13 yıl süren iç savaşta Esat sonrası neler olabilir?  

Suriyeli isyancılar Pazar günü Şam'ın kontrolünü ele geçirdikten sonra Cumhurbaşkanı Beşar Esat'ı devirdiklerini ilan etti.

Ortadoğu için dönüm noktası olan 13 yılı aşkın süren bir iç savaşın ardından Esat ailesinin onlarca yıllık otokratik yönetimi son buldu.

İslamcı isyancıların aynı zamanda çatışmanın kritik dönemlerinde Esat'ı destekleyen müttefikleri Rusya ve İran'ın, bölgenin kalbi Suriye'deki nüfuzuna da büyük bir darbe indirdiği belirtiliyor.

Esat’ın devrilmesinin ardından Lübnan-Suriye sınırında sevinç gösterileri

İsyancılar başkente girdiklerini ve ordunun konuşlandığına dair hiçbir işaret olmadığını söyledi. Görgü tanıkları, arabalı ve yaya binlerce insanın el sallayarak ve “Özgürlük” sloganları atarak Şam'ın ana meydanında toplandığını ve Esat ailesinin yarım asırlık iktidarına son verdiğini söyledi.

İsyancıların önde gelen komutanlarından Ebu Muhammed el Colani bundan geri dönüş olmadığını ve grubun 2011'de Arap Baharı ayaklanmaları sırasında başlattıkları yolu devam ettirmeye kararlı olduğunu söyledi.

Colani, güçlerinin Şam'ı ele geçirmesinin ardından Suriye devlet televizyonunda okunan açıklamasında “Gelecek bizimdir” dedi.

Suriye’yi ne bekliyor?

Kutlamalar sona erdiğinde, Suriye'nin yeni liderleri, yeniden inşa etmek için milyarlarca dolarlık yardım ve yatırıma ihtiyaç duyacak. Birbiriyle rekabet halindeki farklı grupların bulunduğu bu ülkeye istikrar getirmeye çalışmak gibi göz korkutucu bir görevle de karşı karşıya kalacak.

Olası zorluklardan biri IŞİD militanlarının yeniden güç kazanması olabilir.

İlk zamanlarında Suriye ve Irak'ın geniş bölgelerinde terör estiren örgüt, ABD öncülüğündeki koalisyon tarafından yenilgiye uğratılmadan önce dış operasyonları yönetiyordu.

İsyancılar ne diyor?

Suriye isyancı koalisyonu, ülkede iktidarın tam yürütme yetkisine sahip geçici bir yönetim organına devrini tamamlamak için çalışmalarını sürdürdüğünü açıkladı.

Yapılan açıklamada “Büyük Suriye devrimi, Esat rejimini devirmek için mücadele aşamasından, halkının fedakarlıklarına yakışır bir Suriye'yi birlikte inşa etme mücadelesine geçmiştir” denildi.

İlgili Haberler Suriye'de 2011’den beri süren savaşın ardından Esat'ın devrilmesi on yıllardır süren hanedanlığını sona erdirdi

Suriyeliler sevinçlerini dile getirirken Başbakan Muhammed Gazi el Celali serbest seçim çağrısında bulundu.

Celali ayrıca geçiş döneminin yönetimini görüşmek üzere Colani ile temas halinde olduğunu söyleyerek Suriye'nin siyasi geleceğini şekillendirme çabalarında kayda değer bir gelişmeye işaret etti.

Esat yönetiminin çöküşü, Esat'ın savaş alanındaki gücünün dayanaklarından biri olan Hizbullah'ın birçok liderinin son iki ay içinde İsrail tarafından öldürülmesinin ardından Ortadoğu'daki güç dengesinin değişmesiyle gerçekleşti.

Esat'ın sadık bir müttefiki olan Rusya, 2015 yılında Suriye'deki iç savaş sırasında Esad'a yardım etmek için kararlı bir müdahalede bulundu. Ancak Ukrayna savaşı nedeniyle eli kolu bağlanmış durumda.

Rusya: “Esat ülkeden ayrıldı, muhalefetle temastayız”

Rusya Dışişleri Bakanlığı Esat'ın görevi bıraktığını ve iktidarın barışçı bir şekilde devredilmesi emrini verdikten sonra ülkeden ayrıldığını söyledi.

Bakanlık yaptığı açıklamada Esat'ın şu anda nerede olduğunu belirtmedi ve Rusya'nın Esat'ın ayrılışıyla ilgili görüşmelerde yer almadığını söyledi.

Açıklamada, “Beşar Esat ve Suriye Arap Cumhuriyeti topraklarındaki silahlı çatışmanın tarafları arasında yapılan görüşmeler sonucunda, Esat devlet başkanlığından istifa etmeye karar verdi ve iktidarın barışçı bir şekilde devredilmesi talimatını vererek ülkeyi terk etti. Rusya bu görüşmelere katılmadı” denildi.

Dünyanın birçok ülkesinde Suriyeli sığınmacılar, isyancıların Şam'ı ele geçirmesinin ardından Beşar Esad'ın iktidarının sona ermesini kutladı. Danimarka'nın başkenti Kophenag o kentlerden biri

Moskova'nın Suriye'deki olaylardan son derece endişeli olduğu ve tüm tarafları şiddetten kaçınmaya çağırdığı belirtildi.

Açıklamada, “İlgili tüm tarafları şiddet kullanmaktan kaçınmaya ve tüm yönetim sorunlarını siyasi yollarla çözmeye çağırıyoruz” denildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, “Bu bağlamda Rusya Federasyonu Suriye muhalefetinin tüm gruplarıyla temas halindedir” ifadesi kullanıldı. Açıklamada Rusya'nın Suriye'deki askeri üslerinin yüksek alarm durumuna geçirildiği ancak şu anda bu üslere yönelik ciddi bir tehdit bulunmadığı belirtildi.

Şam’daki İran ve İtalya Büyükelçiliği basıldı

İran'ın İngilizce yayın yapan Press TV kanalının bildirdiğine göre, Şam’daki İran Büyükelçiliği Suriyeli isyancılar tarafından basıldı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baghay elçilik personelinin herhangi bir saldırıdan önce binayı boşalttığını ve tüm diplomatların sağlık durumlarının iyi olduğunu söyledi.

Baghay, “Suriye'deki son gelişmelerden sorumlu taraflarla temas halinde olan İran, bu konuda uyarıda bulunmuş ve bu tür saldırıların tekrarlanmaması çağrısı yapmıştır” dedi.

İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Suriyeli isyancıların Pazar günü Şam'daki İtalyan Büyükelçisi’nin konutuna girdiğini ancak kendisine ya da güvenlik personeline zarar vermediğini söyledi. Tajani, ülkede iktidarın barışçı bir şekilde devredilmesi çağrısında bulundu.

İlgili Haberler İsyancıların Şam'a girdiği Esat'ın terkettiği Suriye'de son 24 saatte yaşananlar

Tajani düzenlediği basın toplantısında, Pazar günü başkentin kontrolünü ele geçirdikten sonra Esat’ın devrildiğini ilan eden grubun Esat yanlısı askerleri ya da ilgili belgeleri aradıklarını ve duvara birkaç el ateş ettikten sonra konuttan ayrıldıklarını söyledi.

İtalya Dışişleri Bakanı, “Bu sabah silahlı bir grup büyükelçinin konutunun bahçesine girdi. Sadece üç arabayı alıp götürdüler ve hepsi bu kadar. Ne büyükelçi ne de elçilik polisi zarar görmedi” dedi.

“Yıkılan rejim ile yeni gerçeklik arasında barışçı bir devir teslim, yani askeri değil barışçı bir geçiş çağrısında bulunuyoruz. Bana öyle geliyor ki şu anda işler bu yönde ilerliyor” diye ekledi.

Tajani'nin ofisinden yapılan açıklamaya göre Suriye'de yaklaşık 300 İtalyan vatandaşı bulunuyor.

Bakan, hükümetinin bu kişilerin ülkeden ayrılmalarına yardımcı olmaya hazır olduğunu, ancak bir gecede Lübnan'a geçen 15 kişilik bir grup dışında şu anda başka tahliye talebi olmadığını söyledi.

HTŞ'nin Suriye'deki geleceği

Yıllardır Esat liderliğindeki devletten uzak duran Batılı hükümetlerin, küresel çapta terörist olarak tanımlanan Heyet Tahrir el Şam’ın (HTŞ) etkili olmaya hazırlandığı yeni bir yönetimle nasıl başa çıkacaklarına karar vermeleri gerektiği konuşuluyor.

Suriye uzmanı ve Oklahoma Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Direktörü Joshua Landis “Asıl soru bu geçişin ne kadar istikrarlı olacağı ve Colani'nin istikrarlı olması için çok istekli olduğu çok açık görünüyor” dedi.

Landis, “Yeniden inşa etmek zorunda kalacaklar... Avrupa ve ABD'nin yaptırımları kaldırmasına ihtiyaçları olacak” diye ekledi.

HTŞ Suriye'nin en güçlü isyancı grubu ve bazı Suriyeliler HTŞ'nin acımasız İslamcı bir yönetim getirmesinden ya da misilleme yapmasından korkuyor.

Her ikisi de ABD'nin yakın müttefiki olan Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi ülkeler İslamcı militan grupları varoluşsal bir tehdit olarak gördüklerinden HTŞ bölgenin ağır toplarının direnişiyle karşılaşabilir.

İsrail saldırıları sürüyor mu?

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu Esat'ın düşüşünün İsrail'in İran ve müttefiki Hizbullah'a vurduğu darbelerin doğrudan bir sonucu olduğunu söyledi.

Bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda diğer ana düşmanları Hizbullah ve Hamas'ı ciddi şekilde zayıflattıktan sonra düşmanı Esat'ın düşüşünü kutlaması muhtemel olan İsrail, Suriye ile BM gözetimindeki tampon bölgeye ve savunma için gerekli bazı noktalara kuvvet konuşlandırdığını söyledi.

Bir Lübnanlı ve bir Suriyeli güvenlik kaynağı Pazar günü yaptığı açıklamada, İsrail’in Şam'ın Mezze bölgesini vurduğundan şüphelenildiğini söyledi.

Bölgedeki iki güvenlik kaynağının Reuters'a verdiği bilgiye göre, İsrail'e ait olduğu düşünülen jetler Suriye'nin güneyinde bulunan ve gece boyunca Suriye ordusu tarafından boşaltılan Halkala hava üssünü bombaladı.

Kaynaklardan birinin, silahların radikal İslamcı grupların eline geçmesini engellemeyi amaçladığını söylediği saldırılarla ilgili olarak İsrail hükümetinden herhangi bir açıklama gelmedi.