Mısır’ın eski Washington Büyükelçisi Nebil Fehmi, Ortadoğu barış görüşmelerinin bu sefer de başarısız kalması durumunda Ortadoğu’da barış umudunun tükeneceğini söylüyor. Büyükelçi Fehmi, Ortadoğu barışı açısından son derece hassas bir döneme denk gelindiğini de kaydediyor.
50 – 60 yıllık bir ihtilaf; başarısızlıkla sonuçlanan sayısız barış girişimi… Bazı uzmanlar bu sefer de bir yenilik göremediklerini söylerken, bazı uzmanlar biraz daha iyimser. Mısır’ın eski Washington Büyükelçisi Nebil Fehmi, Ortadoğu barış görüşmelerinde çok hassas bir dönemden geçildiğini söyledi.
Fehmi şöyle konuştu: "Şu an çok hassas bir dönemde olduğumuzu düşünüyorum. Bir tarafta Ortadoğu barışının nasıl şekilleneceği konusunda çok net bir fikrimiz var: İki devletli bir çözüm olacak, sınırlar 1967 savaşı öncesine dayandırılacak, Kudüs’te iki başkent olacak, mülteciler konusunda uzlaşma sağlanacak ve güvenlik tesis edilecek. Ama bunun yanı sıra, Araplar da İsrailliler de karşı tarafın bu hedefe ulaşacak kararlığı gösteremeyeceğini düşünüyor. Bunun yanında bu sürece bağlılığını vurgulayan ve tarafların kaygılarını anlayışla karşılayan bir Amerikan başkanının var olması çok önemli. Şiddete karşı çıkan bir Filistin başkanı var. Yani İsrailliler bu fırsattan yararlanmalı ve alınması gereken kararları almalı. Fırsat önümüzde; ne yapılması gerektiği de biliniyor. Sadece siyasi kararlılığa ihtiyaç var."
Ancak tarafların bu konuda ne kadar kararlı olduğu kuşkulu. Yani, uzlaşma için ödün vererek siyasi risk almaya ne kadar razılar? Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Büyükelçi Fehmi, başarısızlığın bedelinin barış umudunu yitirmek olduğunu söylüyor.
Fehmi şöyle devam etti: “Ortadoğu barış süreci çöker. Benim kaygım şu: eğer başarısız kalırsak, barış anlaşmasının ilkeleri reddedilmiş olur; insanların Ortadoğu barışına inancı kalmaz ve insanlar şöyle der, ‘eğer bu işi Obama ve Ebu Mazen’le bile yapamıyorsan, hiçbir zaman yapamazsın.’ Yani başarısız olunursa barış umudu yıkılmış olur.”
Ortadoğu barış arayışlarında daha etkin bir rol üstlenmek isteyen bir başka oyuncu var bölgede: Türkiye. Büyükelçi Nebil Fehmi, Türk dış politikasının son dönemdeki açılımlarını hayranlıkla izlediğini, ancak daha fazla koordinasyona ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Büyükelçi Fehmi, “Türkiye’nin Ortadoğu barış sürecine dahil olma arzusunu hayranlıkla karşılıyorum ve destekliyorum. Bu, kimilerinin söylediği gibi, Mısır’la veya Suudi Arabistan’la olumsuz bir rekabet olarak algılanmamalı. Koordinasyon olmalı mı? Kesinlikle. Türkler yıllardır bu işin içinde olan ve olmaya devam edecek olan geleneksel oyunculara danışmalı mı? Evet. Doğru, Ortadoğu barışı bölgesel bir sorun ancak bu sürece yıllardır emek vermiş oyuncular var. Eğer yeni bir teklif varsa, tabii, bu da ele alınmalı ancak tekerliği yeniden icat etmeye gerek yok. Özetlemem gerekirse, Türkiye’nin katılımını destekliyorum ve bunun yanında koordinasyonun arttırılması çağrısında bulunuyorum.” diyor.
Mısır’ın eski Washington Büyükelçisi Nebil Fehmi, Türkiye’nin bölgede etkinliğini güçlendirerek Mısır veya Suudi Arabistan hükümetlerine rakip olduğu değerlendirmelerinin daha ziyade akademik bir tartışma olduğunu söylüyor.
Fehmi şöyle diyor: “Bu rakip olma meselesi yetkililerden ziyade gözlemciler arasında yaşanan bir tartışma. Bakın, farklı bir Ortadoğu’dan söz ediyoruz artık. Daha fazla oyuncu var. Türkiye, geleneksel Ortadoğu’nun çevresinde bulunuyor ancak muhakkak bir rolü olacak. Türkiye Arapların sesini temsil edebilir mi? Hayır. İslam’ın sesi olabilir mi? Hayır. Türkiye sadece Türklerin sesi olabilir. Bu de çok önemli bir sestir. Bence Araplar Türklerin girişimlerinden endişe etmemeli, ancak Türkler de Arap ülkelerin yerini alamayacağını takdir etmeli. Türkler Araplarla İsrailliler arasında barış tesis edemez, ancak yine de son derece önemli bir oyuncudur. Burada olumsuz bir rekabet söz konusu değil, sadece koordinasyonun arttırılması gerekir. Bakın, Mısır nasıl Türkiye’nin çevresinde çıkarları açısından öncelikli konularına müdahil olmuyorsa bunun tersi de önemli."
Emekli Mısırlı diplomat Nebil Fehmi, Kahire Amerikan Üniversitesi’nin dekanı.