Rusya'nın Ukrayna'yı işgali başlamadan önce bile Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile Nazi döneminin lideri Adolf Hitler arasında karşılaştırmalar yapılıyordu.
Ukrayna şehirlerinin füzelerle vurulması, çok sayıda sivilin hayatını kaybetmesi ve mültecilerin sınırı geçerek Polonya'ya sığınmaya başlaması üzerine Putin, Hitler'in ayak izlerini takip ettiği suçlamalarıyla karşı karşıya. Avrupa kıtası İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük krizle yüzleşirken sosyal medyada #PutinHitler etiketiyle yapılan paylaşımlar hızla çoğalıyor.
İlgili Haberler Putin İçin Sonun Başlangıcı Yakın mı?"Rahatsız edici benzerlikler"
Alman Marshall Fonu uzmanı ve Demokrasi Girişimleri Direktörü Jonathan Katz'e göre Putin, "Bu yüzyılda Hitler'in karşılığı." Katz, "Putin'in Avrupa, Amerika ve küresel güvenliğe yönelik tehditlerinin Ukrayna'daki mevcut çatışmaların çok ötesine geçtiği" görüşünde.
Jonathan Katz, Putin ile Hitler’in karşılaştırılması konusunda, "Hitler gibi Putin de Rusya'da şüphe götürmez bir güç elde etti, siyasi muhalefeti yok etti, oluşturduğu rejim ve bu rejimin çevre ülkelerin topraklarını yasadışı şekilde acımasızca ele geçirmek için askeri güç kullanma kapasitesi üzerindeki denetimi kaldırdı" diyor.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Katz, Putin'in "Hitler'in özelliklerini rahatsız edici bir şekilde yansıttığını, soğuk ve önceden plan yapan, insan hayatının kutsallığıyla ilgilenmeyen, hiçbir pişmanlık göstermeyen" biri olduğunu söylüyor.
Amerikan Uluslararası Kalkınma Dairesi'nin (USAID) Avrupa ve Avrasya programlarının eski başkanı olan ve geçmişte Ukrayna'yla ilgili transatlantik görev gücünün eşbaşkanlığını yapan Jonathan Katz, kaba kuvvet kullanımını gerekçelendirmede Hitler ve Naziler'e benzeyen Putin'in "dezenformasyon, başkalarını suçlama ve insanı aşağılayan söylemlere başvurma" gibi taktikler de kullandığını kaydediyor.
Yahudi insan hakları kuruluşu Simon Wiesenthal Merkezi'nden Haham Abraham Cooper da, "Dünyanın şu anda tanık olduğu görüntüler, akıllara, Nazi'lerin yıldırım harbini getiriyor" diyor.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Haham Cooper, "Hiç kimse, Vladimir Putin'i ölüm kampları ve gaz odaları hazırlamakla suçlamıyor. Ancak Rus ordusunun barışçı bir komşu ülkeyi işgal etmedeki acımasızlığı, fark gözetmeksizin sivilleri hedef alması ve kentleri yok etmesi, Nazi ordularının 1941 yılında Sovyetler Birliği'ni işgalini akıllara getiriyor" şeklinde konuşuyor.
Ulusal İstihbarat Dairesi'nin eski başkanı James Clapper, kısa süre önce CNN televizyonunda yaptığı açıklamada, Putin'in davranışlarının, açıklamalarının ve tavırlarının "karakterinin iç yüzünü yansıttığını" söyledi ve "Putin benim için 21'inci yüzyılın Hitler'idir" dedi.
Yoğun roket saldırısı sonrasında Kiev'den kaçan eski Ukraynalı politikacı Svitlana Zalişçuk, Fox Haber'de, Putin için "Bizim zamanımızın Hitler'i" tanımlaması yaptı.
Popüler toplama haber sitesi Drudge Report da kısa süre önce Ukrayna işgaliyle ilgili haberleri "FÜHRER 2022" başlığıyla ve Putin'in Hitler'e benzeyecek şekilde değiştirilmiş bir portresiyle aktardı.
Putin-Hitler karşılaştırmaları yeni değil. 2014 yılında Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi sonrasında İngiltere Prensi Charles, "Putin Hitler'in yaptıklarının hemen hemen aynısını yapıyor" şeklinde sözler sarfetmesi üzerine, eleştirilerin hedefi olmuştu.
Prens Charles, bu sözleri, Kanada ziyareti sırasında İkinci Dünya Savaşı'nda hayatta kalan bir Yahudi ile konuşurken söylemişti.
İlgili Haberler Putin'in Ukrayna Kumarı Delilik mi?Putin ve Hitler arasındaki farklılıklar
Yahudi grupları, Putin için modern zamanların Hitler'i tanımlamalarına ve Naziler'le yapılan karşılaştırmalara sürekli karşı çıktı. Bu gruplar, Üçüncü Reich'ın (Almanya'da Naziler'in iktidarda olduğu dönem) 6 milyon Yahudi'nin öldürüldüğü soykırımdan sorumlu olduğunu, Putin ve Hitler arasında yapılan rastgele benzetmelerin ve karşılaştırmaların 1940'lı yıllarda yaşanan acıların boyutunu önemsizleştirdiğini kaydediyor.
Hitler, Almanya'da 10 yılı aşkın süre iktidarda kaldı. Avusturya ve Çekoslovakya'yı ilhak eden, aralarında Fransa'nın da bulunduğu dokuz ülkeyi işgal eden Hitler'e bağlı kuvvetler, Afrika'nın kuzeyinde de beş ülkeyi işgal etti; ancak bu ülkeleri elinde tutamadı.
Putin'e bağlı Rus ordusu, Ukrayna işgali öncesinde 2008 yılında Gürcistan'ı işgal etti. Altı yıl sonra, 2014'te Ukraynalılar'la savaşmadan Kırım'ı ilhak etti. Putin ayrıca Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde ayrılıkçıları aktif olarak destekledi.
İnternette yayınlanan siyaset bülteni Editorial Board'un yayıncısı John Stoehr, Putin'in yeni Hitler olup olmadığı sorusunun, asıl meselenin gözden kaçırılmasına sebep olduğu görüşünde.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan John Stoehr, "Putin'in Hitler'e benzeyip benzemediği, Rus ordusunun gelişigüzel şekilde sivilleri bombalaması, askerlerinin çocukları vurması, Beşar Esat'ın Suriye'ye yaptıklarını Ukrayna'ya yapmaya kararlı olması, yani insanları toplu olarak katletmesi kadar önemli değil" diyor.
Yale Üniversitesi Gazetecilik Girişimi'nde de görev yapan Stoehr, "Putin'in yeni Hitler olup olmadığını sormak, önceliklerin alt üst olduğunun itiraf edilmesidir" ifadelerini kullanıyor.
Kimi tarihçilerse Putin'i 19'uncu yüzyıl sonunda Alman İmparatorluğu'nun şansölyesi olan Prens Otto von Bismarck'la kıyaslıyor.
Michigan’daki Adrian College'dan siyaset bilimi ve bilgisayar bilimi profesörü Paul deLespinasse, "Putin'in Hitler'den çok Bismarck'a benzediği şeklindeki düşüncem, Putin'in son zamanlarda yaptığı ve Hitler'e çok benzeyen konuşmalarla değişmeye başladı. Ancak Putin'in daha çok Bismarck'a benzediğine dair umudum, Putin'in kariyeri ve genel yönelimlerine dayanıyor. Yaptığı son konuşmalar sadece taktiksel de olabilir" diyor.
"Bu bir strateji"
Kimileri, Putin'in Ukrayna'daki harekatı "özel askeri operasyon" olarak gerekçelendirmesinin ironik olduğu görüşünde. Putin, Ukrayna'yı neo-Naziler'in kontrolundan arındırma niyetinde olduğunu iddia ediyor. Ancak Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, bazı aile fertlerini Yahudi Soykırımı'nda kaybetmiş olan bir Yahudi.
Putin'in Ukrayna Ulusal Muhafız birlikleri içinde az sayıda neo-Nazi olduğu gerçeğini kendi çıkarı için kullandığını söyleyen John Stoehr, "Bu bir ironi değil. Bu bir strateji. Putin, Ukrayna hükümetini perişan etmek istiyor. Bunun için sadece bir gerekçeye ihtiyacı vardı" şeklinde konuşuyor.
Sürgündeki Rus muhalif Mihail Hodorkovski, Salı günü VOA Rusça Bölümü'ne yaptığı açıklamada, "Rusya'nın başlattığı savaşın uydurma bazı Naziler'e karşı değil Ukraynalılar, Ruslar, Yahudiler, farklı kökenlerden insanlardan oluşan bir ülkeye karşı verildiğini" söyledi.
Simon Wiesenthal Merkezi'nden Haham Abraham Cooper, "80 yıl önce Hitler, Avrupalı Yahudiler'in öldürülmesine karar verilen Wannsee Konferansı'nın sonuçlarının gizli tutulması talimatı verdi. Putin ise bağımsız bir ülkeyi ve bir kültürü silme amacıyla planladığı ve başlattığı işgali izlemeleri için dünya medyasını ve diplomatları ön sıralara davet etti" diyor.
Alman Marshall Fonu'ndan Jonathan Katz de Putin'in Nazi karşıtı söyleminin, "Hitler'in 1930'lu yıllarda ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya ve Avrupa çapında Yahudiler'i ve diğer grupları topluca katletmeyi haklı çıkarmak için kullandığı aynı sapkın söylemlere benzediğini" kaydediyor.
Katz, "Naziler'in gamalı haç işaretini bir güç simgesi olarak kullanması gibi Putin de Z harfini, Ruslar'ın desteğini almak ve Ukrayna'daki akıl almaz eylemlerini haklı göstermek için kullanıyor. Tarih, sonunda, Putin ve rejimini tıpkı Hitler ve Naziler gibi savaş suçluları olarak kabul edecek" ifadelerini kullanıyor.