Mardin’in Midyat ilçesinde yaşayan ve yıllar önce Avrupa’ya göç eden Süryaniler geri dönmeye başladı. Alagöz Köyü’nden giden 15 aile, köylerine dönerek yeniden ev inşa etti.
Midyat İlçesine bağlı Alagöz ya da Süryanice adıyla Bethkustan yıllar sonra kalabalık ziyaretçi gruplarını ağırlıyor. Aslında gelenler köyün yerlileri. Kimisi bölgedeki olaylardan kaçan, kimisi çalışmaya giden Süryaniler, memleket hasretine dayanamayıp geri döndüler.
Süryani Patriği Mor Gabriel'in doğduğu köy olduğuna inanılan Alagöz’de 1965 yılında 130 hane yaşıyordu. Göçler sonrası hane sayısı 15’e kadar düşen köye, 15 aile geri döndü. Köyün nüfusu 150’ye çıktı. Köye dönenlerin ilk işi evlerini yapmak oldu. Bundan dolayı köy inşaat alanına dönmüş durumda.
Köye dönenlerden biri 63 yaşındaki Adnan Mermertaş. VOA Türkçe’ye konuşan Mermertaş, ilk kez 40 yıl sonra geri dönebildiğini belirterek, “48 yıldır Almanya’da yaşıyorum. Ailem işçi olarak gitti, annem ve babam oradaydı. Ben de yanlarına gittim. Oraya gittikten 40 sene sonra geri dönebildim. İmkanlar el verdiğinde gidip geliyorum. Kökenlerimiz burada olduğu için buraları özlüyoruz. Ben çocuklarım ve torunlarımı getiremedim. Önce biz geri geldik. Özlemle geri geliyoruz. Buraları onlara anlatmak için çabada bulunacağız. Buraları öğrenmek onların hakkıdır” dedi.
Köye ilk dönen 73 yaşındaki İsa Henno oldu. Bir kardeşinin öldürülmesi nedeniyle 31 yaşında köyü terk eden Henno, önce İstanbul’a oradan Almanya’ya gitmiş. Olaylarda beş yakınını da kaybettiğini söyleyen Henno, VOA Türkçe’ye şunları söyledi; “İnsan doğduğu toprakları unutmaz. Tüm dünyayı gezdim. Oralarda ancak bir ev alabilirim ama böyle bir köy bulmam imkansızdır. Geldiğimde babamın evi yıkılmak üzereydi. Zamanında geldim yıkılmadan tamir ettim. Gelmeseydim yıkılacaktı. Bütün inşalara çağrımdır gelin birlikte çalışalım, birlikte ticaret yapalım.”
Ergin Yalçın da 1988 yılında köyünü terk etti. Köyünün hasretine dayanamayıp geri geldiğini söyleyen Yalçın,” O zamanlar küçüktüm. Bölgede yaşanan siyasi olaylar nedeniyle terk ettim. Kültürel ve milliyet olarak güçlü duygularım vardı, o yüzden döndüm” diye konuştu.
Eliyo Duman da geri dönenlerden. 1981 yılında İsveç’e göç eden Duman göç ettikten sonra vatandaşlıktan çıkarıldığını söyledi. Şimdilerde sadece yaz aylarında gelen Duman, kesin dönüş yapmak istiyor. VOA Türkçe’ye konuşan Duman, duygularını şu cümlelerle dile getirdi; “Köyü çok özlüyorum. Vatan toprağı başka. Şartlar düzelirse geri dönmek isterim. Haklarımız olmadığı ve ötekileştirildiğimiz için dönemiyoruz. Şartlar düzelmezse gelemeyiz. 10 yıl önce İsveç’ten köye bir grup getirdim. Hepsi de üniversite öğrencileriydi. Babaları, anneleri burada doğup büyümüştü. İlk kez geldiler. Çok mutlu oldular. Biz Süryanilere imkan verilmiyor. Burada bekçi bile olamıyoruz ama İsveç’te 5 Süryani milletvekilimiz var. Enerji bakanı da bu köydendir. İmkân sağlanırsa birçok aile geri gelir.”
Mardin’de Süryanilere ait birçok arazi ve mülk Büyükşehir Yasası’nın çıkmasından sonra Hazine'ye devredilmiş, kullanım hakkının da Diyanet'e verildiği ortaya çıkmıştı. Süryaniler, hukuki girişimleri sonucu, arazi ve mülklerinin bir bölümünü geri almaya hak kazandı. Kalanı için ise hukuki süreç devam ediyor.