Slovakya'nın popülist Başbakanı Robert Fico, Çarşamba günü öğleden sonra, siyasi bir etkinliğin ardından uğradığı silahlı saldırı sonucu yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Fico’nun Facebook hesabından yapılan açıklamada, Başbakan’ın hayati tehlikesinin bulunduğu ifade edildi.
Slovak medyası, saldırganın 71 yaşında bir erkek olduğunu ancak saldırının nedeninin henüz belli olmadığını bildirdi.
Facebook hesabında yayınlanan bir mesajda Fico’nun "birden fazla kez vurulduğu ve şu anda hayati tehlike altında olduğu" belirtildi.
Mesajda, "Şu anda helikopterle Banská Bystrica'ya naklediliyor, çünkü akut bir prosedürün gerekliliği nedeniyle Bratislava'ya gitmek çok uzun sürecek. Önümüzdeki birkaç saat içinde karar verilecek" denildi.
Slovak televizyon kanalı TA3’ün haberine göre 59 yaşındaki Fico, başkentin yaklaşık 150 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Handlova kasabasındaki Kültür Evi'nin önünde destekçileriyle buluştuğu sırada dört el ateş edilmesi sonucu karnından vuruldu. Bir şüphelinin gözaltına alındığı belirtildi.
Polis, Slovakya Başbakanı Fico'ya saldıran şüpheliyi olay yerinde gözaltına aldı.
Polis olay yerini güvenlik kordonu altına aldı ve Başbakan Fico, Banska Bystrica kentindeki bir hastaneye kaldırıldı.
Slovakya'daki silahlı saldırı, 27 ülkeli Avrupa Birliği’nde popülist ve aşırı sağcı partilerin kazanımlar elde etmesi öngörülen kritik Avrupa Parlamentosu seçimlerinden üç hafta önce yaşandı.
Slovak TASR haber ajansı, Parlamento Başkan Yardımcısı Lubos Blaha'nın Slovakya Parlamentosu oturumu sırasında olayı doğruladığını ve oturumu bir sonraki duyuruya kadar ertelediğini bildirdi.
Slovakya'nın önde gelen muhalefet partileri İlerici Slovakya ile Özgürlük ve Dayanışma, hükümetin kamu yayıncılığını elden geçirme planına karşı düzenleyecekleri protestoyu iptal etti. Muhalefet partileri, planın, hükümete kamu radyo ve televizyonu üzerinde tam kontrol sağlayacağını savunuyor.
"Şiddeti ve bugün Başbakan Robert Fico'nun vurulmasını kesinlikle ve şiddetle kınıyoruz" diyen İlerici Slovakya lideri Michal Simecka, "Aynı zamanda tüm siyasetçileri gerilimi daha da arttıracak her türlü ifade ve adımdan kaçınmaya çağırıyoruz" ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, Başbakan’a yönelik saldırıyı "acımasız ve insafsız" olarak niteledi ve kınadı. Caputova "Şok oldum. Robert Fico'ya bu kritik anda büyük güç ve bu saldırıdan sonra hızlı bir iyileşme süreci diliyorum" dedi.
Üçüncü kez başbakanlık yapan Fico ve solcu Smer (Yön) Partisi, 30 Eylül'de yapılan Slovakya parlamento seçimlerini kazanarak Rusya yanlısı ve Amerikan karşıtı bir mesajla kampanya yürüttükten sonra siyasete geri dönmüştü.
Muhalifler, Fico yönetimindeki Slovakya'nın ülkenin Batı yanlısı çizgisini terk edip popülist Başbakan Viktor Orbán yönetimindeki Macaristan'ı takip edeceğinden endişe ediyordu.
Binlerce kişi Fico'nun politikalarını protesto etmek için başkentte ve Slovakya genelinde defalarca gösteri düzenlemişti.
Liderler saldırıyı kınadı
ABD Başkanı Joe Biden, saldırıya ilişkin açıklamasında, "Slovakya Başbakanı Robert Fico'ya yönelik saldırı haberi karşısında kaygılıyım. Jill ve ben bir an önce iyileşmesi için dua ediyoruz. Düşüncelerimiz ailesi ve Slovakya halkıyla birlikte. Bu korkunç şiddet eylemini kınıyoruz. Büyükelçiliğimiz Slovakya hükümeti ile yakın temas halindedir ve yardıma hazırdır" dedi.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin de Fico'nun vurulmasını "canavarca" bir suç olarak nitelendirdi.
Putin, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova'ya gönderdiği telgraft, "Bu korkunç suçun hiçbir haklı gerekçesi olamaz. Robert Fico'yu cesur ve güçlü fikirli bir adam olarak tanıyorum. Bu niteliklerinin bu zor durumdan kurtulmasına yardımcı olacağını umuyorum" dedi.
Putin ayrıca Fico'ya "hızla bir iyileşme süreci" diledi.
Avrupa'nın dört bir yanındaki liderlerden de siyasi şiddete yönelik kınama mesajları geldi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "alçakça" olarak nitelendirdiği saldırıyı kınadı ve "Bu tür şiddet eylemlerinin toplumumuzda yeri yoktur ve en değerli ortak değerimiz olan demokrasinin altını oymaktadır" dedi.
Çek Cumhuriyeti Başbakanı Petr Fiala ise olayı "şok edici" olarak nitelendirerek "Başbakan’a geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum. Şiddete müsamaha gösteremeyiz, toplumda buna yer yok" dedi. Çek Cumhuriyeti ve Slovakya 1992 yılına kadar Çekoslovakya'yı oluşturuyordu.
Polonya Başbakanı Donald Tusk da sosyal medya platformu X'te, "Slovakya'dan şok edici haberler. Robert, bu çok zor anda düşüncelerim seninle" dedi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz da X paylaşımında şok olduğunu ifade etti ve "Slovakya Başbakanı Fico'ya yönelik korkakça suikast girişimi haberi beni derinden sarstı. Şiddetin Avrupa siyasetinde yeri olmamalıdır" ifadelerini kullandı.
Avusturya'nın muhafazakar Başbakanı Karl Nehammer de şok içinde olduğunu söyleyerek, "Nefret ve şiddetin demokrasilerimizde yer edinmesine izin verilmemeli ve en üst düzeyde kararlılıkla mücadele edilmelidir" dedi.
Rusya yanlısı görüşlere sahip Fico, Slokavya siyasetinin ağır toplarından
Geçtiğimiz Ekim ayında üçüncü kez iktidara gelen Slovakya Başbakanı Robert Fico, ülkenin dış politikasının ibresini Rusya tarafına çevirmişti.
Ayrıca ceza hukuku ve medya alanında reformlar başlatan Fico, hukukun üstünlüğünün zayıfladığına dair endişelere yol açmıştı.
Fico, otuz yıllık kariyeri boyunca Avrupa yanlısı ana akım ile Brüksel ve Amerikan karşıtı milliyetçi pozisyonlar arasında ustalıkla mekik dokurken, kamuoyuna veya değişen siyasi gerçeklere bağlı olarak rotasını değiştirmeye istekli olduğunu göstermişti.
Fico, geçtiğimiz dört yıl içinde Batılı müttefiklere yönelik sert eleştiriler, Kiev'e askeri desteği durdurma sözü, Rusya'ya yönelik yaptırımlara karşı çıkma ve Ukrayna'nın gelecekte NATO üyeliğine davet edilmesini veto etme tehdidini de içeren daha aşırı tutumları benimsedi.
Fico’nun kurduğu koalisyon Slovakya'nın Ukrayna'ya yaptığı silah sevkiyatını durdurmuş ve Fico, savaştaki Batı etkisinin Slav uluslarının birbirini öldürmesine yol açtığını söyledi.
Ancak Fico kariyeri boyunca, pek çok kişi için koşulların Batı Avrupa'yı ancak yavaş yavaş yakaladığı ve pek çok kişinin komünist dönem geçmişine dair nispeten hoş anılara sahip olduğu bir ülkede geride kalanların yaşam standartlarını koruma vaatleri konusunda istikrarını korudu.
Fico'nun seçim kampanyasında Ukrayna için yaptığı "Tek bir el bile olmaz" çağrısı, NATO üyesi ülkede sadece küçük bir azınlığın Ukrayna savaşında Rusya'nın hatalı olduğuna inandığı 5,5 milyon nüfuslu NATO üyesi Slovakya’da seçmenlere hitap etmişti.
Analistlere göre Macaristan Başbakanı Viktor Orban'dan esinlenen Fico, Slovakya’nın çıkarlarını düşündüğünü ve savaşın sona ermesini istediğini vurguluyor.
Batılı müttefikler ve Ukrayna, Kiev'e yapılan askeri yardımın kesilmesinin sadece Rusya'nın işine yarayacağını söylüyor.
Fico geçen yıl Reuters'a e-posta yoluyla verdiği demeçte, "Viktor Orban'ı Macaristan'ın ve Macar halkının çıkarlarını açıkça savunmaktan korkmayan Avrupalı siyasetçilerden biri olarak görüyoruz. Macarlar’ı ilk sıraya koyuyor. Seçilmiş bir siyasetçinin rolü de bu olmalıdır; seçmenlerinin ve ülkesinin çıkarlarını gözetmek" ifadelerini kullanmıştı.