İnsanoğlunun dünya üzerinde görülmesi ile yazının bulunmasına kadar geçen süre tarih öncesi olarak tanımlanır. Çünkü tarih, yazı ile başlar. Yazıyı ilk kez Milattan Önce 3400 yıllarında Sümerliler’in bulduğu genel kabul görür. Belki de bu yüzden Samuel Noah Kramer, ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ tarafından Türkçeye çevrilen eserine “Tarih Sümer’de Başlar” ismini koydu.
İnsanoğlu ilk yazılarını taş, kil, ağaç kabuğu, yaprak, deri gibi malzemelerin üzerine yazdı. Dünya kültür tarihine damgasını vuran papirüs, parşömen ve kağıdın bulunmasıyla bilginin kuşaklar arasında aktarılması çok daha kolaylaştı. Johannes Gutenberg’in matbaayı bulması ise bütün dünyayı kökten değiştirdi.
Bir sanat olarak kitap
Kağıdın ve kitabın insanlık ve uygarlık tarihindeki rolünü görmek isteyenler için Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi eşsiz bir imkan sunuyor. 12.12.2012 tarihinde saat 12.12’de ziyaretçilere açılan müze, farklı kültürlerdeki örnekleriyle birlikte kitap ve kağıdın tarihsel serüvenini gözler önüne seriyor.
VOA Türkçe’ye konuşan müze koordinatörü Seda Ağırbaş müzenin ilk açıldığı dönemde “kağıdın ve kitabın müzesi mi olur?” tepkiyle karşılaştıklarını söyledi. Ağırbaş, “Ancak müzeyi gezenler ‘bize gizemli bir dünyanın kapılarını açtınız’ diye geri bildirimlerde bulundular. Burası Türkiye’de bir ilk. Kitabın ve kağıdın sadece bilgi aktarma işlevini değil, aynı zamanda sanatsal boyutunu da gösteriyor. Ayrıca evrensel kültür mirasını yansıtıyor” diye konuştu.
Dünyanın en hafif kağıdı
Eski bir Levanten köşkündeki iki katlı müzenin ilk katı kağıda, ikinci katı ise kitap ve baskı tekniklerine ayrılmış. Müzenin hemen girişinde yer alan kağıt değirmeni replikası, ziyaretçileri elyaftan kağıt üretilen yıllara götürüyor. Bir metrekaresi sadece iki miligram ağırlığında olan dünyanın en hafif kağıdı da bu müzede yer alıyor.
Modern kağıt sanatı bölümünde dünyanın farklı ülkelerinden sanatçıların kağıt kullanarak yarattıkları eserler sergileniyor. Origami sanatının en güzel örnekleri, renkli kağıt sanatları gezilmesi gereken bölümler arasında…
Dünyanın en küçük kitabı
Minyatür kitaplar bölümünde yer alan dünyanın en küçük kitabı, müzenin en fazla ilgi gören parçası. Boyutları 2,4 milimetreye 2,9 milimetre. Bir mercimek tanesinden bile küçük. Ziyaretçilerin görebilmesi için bir büyüteç altında sergileniyor. 32 sayfalık kitap elle ciltlenmiş. Müzede ayrıca Gutenberg döneminde basılan sayfalar, Osmanlı Devleti’nde ilk Türkçe kitabı basan İbrahim Müteferrika’nın orijinal eserleri, farklı tipografi örnekleri de yer alıyor.
Sanatçı kitapları bölümünde Pablo Picasso, Edouard Manet, Marc Chagal, Salvador Dali, Andy Warhol gibi ünlü sanatçıların orijinal taş baskıları veya kendi elleriyle hazırlayıp imzaladıkları kitapları görebilirsiniz. Kağıt oymacılığı, tezhip, ebru, hat, minyatür sanatlarından örneklerin de bulunduğu müzede, özellikle çocukların ilgisini çeken bir başka bölüm de üç boyutlu kitaplar…