PRAG- Avrupa Siyasi Topluluğu (AST), AB dönem başkanı Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag’da resmen doğdu.
Zirveye 44 ülke davet edildi. İlk toplantı 27 AB üyesi ve 17 AB üyesi olmayan ülke ile yapıldı.
Avrupa kıtası dışından yalnızca İsrail davet edildi, randevuya Rusya ve Belarus ise davet edilmedi. Tarihi Prag Kalesi’nde çekilen sembolik aile fotoğrafıyla da davet edilmeyen ülkelere “mesaj” gönderildi.
Türkiye adına katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kafkas krizindeki temasları ve Ukrayna ve Rusya arasındaki arabulucu rolüyle zirvenin önemli konuklarından birisi oldu.
Tarihi Prag Kalesi’nde yapılan zirveye her ne kadar davet edilmese de, toplantı ve açıklamalarda Rusya hep vardı.
Avrupa'nın kışın yaklaşmasıyla, savaş nedeniyle eşi görülmemiş bir enerji krizinden korktuğu bir zamanda heybetli Prag Kalesi’nde çekilen "aile fotoğrafı", Avrupa dayanışmasını gösteren bir mesaj olarak tasarlandı.
“Buradan Rusya’ya güçlü bir mesaj gitti”
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Bugün buradan Rusya’ya çok güçlü bir mesaj gitti. Bu toplantı, Rusya’nın olmadığı yeni bir düzeni işaret ediyor. Ama bu Rusya’yı sonsuza kadar dışladığımız anlamına da gelmiyor” dedi.
AST projesini Mayıs ayında başlatan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "Bu, gerçeğe dönüşen çok eski bir fikir" diyerek Fransa eski Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın “federatif Avrupa” projesine gönderme yaptı. Macron, AST’nin, Avrupa Birliği'nden çok daha büyük bir yapı olduğuna vurgu yaptı.
Zirvede her ülkenin kendi hassasiyetleri vardı. Türkiye ile Ermenistan, Ermenistan ile Azerbaycan, Fransa ve İngiltere, Fransa ve Türkiye ve Kosova ve Sırbistan... Hedef zirve boyunca, ihtilafı olan ülkelerin ikili, üçlü, dörtlü toplantılarla bir araya gelerek bu ihtilafları aşması için fırsat yaratmak ve değişen jeopolitik dengelere karşı Avrupa kıtasının güvenliği için birlik oluşturmaktı. Bu bir anlamda başarılı da oldu.
İlgili Haberler "İlişkilerin Normalleşmesi İçin Ön Şartımız Yok"AB’ye alternatif mi?
AST için atılan ilk adım başarılı oldu ancak, yeni yapı hala “tam rolü ve somut kapsamı” hakkında birçok soruyu gündeme getiriyor.
AB karşısında radikal olarak farklı yörüngelere sahip Norveç, Ukrayna, İsviçre, Türkiye, İngiltere, Moldova, Sırbistan, Azerbaycan gibi ülkeler arasında nasıl bir ortak payda bulunacağı soruları soruluyor. AST’nin AB ile üyelik müzakereleri yürüten ülkelere alternatif bir yapı olarak önerilmesi şüphesi de tam olarak giderilmedi.
Sırasıyla bir AB üyesi, bir de AB üyesi olmayan ülkede toplanması kararlaştırılan AST, önümüzdeki bahar aylarında, önce Moldova, ardından ise İspanya ve İngiltere’de toplanacak.
Paşinyan: “Siyasi risk aldım”
Ermenistan, Azerbaycan ve Türkiye’yi aynı çatı altında bir araya getiren AST, ilk kez Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan görüşmesine de zemin oluşturdu.
AST fikrini ortaya atan Macron, “Düşünebiliyor musunuz, Paşinyan, bugüne kadar Erdoğan ile hiç karşılaşmamış. Bu toplantı buna olanak sağladı. Bu haliyle bile bunun önemli bir proje olduğunu düşünüyorum” dedi.
Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi sürecini kararlılıkla sürdüren Paşinyan, muhaleftten ve Ermeni diyasporasından gelen bazı eleştirilere rağmen ilişkilerin normalleşmesi çabalarını sürdürüyor.
Daha önce 2009’da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile dönemin Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan arasında “futbol diplomasisi” yaşanmıştı.
Ancak iki lider, 13 yıl sonra ilk kez, üstelik de resmi bir formatta görüştü.
Paşinyan, Erdoğan ile görüşmesinde de bu kararlılığını yineledi. İlişkilerin normalleşmesi için önemli çaba harcadığını ve “çok önemli siyasi risk aldığını” belirterek, Erdoğan’dan da “bu çabalarını desteklemesini, müzakerelerin kararlılıkla ilerlemesini sağlamasını” istedi. Paşinyan, görüşmede “1915 olaylarının soykırım olarak tanınması” talebini ise gündeme getirmedi.
Paşinyan Erdoğan’dan, sınırların açılması, diplomatik ilişkilerin başlaması ve normalleşme sürecinin daha hızlı ilerlemesi” taleplerini gündeme getirdi. Ermenistan-Azerbaycan geriliminde ilerleyebilmek için İlham Aliyev üzerindeki etkisini kullanmasını istedi.
İki lider, taleplerin değerlendirilmesinin ardından, iki ülke dışişleri bakanlarının görüşmesi ve ardından zemin oluşması durumunda, yeniden bu sefer kendi başkantlerinde görüşme olasılığından söz etti.
Erdoğan basın toplantısında açıkça, “Eğer Azerbaycan ve Ermenistan bir barış anlaşmasını imzalarsa, bizim Ermenistan ile ilişkileri geliştirme konusunda bir şartımız yok, bizimle hemen herşey çözülür. Biz hemen, havada karada, ne yapmak gerekiyorsa bütün yolları açarız” dedi.
Ev sahibi Çek Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı Petr Fiala da, “Azerbaycan ve Norveç bize enerji sağlama konusunda güvence verdi. Bu çok önemliydi. Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan da enerjinin transferine yardımcı olacağını söyledi. Bunlar Avrupa için çok önemli gelişmeler” diye konuştu.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliev, Macron ve AB Konsey Başkanı Charles Michel ile de 4’lü zirvede bir araya geldi.
Bir saati aşan görüşmeden sonra AB, iki ülke arasında sınırların belirlenmesine ve normalleşme sürecinin yeniden başlatılmasına yardımcı olmak için Azerbaycan'ın yanı sıra Ermenistan'a bir "sivil misyon" göndermeye karar verdi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, Prag'da birkaç saat süren görüşmelerin ardından duyurdu.
“İsveç’in yeni hükümeti”
Zirve sonrası basın toplantısı düzenleyen Erdoğan’a, Ermeni, Fin, İsveç, Yunan ve özellikle de Ukraynalı gazetecilerden büyük ilgi vardı.
İsveçli gazeteciler Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğine Türkiye’nin vetosunu sordu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, hem Finlandiya hem de İsveç liderleri ile ayaküstü sohbet ettiklerini belirterek, “Finlandiya başbakanına söyledim. Kendileriyle ilgili bir sorunumuz yok. Çünkü Finlandiya terörün kol gezdiği bir ülke değil. NATO evet derse, biz Finlandiya’nın üyeliğine karşı çıkmayız. Ancak İsveç’in durumu farklı, üstelik artık yeni bir başbakanı var. Biz yeni başbakan ile bu konuyu konuşacağız” dedi.
İlgili Haberler Avrupa Siyasi Topluluğu’nun İlk Toplantısı YapıldıMiçotakis ile gergin anlar
Zirvede Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Kriyakos Miçotakis arasında gergin anlar yaşandı.
Erdoğan ile Miçotakis, zirvede yan yana gelmedi ve selamlaşmadı.
Erdoğan Güney Kıbrıs lideri Nikos Anastasiadis ile kısa ayak üstü sohbet etti. Anastasiadis, “Gelin müzakereleri yeniden başlatalım” dedi. Erdoğan ise “Olur ama şimdi değil. Siz bu konularda kendiniz karar vermiyorsunuz zaten, bir yerlere danışmanız gerekiyor” yanıtını verdi.
Erdoğan basın toplantısındaki Miçotakis ile çalışma akşam yemeğinde geçen gergin bir anı anlatırken, şunları söyledi:
“Akşam yemekte benim konuşmam vardı. Konuşmamı yaptım. Beyefendi konuşmamdan çok rahatsız olmuş. Rahatsız olduğu için de kimden izin aldı bilmiyorum herhalde başkandan almış izni. Orada çıkıp kendisi de bir konuşma yaptı. Kendisine bizim ağır gelecek ifadeler kullandığımızı söyledi. Aslında ağır bir şey yoktu. Ve olması gereken yerde değiller. Hala bunların bütün politikaları yalan üzerine kurulu. Hep yalan, dürüstlük yok. 'Hadi bir araya gelelim' dediğimizde yanaşmıyorlar. Kıbrıs Rum kesiminin lideriyle de öyle, ‘Sizin bir yerlerden izin almanız gerekiyor’ dedim. 'Yok' dedi, 'Ben izin almam'. 'Benim zaten 2 ayım kaldı, görüşelim bitirelim bu işi' dedi. Bizim de Yunanistan'la görüşeceğimiz bir şey yok, zaman içinde temenni ederim ki bir görüşme fırsatı yakalarız.”
Erdoğan’dan Macron’a: “Eşlerimiz bizden daha iyi anlaşıyor”
Fransa Cumhurbaşkanı Macron ile Erdoğan arasındaki görüşmeden de ilginç sonuçlar çıktı.
Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna’nın Ankara ziyareti sırasında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Erdoğan’ın Macron’u davetini yeniden hatırlattı. Colonna da “üzerinde çalışacaklarını” söyledi. Macron’un Türkiye danışmanı, Elysee diplomatları bu hafta başında Ankara’ya giderek, Macron’un yıl sonundan önce Ankara’yı ziyaret etme olasılığı üzerinde ilk temaslarda bulundu.
Prag zirvesinde Erdoğan, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile de görüşmeler yaptı. Erdoğan, Türk Devletleri Teşkilatı’na ilişkin sohbet sırasında Macron’la şakalaşarak, “Gel seni Türk Birliği’ne alalım. Avrupa Avrupa nereye kadar. Avrupa her şey değil” dedi. 'Geleceğim' yanıtını verdi ve Erdoğan baş başa görüşmenin detaylarını basın toplantısında açıkladı: “Ne zaman diye sordum, G20’den sonra geleyim dedi. Kendisiyle latife yaptık. ‘Hanımlar anlaşıyor ama biz anlaşamıyoruz. Eşlerimiz bizen daha iyi anlaşıyor. Hanımınla gel’ dedim.”
Elysee Sarayı ise görüşmeye ilişkin resmi bir açıklama yapmayı tercih ederek, iki liderin “İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği, Doğu Akdeniz krizi ve tahıl sevkiyatı konularını ele aldığı” belirtildi.
İlgili Haberler Avrupa Siyasi Topluluğu'na Türkiye de DavetliLiz Truss-Macron diyaloğu
“Macron dost mu düşman mı bilmiyorum” diyen İngiltere’nin yeni Başbakanı Liz Truss, ikili görüşme de bir araya geldiği Fransa Cumhurbaşkanı için, “Macron bir dosttur. İkimiz de bu konuda çok netiz, düşmanımız Vladimir Putin” dedi.
Macron da, Çek Cumhuriyeti ve Moldova devlet başlanları ile ile düzenlediği üçlü basın toplantısında, Brexit ile AB’den ayrılan İngiltere’yi farklı bir formatta yeniden Avrupa Birliği’ne yaklaştırmaktan duyduğu mutluluğu gizlemedi.
Emmanuel Macron, “AB ve İngiltere ilişkilerinde yeni bir başlangıç umuyorum. AB’den ayrılan İngiltere bir ada ülkesi ve ada hala Avrupa’ya aynı yakınlıkta duruyor. Samimiyetle, bugünün yeni bir dönemin başlangıcı olmasını diliyorum” dedi.