Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin yabancı doğalgaz alıcılarının 1 Nisan’a kadar ödemelerini sadece ABD yaptırımlarına tabi Gazprombank üzerinden değil, diğer Rus bankaları üzerinden de ruble olarak yapabilmelerine olanak tanıdı.
Putin’in Perşembe günü yayınladığı bir kararname ile açıkladığı son hamlenin ödemeleri kolaylaştırıp kolaylaştırmayacağı hala net değil.
Gazprombank'tan yapılan açıklamada, “Belge uyarınca, gaz alıcıları 1 Nisan 2025 tarihine kadar Gazprom'un Rus bankalarındaki hesabına ruble olarak ödeme yapabilecekler” denildi.
İlgili Haberler Putin, doğalgaz ödemelerinde Gazprombank’ta rubleye çevirme seçeneğini iptal ettiPutin, 2022 yılında “dost olmayan” ülkelerin Rus gazı için ruble ile ödeme yapmasını zorunlu hale getirmiş ve alıcıları Rus enerji devi Gazprom'un finans kolu Gazprombank’ta özel hesaplar açmaya zorlamıştı.
Bu ayın başlarında ise Putin, Rus gazı alıcılarının Gazprombank'ta dövizlerini rubleye çevirme seçeneğini iptal ederek ödeme süreci karmaşıklaştırmış ve alıcıları dövizlerini başka bir yerde çevirmeye zorlamıştı.
Macaristan: “ABD Gazprom yaptırımlarından muafiyet tanıdı”
Öte yandan Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, sosyal medyada videolu bir açıklama yayınladı ve ABD’nin Rus Gazprombank'a uyguladığı yaptırımlarda, Macaristan’a doğalgaz ödemeleri için muafiyet tanıdığını söyledi.
ABD'nin 21 Kasım'da Gazprombank'a yaptırım uygulaması, Rus doğalgazının Avrupalı alıcıları için zorluk çıkarmıştı. Alıcılar ödeme yapmak için Gazprombank'ı kullanıyordu.
Ağırlıklı olarak Rus petrol ve gazına bağımlı olan Macaristan, ABD'den muafiyet istemiş, Türkiye de doğalgaz için benzer bir muafiyet talebinde bulunmuştu.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantıları için New York’ta bulunan Szijjarto, ABD’nin yaptırımlarının etkisi konusunda, “Bugün Gazprombank ile ilgili gaz ödemeleri için bir muafiyet verdiler, bu iyi bir haber. Ancak bu arada bölgesel müttefiklerimizle bir çözüm üzerinde çalıştık, yaptırımları ihlal etmeyen ancak ödemelere izin veren alternatif bir ödeme şekli” dedi.
ABD Maliye Bakanlığı’ndan, muafiyetle ilgili henüz bir açıklama gelmedi.
Szijjarto, ABD'nin Gazprombank aracılığıyla Rus Rosatom'un Macaristan'da inşa ettiği Paks 2 nükleer santraliyle ilgili finansal işlemleri yasaklamaya devam ettiğini söyledi ve bunu “tamamen siyasi bir karar” olarak nitelendirdi.
Macaristan'ın enerji arzının güvende olduğunu söyleyen Dışişleri Bakanı, ancak gaz ödemeleri konusunda daha fazla ayrıntı vermedi.
İlgili Haberler ABD, Rus enerji yaptırımlarından Türkiye'nin muafiyeti ile ilgili görüşmeleri doğrulamadıSzijjarto Cuma günü yaptığı açıklamada gaz ödemeleri sorununun çözüldüğünü ve ilgili ülkelerin alternatif bir ödeme şekli üzerinde çalıştıklarını söylemiş; ancak nasıl işleyeceğini açıklamamıştı.
Tamamen Rus enerjisine bağımlı Slovakya'nın ana gaz alıcısı olan devlete ait SPP ise gaz ödemesi muafiyetine ilişkin bir bildirim almadığını söyledi.
Türkiye’den de yeni herhangi bir açıklama yapılmadı.
“Yeni transit anlaşması yok”
Moskova'nın Ukrayna ile yaptığı ve Rus gazının yaklaşık yarısının Avrupa'ya tedarik edildiği transit anlaşması 31 Aralık'ta sona eriyor.
Putin Perşembe günü, Rus gazını Ukrayna üzerinden Avrupa'ya göndermek için Kiev ile yeni bir gaz transit anlaşması yapılmayacağının artık netleştiğini, ancak Rusya'nın bununla başa çıkabileceğini söyledi.
Rusya'nın Ukrayna üzerinden doğalgaz ihracatını durdurmasından en çok Slovakya, Avusturya ve Moldova etkilenecek.
Macaristan ise Karadeniz yatağındaki TürkAkım boru hattı aracılığıyla güneyden Rus gazını almaya devam edecek.
Moldova’dan Moskova’ya doğalgaz tepkisi
Bölge ülkelerinden Moldova’dan da Rusya’ya suçlama geldi. Cumhurbaşkanı Maia Sandu Perşembe günü Gazprom'u Moldova'da bir enerji krizini kışkırtmakla itham etti.
Sandu, Rus enerji devinin bu yılın sonunda Ukrayna üzerinden doğalgaz akışının durması halinde, alternatif bir güzergahtan gaz tedarik etmeyi reddettiğini söyledi.
Moldova'nın 2,5 milyonluk nüfusu, Kiev'in Gazprom ile olan sözleşmesini 31 Aralık'ta sona erdiğinde uzatmayacağını açıklamasından bu yana uzun elektrik kesintilerine hazırlanıyor.
Rusya Moldova'ya Ukrayna üzerinden yılda yaklaşık 2 milyar metreküp doğalgaz tedarik ediyor. Bu gaz, Moldova’nın ayrılıkçı Transdinyester bölgesine gönderiliyor ve bu bölge gazı ucuz enerji üretmek için kullanıyor. Bölge daha sonra gazı hükümet kontrolündeki Moldova'ya satıyor.
Transdinyester ve Kişinev hükümeti 2022 yılında Moldova tarafından alınan tüm Rus gazının, geleneksel olarak yakıt için ödeme yapmayan ayrılıkçı bölgeye akması konusunda anlaştı.
Tanınmayan ayrılıkçı bölge, Moldova'nın hükümet kontrolündeki bölgelerinin elektriğinin büyük bir kısmını sabit ve düşük bir fiyatla sağlayan bir elektrik santraline evsahipliği yapıyor.
Gaz tedariki olmazsa, santral çalışmayı durdurabilir ve Moldova ile Transdinyester, komşu Ukrayna'nın sürekli Rus füze saldırıları nedeniyle yaklaşık iki yıldır yaşamayı öğrendiği türden, saatler süren elektrik kesintileriyle karşı karşıya kalabilir.
Sandu, Gazprom'un 1 Ocak'tan itibaren gaz sevkiyatını durdurması halinde hükümetinin Transdinyester’e nasıl gaz sağlanacağına dair bir yol önereceğini söyledi.
Kişinev, Moldova'ya alternatif bir güzergahın, Rus gazının TürkAkım boru hattı üzerinden Türkiye'ye, oradan da Bulgaristan ve Romanya'ya gönderilmesi olabileceğini söyledi.
Rusya'nın enerji ihracatı için ödemeleri gerçekleştiren büyük bir finans kuruluşu olan Gazprombank, daha önce ABD Maliye Bakanlığı’nın engellemediği en büyük Rus bankasıydı.
İlgili Haberler ABD, Gazprombank ve diğer Rus finans kuruluşlarını yaptırım listesine aldıAncak bakanlık, Gazprombank'ın “Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaş çabaları için askeri malzeme satın almak ve askerlere ödeme yapmak için bir kanal” olarak kullanıldığını iddia ederek Kasım ayında yeni yaptırımlar açıkladı.
Rusya, 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya işgali başlatmasından bu yana, Batılı ülkelerin bir dizi yaptırımıyla karşı karşıya kaldı.
Gazprombank daha önce de Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve İngiltere gibi diğer ülkelerin yaptırımına uğramıştı.