İzmir’in Torbalı ilçesinde domates hasadıyla birlikte, ovalar kurutulmak için serilen domateslerle kırmızıya büründü. Nisan ayında ekilen domatesler, mevsimlik işçiler tarafından ikiye bölünerek beyaz örtüler üzerinde Ege güneşinin yakıcı sıcağına bırakılıyor.
Bölgede hem domates toplama işinde hem de domatesin kurutulmasında özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan gelen mevsimlik işçiler çalışıyor. 17 yıldır bu işte çalışan Şanlıurfa’nın Siverek ilçesinden Cihat Çiçek, aynı zamanda işçi başı.
Your browser doesn’t support HTML5
Torbalı’da Domatesler İhracat İçin Kurutuluyor
Her yıl yaklaşık 160-170 işçiyi Ege Bölgesi’ne getirdiğini söyleyen Çiçek, domates kurutmanın inceliklerini şu sözlerle anlatıyor: “Domatesi eşit şekilde ortadan ikiye kesmek gerekir. Güneş ışığı da mümkün olduğunca dik gelmeli. Güneş kadar rüzgar da önemli. İsteğe bağlı olarak domateslere tuz ya da kükürt atıyoruz. Kükürtlü domatesler ortalama beş günde, tuzlanan domatesler ise altı günde kurur. Ancak sürekli domatesleri kontrol etmek ve tam zamanında toplamak gerekir.”
Bu yıl ihracat hedefi 100 milyon dolar
Kurutulan domatesler yurt dışına satılıyor. Türkiye, geçen yıl toplam 88 milyon dolarlık kurutulmuş domates ihraç etti. Bu ihracatta aslan payı Ege Bölgesi’nin.
Kurutulmuş domatesin en büyük alıcıları ise sırasıyla İngiltere, İtalya ve Almanya. Geçen yılın aksine bu yıl verimin yüksek olması, ihracat rakamının da 100 milyon doları bulacağı umudunu arttırıyor.
Torbalı’da domatesler genellikle salçalık veya kurutmalık olarak üretiliyor. Bu da domatesten elde edilen katma değeri arttırıyor. Verimli topraklara sahip olan Torbalı’da domatesin yanı sıra başta pamuk, mısır, buğday, zeytin olmak üzere her türlü meyve ve sebze yetişiyor.
“13 kilo domatesten bir kilo kurutulmuş domates çıkıyor”
VOA Türkçe’ye konuşan Torbalı Ticaret Odası Başkanı Abdülvahap Olgun, “800 sanayi kuruluşuna ev sahipliği yapıyoruz. Torbalı, ödenen vergide beşinci sırada. İhracatta 61 ili geride bırakıyoruz. Biz burada bundan sonra da büyümenin tarıma dayalı sanayileşme ile olmasını istiyoruz. Tarım alanlarının yok olmaması için çaba harcıyoruz. Burada kurutulan domatesler de salçalık domatesler de yine buradaki fabrikalarda işleniyor. Bir yandan tarım ürünlerimizin katma değeri artıyor, bir yandan da ülke ekonomisine katkı sağlıyoruz” ifadelerini kullanıyor.
Olgun, domatesin tarlada yaklaşık 70 kuruşa satıldığını belirtiyor ve ekliyor: “13 kilo domatesten bir kilo kurutulmuş domates elde ediliyor. Kurutulmuş domatesin kilosu ise yurt dışına 4-4,5 Euro’ya satılıyor. Bu, önemli bir katma değer.”
Kurutulmuş domates nasıl işleniyor, nerelerde kullanılıyor?
Kurutma işini üstlenenler genel olarak kurutulmuş domatesi işleyecek tesisi olanlar. Ancak bu kişilere taşeronluk yapanlar da var. Kurutulan domatesler daha sona çuvallara doldurularak fabrikalara götürülüyor. Burada önce üzerlerindeki yabancı maddeler ayıklanıyor. Daha sonra yıkanıyor. Ardından aspirasyon ünitesinden geçirilen kuru domatesler, seçme ve ayıklama işlemine tabi tutuluyor. Tekrar bir tamburdan geçirilen domatesler daha sonra bir kez daha seçiliyor ve ayıklanıyor. Son aşama ise paketleme. Kuru domatesler talebe bağlı olarak vakumlu poşetlere ya da dökme halde kolilere konuyor.
Domatesleri kurutup işleyen ve daha sonra ihraç eden bir firmanın yetkilisi olan Büşra Nur Saygıner ürünlerini Avrupa ülkelerinin yanı sıra Amerika’ya ve Brezilya’ya da sattıklarını belirtiyor. Saygıner, “Kurutulmuş domatesler yemeklerin yanında meze olarak kullanılıyor. Haşlanıp, yağlanarak ve baharatlar eklenerek kahvaltılarda tüketiliyor. Makarnalarda, pizzalarda, tostlarda kullanılıyor. Şerit veya küp biçiminde kesilerek çok farklı alanlarda tüketiliyor. Şimdi kuru domates tozu çıktı. Bu da cipslerde tavuk sosu harçlarında kullanılıyor” diye konuşuyor.