Anayasa Mahkemesi’nin Wikipedia’ya erişim yasağını 26 Aralık’ta gündemine alacağı haberinin ardından, 2017’den bu yana Türkiye’de uygulanan yasağın kalkıp kalmayacağı merak konusu. VOA Türkçe’ye konuşan Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, platformun yeniden yayında olabileceğinden umutlu.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, dünyanın en büyük internet ansiklopedisi konumunda olan Wikipedia'ya Türkiye'de erişimin engellenmesi nedeniyle yapılan bireysel başvuruyu, 26 Aralık'ta görüşmeye karar verdi. Konuyu Anayasa Mahkemesi’nin ele alacağı haberi Wikipedia kullanıcıları arasında sosyal medyada “yılbaşı hediyesi umudu” yorumlarını beraberinde getirdi.
Wikipedia’nın kurucularından Jimmy Wales, Anayasa Mahkemesi’nin konuya ilişkin başvuruyu değerlendirmesi öncesinde, Londra’daki Voice of America stüdyosunda VOA Türkçe Londra Muhabiri Barış Çimen’in sorularını yanıtladı.
Jimmy Wales, Türkiye’de 2017 Nisan ayından beri Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kararıyla erişimin yasak olduğu platforma ilişkin dava sürecini ve bundan sonraki beklentileri anlattı.
“Türkiye’deki mahkemelerde mücadele ediyoruz” diyen Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, Türkiye’deki süreçte Yargıtay’da temyiz noktasına geldiklerini ancak dilekçeleriyle ilgili bugüne dek işlem yapıldığını belirtti. Meseleyi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıdıklarını hatırlattı.
Wikipedia içerik kaldırma talebini neden reddetti?
Türk yetkililer yaptıkları açıklamada, Wikipedia ile ilgili erişim yasağı kararı alınmasının sebebinin “bazı terör örgütleriyle Türkiye’yi ilişkilendiren içerikler” olduğunu ifade etmiş, idari tedbir kararına gerekçe olarak, Wikipeadia’nın İngilizce internet sitesinde yer alan “Suriye İç Savaşı’na Dış Müdahaleler” ve “Devlet Destekli Terörizm” başlıklarında yer alan içerikler gösterilmişti.
Bu başlıklar altında, Türkiye’nin IŞİD ve El Kaide’ye sponsor olduğu algısını yaratan ifadeler olduğunu savunarak bu içeriklerin kaldırılması talep edilmişti. Wikipedia bu talebi reddedince, sitenin halkı medya yoluyla yanlış yönlendirdiği gerekçesiyle, 5651 sayılı yasa gereği Wikipedia’nın tüm dillerdeki yayınlarına erişim engeli getirilmişti.
Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales, Türkiye’de platforma erişimin kısıtlanmasına tam olarak ilgili makalelerin hangi kısmının neden olmuş olabileceği yönündeki soruya net yanıt vermedi ancak Wikipedia’nın bu içeriklerin kaldırılması yönündeki talebini geri çevirmesini, makalelerin ‘yüksek kalitede’ olmasına dayandırdı.
“Türkiye doğrudan hedef alınmış değil”
Jimmy Wales içeriklerle ilgili, “o günden beri daha da geliştirildi” dedi. “Yazılanların Türkiye’yi şu ya da bu sebeple doğrudan hedef aldığı yok. Sadece zaman içinde Türkiye’ye hangi suçlamalar yöneltildiyse onlar aktarılmış” dedi.
Wikipedia olarak siteye konulan makalenin, ancak yüksek kalitede olduğundan emin olduktan sonra arkasında durduklarını savunan Wales, Türkiye’yle ilgili bu iddialarda bulunan kişilerden birinin, Amerika’nın eski Ankara Büyükelçisi Francis Ricciardone olduğuna dikkat çekti. “Türkiye tarafına, ‘haklı ya da haksız olabilir, sizden gelen yanıtı da ekleriz. Herkes okur, neyse o’ dedik ama kabul etmediler” şeklinde konuştu.
Wikipedia’nın prensibinin “ifade özgürlüğü” olduğunun altını çizen Wales, “Eğer bir makale nitelikliyse ve gerçeklere dayanıyorsa bu yapılan doğru değil, herkesin temel bir insan hakkı olarak gerçeklere ulaşabilme ve onları öğrenme hakkı var” dedi.
“Türkiye’yi özlüyoruz”
Kar amacı gütmeyen Wikipedia’nın, kullanıcıların bağış ve içerik katkısıyla varlığını sürdürdüğünü söyleyen Wales, platformun bir gün yeniden Türkiye’de yayında olabileceğinden umutlu.
Jimmy Wales, bu süreçte Türkiye’ye yaptığı ziyaretlerde Türkiye’deki okuyucuların da bu erişim engeline anlam veremediğine dair bir izlenim edindiğini belirtti.
“Neyse ki Wikipedia’ya girmenin bir yolunu biliyorlar”
Jimmy Wales, “Okurlarımızın bizim en sevdiğimiz yönlerimizden biri sıradan kişilerin bilgi edinme ve dünyayı öğrenme haklarını savunmak için verdiğimiz mücadele. Bundan taviz vermemiz imkansızdır” dedi.
Türkiye tarafının, aldığı bu kararla siyasi açıdan büyük bir hata yapmış olduğunu, zira halk arasında erişimin engellenmesinin çok destek görmediğini kaydetti. “Neyse ki Türkiye’de karşılaştığım çoğu kullanıcı bu engeli nasıl aşacağını biliyor” şeklinde konuştu.
“Çin’den Türkiye kadar umutlu değilim”
Dünyada Wikipedia’ya erişimi şu anda tamamen yasaklayan bir diğer ülke de Çin. Jimmy Wales de bunu gündeme getirdi, Çin’den Türkiye kadar umutlu olmadığını söyledi. Sebep olarak da Çin’de Türkiye’de olduğu gibi mahkeme yolunun açık olmamasını gösterdi.
Türkiye’de otoriterleşme ve yaşanan pek çok soruna rağmen hala demokrasinin olduğunu belirten Wales, “İstenirse verilen karardan dönüş ve erişim hakkının yeniden özgürleşmesi mümkün” dedi.
“Türkiye için ifade özgürlüğünün kalesi demek çok zor”
Wales, VOA Türkçe’nin sorusu üzerine, Türkiye’de ifade özgürlüğünün eskisi kadar olmadığını düşündüğünü, sorunun da bundan kaynaklandığını söyledi.
“Türkiye konusunda uzman değilim. Ama açıkçası bu meseleyle uğraşırken gördük ki Türkiye’de hapisteki gazetecilerin ve akademisyenlerin sayısı epey endişe verici. Bu sorunlar nedeniyle uzun bir süre Türkiye için ifade özgürlüğünün kalesi demek çok zor” değerlendirmesini yaptı.
Jimmy Wales, Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında gelen olağanüstü halin sona erdiği günlerde biraz umutlansa da, gelişmelerin beklediği gibi olmamasından yakındı. Wales, “Darbe sonrası olabilecek normalleşmenin olmaması talihsizlik. Türkiye’nin tüm dünyaya, ‘Evet o zaman her şeyi darbe girişimi nedeniyle yaptık ama gerçekte o kadar da kötü değiliz’ deme şansı vardı” dedi. “Türkiye, bölgedeki endişeleri giderecek bu fırsatı da kaçırmamalı” mesajını verdi.