Döviz kurunun artışıyla birlikte birçok üründe olduğu gibi yüksek zam oranlarıyla satılmaya başlanan akaryakıt fiyatlarının doğrudan etkilediği ulaşım sektörü, durma noktasına geldi. Son 1 yılda motorinin litre fiyatı 6,59 TL’den 15,40 TL’ye yükseldi. Böylece motorindeki 1 yıllık zam oranı yüzde 134 oldu.
Salgının başından bu yana ekonomik olarak sürecin en çok zarar gören sektörleri arasında yer alan otogar işletmecileri, akaryakıt fiyatlarına son 1 yılda gelen yüzde 134’lük zammın ardından dayanacak güçlerinin kalmadığını belirtti.
Motorin fiyatlarındaki artışın bilet fiyatlarına da yansıdığı karayolu ulaşım sektöründe, VOA Türkçe ’ye konuşan vatandaşlar, alım güçleri yetmediği için daha az seyahat ettiklerini ifade ederken otogar işletmecileriyse, masrafların altından kalkamadıkları için bazı otobüslerini satmak zorunda kaldıklarını dile getirdi.
İşi gereği her hafta Antalya’ya gitmek zorunda olduğunu ifade eden Galip Acar, “Ben Antalya’ya her gidiş gelişimde ulaşım konusunda sorun yaşıyorum. Geçtiğimiz yıl Antalya otobüs bilet fiyatları 100 ila 160 lira iken bu yıl 250 lira olmuş. Bu kadar fiyat farkını hiçbir zaman görmedik. Bu durum devletin kontrolunda mı yoksa halkın kontrolunda mı anlayabilmiş değilim. Bugün akaryakıt 15 lirayı geçmiş, kendi arabalarımıza bile binemiyoruz. Yakıt bu kadar artınca bu durum bilet fiyatlarına da yansıyor tabi’’ dedi.
“Yetkililerden zamların geri çekilmesini istiyoruz’’
Bilet fiyatlarını pahalı bulduğunu ifade eden Mardin yolcusu Songül Yağcı da “Herşeye zam gelince tabii ki otobüs biletlerine de zam geldi. Ben Mardin’e geçen yıl 100 liraya gidiyordum, şu an aldığım bilet 150 lira. Yetkililerden zamların bir an önce geri çekilmesini istiyoruz. Ben bir emekli maaşıyla geçiniyorum. 1000 lira doğalgaz faturası geliyor bana, geriye kalan 1700 lirayla ne yapabilirim. Elektrik, su, herşeye zam üstüne zam. Birilerinin bunlara dur demesi gerekiyor artık’’ diye konuştu.
Akaryakıt gelen zammın bütün ürünleri etkilediğini belirten Malatya yolcusu Şahin Yılmaz ise “Bu hesabın üst seviyesi akaryakıt. Akaryakıttan sonra başlıyor ulaşım, üretim ve gelişim. Akaryakıta gelen bu yüksek zamlar piyasadaki herşeye yansıyor. Şu anda biz Malatya biletini 120 liraya aldık, çok fahiş bir şekilde yükselmiş yani fiyatı. Vatandaşlar şu anda tıkanmış durumda. Şartlar bayağı zorlaştı, bakalım sonumuz ne olacak’’ şeklinde konuştu.
Bilet fiyatlarının 1 yıl içerisinde birkaç kez zamlandığına dikkat çeken Mardin yolcusu Emine Özer de “Bilet fiyatları bayağı pahalı. Ben şu anda Mardin’e gidiyorum, Mardin’e otobüs bilet fiyatları 1 yıl içerisinde birkaç kez zamlandı. Öğrenciyim, ekonomik anlamda zaten sıkıntı var, böyle devam ederse, kimse yolculuk yapmayacak herhalde’’ dedi.
“Ailemi daha az ziyaret edeceğim’’
Son zamanlarda artan kur farkına göre bilet fiyatlarının normal olduğunu belirten yolculardan Betül Çiçek, “Dolar kurunun artması sonrası her üründe olduğu gibi yakıt fiyatları da arttı. Haliyle bu durum otobüs bilet fiyatlarına da yansıdı. Öğrenciyim, para yetiremiyoruz, böyle giderse ailemi daha az ziyaret edeceğim’’ diye konuştu.
“En az 10 tane firma masraflara dayanamayarak kapandı’’
Otobüs firmalarının daha fazla iflasa sürüklenmemesi için devletin bir an önce önlem alması gerektiğini vurgulayan firma yöneticisi Koray Öksüzoğlu da “Akaryakıt giderleri başta olmak üzere, araçların parça giderleri, vergi, sigorta ve kaskoları, bakımları, personel giderleri derken maliyetimiz çok yüksek. Tabii vatandaşın geliri az olduğu için biz bu artan giderlerimizi bilet fiyatlarına yansıtamıyoruz. Vatandaşlar alım güçleri olmadığı için bilet fiyatlarını yüksek görüyor ama yüksek bir zam yok. Son 3 ayı baz alacak olursak akaryakıt giderlerimiz 6 küsur liradan bu gece gelen zamla birlikte 15 lira oluyor. Litrede 10 liralık bir artış sözkonusu. Bizim biletlere uyguladığımız zam oranı ise yüzde 20 ile yüzde 30. Giderlerimiz yüzde 300 artarken, bilet fiyatlarımız en fazla yüzde 30 zamlandı. Otobüs işletmeleri 3 aydır takibimizde yer aldığı için biliyoruz. En az 10 tane firma kapandı. Eğer böyle devam ederse ve bir önlem alınmazsa yılı tamamlayabilecek firma çok az diye görüyorum. İnsanların aldığı asgari ücret belli, haliyle insanlar bu biletleri almakta zorlanıyorlar. Bizim zam yapmamız sektör olarak çözüm değil, öncelikle bizim giderlerimizin düşmesi gerekiyor. Bizim belirli faaliyet belgelerimiz var, bu belgelere kayıtlı otobüslere iskontolu, indirimli, ÖTV’siz yakıt sağlayabilir. Ama sektörümüze bir destek yok’’ ifadelerini kullandı.
Yetkililerin kendi söyledikleri çözüm önerilerinin arkasında durmadıkları için sorunun giderek daha da büyüdüğüne dikkat çeken otobüs şoförü Edip Sabun, “Akaryakıt fiyatları 6-7 liradan 15 liraya yükseldi. Yani iki katına yükseldi. Bu artışa bakacak olursak, 120 lira olan Antalya biletlerinin 240 lira olması gerekiyor. Bu durumda hem otobüs sahibi, hem firmalar hem de şoförler zor durumda kalıyor. Ülkede yolcu para kazanamıyor, otobüs firmaları para kazanamıyor, millet ne yapacak, işimiz çok zor. Devlet büyüklerimiz bu sorunun bir çaresine bakmıyorlar. Şöyle yapacağız böyle yapacağız diyorlar ama aslı astarı yok. Denetim yok, herkes her şeye kafasında göre fiyat uyguluyor’’ diye konuştu.
“Bilet alamayan vatandaş da haklı, biz de haklıyız’’
Otobüs firmalarının artan maliyetlerin altından kalkamadıkları için tek tek kapanmaya başladıklarını belirten otogar işletmecilerinden Mahmut Öksüzoğlu, sözlerinin devamında şu ifadelere yer verdi:
“En az 3 günde bir motorine standarda bağlanmış gibi zam geliyor. Antep’ten İskenderun’a gidecek olan bir otobüsün masrafını hesaplayacak olursak; gidiş-geliş 400 kilometre olan yol uzunluğu için 3 ay önce otobüsümüz 650 lira yakıt harcarken, şu anda 1300 lira yakıt ancak yetiyor. Gaziantep’ten İstanbul’a gidiş geliş yapan bir otobüsün masrafı, yakıt, köprü ve otoban ücretleri, şoför, muavin, harcırah 15 bin lirayı buluyor. Bu zar zor kazandığımız parayı devlete ve mazotçulara aktarıyoruz. Resmen devlete çalışıyoruz. Şu anda zarar ediyoruz. Bu zararı cebimizden nereye kadar karşılayacağız bilmiyoruz. Firmalar tek tek kapanıyor. Bu sektör git gide ölüyor. Bileti alamayan vatandaş da haklı biz de haklıyız.’’