlı olacaktır. Çünkü şu anda ciddi bir diyalog noksanlığı var. Böyle bir zirve bu eksikliği giderecektir. Elbette bunun Türkiye’de olması çok daha doğru olur. Ama günün sonunda nerede olacağı çok da yaşamsal değil. Avrupa ile Türkiye’nin görüşeceği çok konu var. Ve diyalog her zaman birçok bakımdan verimli olur’’ dedi.
Dr. Doğan: ‘‘Başbakan Johnson’ın seçim öncesi Türkiye’ye gelmesi siyasi intihar olur’’
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Görkem Doğan da böyle bir zirvenin Türkiye lehine sonuçlar doğurabileceğini söylerken zaman darlığına dikkat çekti.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Dr. Doğan, ‘‘Böyle bir zirvenin Londra’da yerine Türkiye’de düzenlenmesi için ısrar aslında haklı bir talep. Sonuçta Suriye ile sınırdaş olan ülke Türkiye. Ancak birçok zorluk var. Elbette; Almanya Başbakanı Merkel, Suriyeli mülteciler ile ilgili sorun yaşamamak için Türkiye’ye gelmeye sıcak bakabilir. Zaten kendisi Amerika’daki yaygın kullanılan deyimle ‘topal ördek’. Başbakanlığı bırakmaya hazırlanıyor. Ancak İngiltere Başbakanı Johnson’ın Türkiye’ye gelme ihtimali yok. Bir kere, siyasi kariyerini Türkiye karşıtlığıyla inşa etti. Seçime 40 gün kala Türkiye’ye gelmesi siyasi intihar olur. Johnson’ın gelmediği bir durumda Merkel ve Macron’un gelmesi de pek mümkün olmaz. Ancak bu durum Türkiye için ciddi bir risk içeriyor. Hem Merkel’in hem de Putin’in Suriye dosyasını Putin’le konuşma eğilimi var. Bu başlar ve gelişirse Türkiye’nin tıpkı Suriye ile yaptığı gibi bir vadede Fransa ve Almanya ile de Rusya üzerinden konuşma sorunu ortaya çıkabilir. Türkiye, Rusya ile baş başa kalmayı çok tercih etmeyecektir’’ dedi.
Türkiye’nin ılımlı muhalefet olarak kabul ettiği Suriye Milli Ordusu ve Suriye Geçici Hükümeti’nin (daha önce Özgür Suriye Ordusu) özellikle Barış Pınarı Harekatı sonrası yaptığı sosyal medya paylaşımlarının Avrupa’da ciddi bir itibar ve meşruiyet sorunu yarattığına dikkat çeken Dr. Görkem Doğan, Türkiye’nin Şanlıurfa ve Gaziantep’te bir zirve tertip etmesi halinde o yapıları da yeniden meşru bir zemine oturtma çabasında olacağını dile getirdi.