Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2015 raporunda, 168 ülkedeki yolsuzluk algısı incelendi. Raporda yolsuzluk bakımından 0 “çok kirli”, 100 “çok temiz” olarak sıralanan ülkelerin 3’te 2’si 50’nin altında puan aldı. Türkiye puan kaybetti.
Guatemala, Sri Lanka ve Gana gibi ülkelerde vatandaşların tepkisi, yolsuzlukla mücadelede mesafe kaydedilmesine neden oldu. Uluslararası Şeffaflık Örgütü, buna dayanarak basın açıklamasında “Beraber çalışırsak yolsuzluğu yenebiliriz. Gücün kötüye kullanımını, rüşveti ve gizli anlaşmaları açığa çıkarmak için halklar beraber çalışarak hükümetlere yeter artır demeli” ifadesine yer verdi.
Brezilya, Petrobras skandalının ortaya çıkmasıyla 5 puan kaybederek sıralamada en çok düşen ülke oldu. Danimarka sıralamada birinciliği korurken, 8’er puan alan Kuzey Kore ve Somali en alt sırada kaldı.
Başarılı ülkeler bazı ortak özelliklere sahip. Bu ülkelerde basın son derece özgür ve halkın bütçe bilgilerine erişimi sağlanmış durumda. Halk vergilerinin nereye harcandığını biliyor ve iktidarda olanlar yüksek seviyede dürüstlük gösteriyor. Hukuk sistemi zengin ve yoksul arasında ayrım yapmıyor ve hükümetin diğer kanatlarından bağımsız işliyor.
Türkiye Hızla Geriledi
Rapora göre, bu çerçevede son 4 yıl içinde en büyük gerileme Libya, Avustralya, Brezilya, İspanya ve Türkiye’de görüldü.
Türkiye 2012 yılındaki 49 puandan, 2015’te 42 puana düştü. Avrupa ve Orta Asya ülkeleriyle birlikte ele alınan Türkiye bu grupta aşağılarda yer alıyor. Çalışmada en temiz 3 ülke Danimarka, Finlandiya ve İsveç.
Türkiye, Macaristan ve Polonya gibi yolsuzluğun sorun olarak görüldüğü ülkelerin çok daha gerisinde, Romanya ve Bulgaristan’a yakın bir not alabildi.
Ancak bu bölgede yolsuzluğun en yoğun olarak görüldüğü ülkelerin Azerbaycan, Kazakistan, Rusya ve Ukrayna gibi eski Doğu Bloğu ülkeleri olduğu görüldü.
Ortadoğu’da Yolsuzluk İstikrarsızlığı Tetikliyor
Raporda Ortadoğu ülkeleri arasında Kuveyt, Suudi Arabistan ve Ürdün’ün yolsuzlukla mücadele alınanda gelişme gösterdiği belirtiliyor. Suudi Arabistan son 3 yıldır yükselişte. Ülkenin masraflı Yemen müdahalesi ve düşen petrol fiyatları nedeniyle kemer sıkma politikaları uyguladığı biliniyor. Raporda Suudi yöneticilerin, ülkeye yabancı yatırım çekmek için temiz bir iş ortamı sağlanmasının öneminin farkında olduğu belirtiliyor. Suudi Arabistan sıralamada 48’inci durumda.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün raporunda Mısır, Libya, Fas, Suriye ve Tunus’ta yolsuzluk algısının arttığına dikkat çekiliyor. Bir diğer ilginç nokta da hükümetlerin IŞİD’le ve genel olarak terörle mücadeleyi neden göstererek sivil toplum üzerindeki baskıyı arttırması. Uluslararası Şeffaflık Örgütü bu yaklaşımın sorunları çözmenin aksine “Derin yolsuzluk şebekelerinin araştırılmasını engelleyerek” teröre mali kaynak yaratılmasını kolaylaştırdığını belirtiyor. Kurum, vatandaşlık haklarının terörle mücadelenin kurbanı olmaması gerektiğinin altını çiziyor.