Protestocular Azerbaycan'ın Ceyhan Limanı üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatını hedef alıyor.
İsrail'in yakın müttefiki olan Azerbaycan, İsrail'in petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 40'ını karşılıyor. Bu ticaret İsrail'in Hamas'a karşı yürüttüğü savaştan etkilenmemiş görünüyor.
Azerbaycan ve İsrail arasındaki ticaretin normal seyrinde devam ettiğini belirten Tel Aviv’deki Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü uzmanı Gallia Lindenstrauss, “Hatta Azerbaycan'ın bir yıl önce İsrail'de büyükelçilik açmasından bu yana ticari ilişkilerin arttığını söyleyebilirim” dedi. Ancak Lindenstrauss, ticaretin çoğunun Azerbaycan'dan İsrail'e Türkiye üzerinden nakledilen petrolü ve Azerbaycan'ın ihtiyacı olduğunu söylediği silah alımlarını kapsadığını kaydetti.
Türkiye-İsrail ticaretine yönelik protestolar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a siyasi olarak zarar verdi. AK Parti Mart ayındaki yerel seçimlerde önemli kayıplar yaşadı. Uzmanlar, İsrail ile ticaretin ve Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik krizin seçmenlerin Erdoğan'a sırt çevirmesinin başlıca nedenleri olduğunu söylüyor.
Haber portalı PolitikYol’dan Sezin Öney, seçmen tutumuyla ilgili olarak, “Ekonomik kriz olmasaydı, muhtemelen İsrail ile ticaret konusunda da bu kadar endişeli olmazlardı” ifadelerini kullanıyor. Ancak ekonomik kriz nedeniyle AK Parti destekçileri dahil Türkiye'de çok sayıda kişinin “pembe gözlüklerini çıkardığını” söyleyen Öney, “Böylece her şeyi olduğu gibi görmeye ve hükümeti eleştirmeye başladılar” diyor.
Yerel seçim yenilgisinin ardından Erdoğan İsrail'e ticaret ambargosu uygulamış ve Türkiye'nin İsrail'e karşı durmada ön saflarda yer almasıyla övünmüştü.
Ancak Erdoğan'ın Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yakın bağları var. Azerbaycan devlet enerji şirketi SOCAR ise Türkiye'deki en büyük uluslararası yatırımcı.
Bu nedenle uzmanlar, Azerbaycan'ın İsrail'e petrol ihracatını durdurmanın Erdoğan için zor olduğunu söylüyor.
Türkiye’nin göz önünde bulundurması gereken başka etkenler de mevcut.
Hükümet ve enerji sektörü liderlerini biraraya getiren Londra Enerji Kulübü’nden uzman Mehmet Öğütçü, Azerbaycan-İsrail ilişkilerinin pekiştirildiğini, bunun bazı açılardan İran'a karşı bir siper olduğunu söylüyor.
Öğütçü, “Bu nedenle Azeriler, muhtemelen Erdoğan'a bu kadar ileri gitmemesi konusunda baskı yapacaklar” öngörüsünde bulunuyor. Öğütçü, bir yandan Azeriler’in de İsrail’in kara kuvvetlerinin Gazze’deki saldırılarının sonuçlarından memnun olmadıklarından emin olduğunu da sözlerine ekliyor.
Türkiye'de Azerbaycan'ın İsrail'e petrol ihracatına karşı protestolar devam ederken polis, eylemleri düzenleyenlere karşı tutuklamaları arttırdı. Bu adım, yeni protesto eylemlerine yol açtı. Uzmanlara göre bu durum, Erdoğan'ın İsrail'e karşı tavır takınmada ön saflarda yer aldığı iddialarını daha da zayıflatıyor.
PolitikYol’dan Sezin Öney, Türk hükümetinin İsrail’le ticareti durdurduğunu söylediğini ancak ticaretin başka yollarla devam ettiğini söylüyor. Öney, “Bence asıl suçlu, Azerbaycan'dan, Azeri şirketlerinden Aliyev’den ya da Azerbaycan’daki diğer çevrelerden çok Türk hükümeti olacaktır" diyor. Öney, Türk hükümetinin protestocular ve özellikle muhafazakar taban tarafından sorumlu tutulacağını söylüyor.
Uzmanlar, protestocuların çoğunun Erdoğan'ın geleneksel olarak dindar muhafazakar tabanından geldiği göz önünde bulundurulduğunda, İsrail ile devam eden petrol ticaretinin Erdoğan açısından siyasi maliyetinin artacağı konusunda uyarıda bulunuyor.