Beşar Esat'ın devrilmesinden sonra başlayan kutlamalar ve yeni bir geçiş hükümetinin ilanı ile Suriye’de hala iyimserlik hakim. Ancak süregelen bölünmeler ve düşmanlıkların ülkenin daha iyi bir geleceğe kavuşmasını baltalamamasını sağlamaya yönelik uluslararası çabalar sürüyor.
Amerikalı yetkilileri Salı günü, IŞİD gibi terör gruplarının geçiş dönemini, zemin kazanmak için bir fırsat olarak kullanmalarını engellemeye odaklanan çabalarını sürdürdü.
Ortadoğu'daki ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı'nın (CENTCOM) komutanı General Michael “Erik” Kurilla, Suriye'ye uçarak IŞİD kalıntılarına karşı mücadelede kritik öneme sahip olan Kürt liderliğindeki ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG) üyeleriyle biraraya geldi.
CENTCOM'dan yapılan açıklamaya göre General Kurilla, ülkenin doğusundaki çeşitli üsleri ziyaret ederek “kuvvet koruma tedbirleri, hızla gelişen süreç ve IŞİD'in mevcut durumu istismar etmesini önlemeye yönelik devam eden çabalar hakkında ilk elden değerlendirme” yaptı.
Kurilla daha sonra Irak'a giderek Irak Başbakanı Muhammed Şiya el Sudani ve Iraklı komutanlarla biraraya geldi.
Kurilla, “IŞİD'in kalıcı olarak yenilgiye uğratılmasına ve Irak, Ürdün, Lübnan ve İsrail dahil Suriye'ye komşu ortaklarımızın güvenliğine olan bağlılığımızı sürdürüyoruz” dedi.
İlgili Haberler Yanıt bekleyen Suriye soruları: Sığınmacılar gidecek mi, ülkenin imarı için kaç milyar dolar gerekli?ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Salı gününün bir bölümünü Suriye'deki gelişmelerle ilgili olarak müttefikleriyle telefonda görüşerek geçirdi.
Dışişleri Bakanlığı Blinken'ın Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Mısır dışişleri bakanlarıyla görüştüğünü açıkladı.
ABD'nin temasları, Esat'ı deviren Suriyeli isyancıların Salı günü ülkeyi 1 Mart'a kadar yönetecek geçici bir hükümet başkanı ataması üzerine gerçekleşti.
Şam'da isyancı liderler ve Esat hükümetinden görevden alınan yetkililerin biraraya geldiği toplantının ardından, daha önce isyancılar tarafından kontrol edilen kuzeybatıdaki küçük bir bölgede yönetimde yer alan ve Suriye'nin büyük bölümünde pek tanınmayan Muhammed El Beşir, geçici hükümete liderlik etmek üzere seçildiğini açıkladı.
İsyancılarla temasta olan Amerikalı yetkililer temkinli
Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) dahil isyancılarla temas halinde olduklarını açıklayan Amerikalı yetkililer, temkinli olmaya devam ettiklerini söyledi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, “Heyet Tahrir el Şam doğru kelimeleri kullanıyor, ancak onları elbette bu kelimelerle değil, önümüzdeki günlerde, haftalarda ve aylardaki eylemleriyle değerlendireceğiz” dedi.
El Kaide'nin Suriye kolu olan ancak daha sonra örgütle bağlarını kopardığını açıklayan HTŞ, söylemlerini yumuşatmaya çalışsa da birçok Batılı hükümet tarafından terör örgütü olarak tanımlanıyor.
İlgili Haberler ABD'li yetkililer Suriye’de HTŞ ile ilk temaslarda kapsayıcı bir hükümete destek çağrısı yaptıMiller, “HTŞ'yi Suriye'de yönetim otoritesi olarak, Suriye hükümeti olarak tanımadık” dedi.
ABD Suriyeli isyancılara yönelik uyarılarında yalnız değil. Birleşmiş Milletler Suriye temsilcisi Geir Pedersen da Cenevre'de yaptığı açıklamada, Esat'ı kaçmaya zorlayan grupların “iyi mesajlarını” sahada eyleme dönüştürmeleri gerektiğini söyledi.
Colani: “Savaş suçlarına karışan üst düzey yetkililers hakkında bilgi sağlayanlara ödül verilecek´
Yine de Salı günü Suriye'de birçok kişinin Esat rejimi altında onlarca yıl süren sert yönetimin ardından intikam ya da adalet veya her ikisini birden aradığına dair işaretler vardı.
HTŞ lideri Ebu Muhammed el Colani, işkence ve savaş suçlarından sorumlu eski üst düzey hükümet yetkililerinin peşine düşme sözü verdi.
Colani, yaptığı açıklamada, “Savaş suçlarına karışan üst düzey ordu ve güvenlik görevlileri hakkında bilgi verecek olanlara ödüller sunulacak” dedi.
Suriye'nin başkenti Şam'da ise sokaklardaki silahlı insan sayısında kayda değer bir azalmayla birlikte bir nebze normallik hissedildi.
İsyancılara yakın kaynaklar, komutanların savaşçılara şehirlerden çekilmesi ve HTŞ'ye bağlı polis ve iç güvenlik güçlerinin konuşlanması talimatı verdiğini söyledi.
Esat'ın Pazar günü devrilmesi ve Rusya'ya sığınmasından bu yana ilk kez bankalar ve dükkanlar yeniden açıldı, yollarda yeniden trafik başladı, inşaat işçileri Şam şehir merkezindeki bir döner kavşağı onarırken temizlik işçileri yolları süpürdü.
“Sükunet yanıltıcı olabilir”
Düşünce kuruluşu American Enterprise Institute'un Kritik Tehditler Projesi'nde Ortadoğu portföy yöneticisi olan Brian Carter, “Dikkat etmemiz gereken şeylerden biri, geçiş hükümetinin hala ülkenin tamamını kontrol etmediği” dedi.
VOA'e konuşan Carter, “Gerçek şu ki, aslında sahayı birçok farklı grup kontrol ediyor. Önümüzdeki birkaç ay boyunca kimin galip geleceğini belirlemek için bir dizi güç mücadelesi ve pazarlık yaşanacak. Peki bu süreç barışçı olacak mı? Bence gerçek bir risk var” dedi.
Ortadoğu'da başka çatışmalarsa devam ediyor. Suriye ordu üslerine hava saldırıları düzenleyen İsrail, saldırıların amacının silahların düşmanların eline geçmesini engellemek olduğunu söyleyerek sınır ötesindeki güçlerini Suriye içindeki askerden arındırılmış bölgeye gönderdi. İsrail, kuvvetlerinin tampon bölgenin ötesine geçerek Şam'ın güneybatısındaki kırsal alana ilerlediğine dair haberleri ise yalanladı.
BM Suriye Temsilcisi Geir Pederson Salı günü yaptığı açıklamada, dünya kamuoyunun İsrail'in Suriye topraklarındaki hareketlerini ve bombardımanlarını görmeye devam ettiğini söyledi ve “Bunun durması gerekiyor” dedi.
Reuters haber ajansı ve İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün atıfta bulunduğu çeşitli güvenlik kaynaklarına göre İsrail birlikleri Salı günü tampon bölgenin Suriye tarafında, Şam'ın yaklaşık 25 kilometre güneybatısındaydı.
İsrail Savunma Kuvvetleri sözcüsü Avichay Adraee, İsrail güçlerinin Şam'a yaklaştığı yönündeki haberlerin doğru olmadığını, İsrail birliklerinin tampon bölge içinde ve sınıra yakın savunma noktalarında bulunduğunu söyledi.
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar Pazartesi günü yaptığı açıklamada İsrail güçlerinin, düşman aktörlerin eline geçmesini önleme çabalarının bir parçası olarak şüpheli kimyasal silah alanlarını ve uzun menzilli roketleri vurduğunu bildirmişti
Suudi Arabistan da Salı günü yaptığı açıklamada, İsrail'in Suriye'deki eylemlerini kınayarak bu eylemlerin uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve “Suriye'nin güvenlik, istikrar ve toprak bütünlüğünü yeniden tesis etme şansını sabote ettiğini” kaydetti.
Reuters ve Agence France-Presse haber ajanslarından yararlanılmıştır.