Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü NATO’nun 21’inci yüzyıldaki rolü ittifakın doğu ve güneyindeki çatışmalar nedeniyle tekrar tartışılıyor. Soğuk Savaş döneminde kurulan ittifak, yeni küresel tehditler nedeniyle tekrar önem kazandı
LONDON —
NATO'nun Afganistan'daki uzun süreli görevi sona yaklaşıyor.
Ancak Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü profesörü Jonathan Eyal’e göre görevin sonu bir zamanlar düşünüldüğü gibi NATO’nun önemini yitireceği anlamına gelmiyor.
“İlginç olan şu ki NATO bugünlerde 10 yıl öncesine göre çok daha önemli."
Bu önem Eyal’a göre büyük ölçüde Rusya’dan kaynaklanıyor. NATO bu hafta Rus tanklarının Ukrayna’nın doğusuna girişini gösteren uydu görüntüleri yayınladı. Bu, Mart ayında Kırım’ı ilhak etmesinden sonra Rusya’nın Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçılara gizli desteğinin devam ettiğinin kanıtı.
Profesör Eyal’a göre, Avrupa’daki eski Sovyet Bloğu üyesi ülkeler kaygılı.
“Doğu Avrupalılar’ın bugüne dek nevrotik olduğu, boşuna korktukları düşünülüyordu ve Rusya’nın artık düşman olmadığı söyleniyordu. Rusya hakkında Doğu Avrupalılar haklı, biz haksız çıktık. Birçok açıdan bu, NATO ittifakının üyelerine güvence vermesinin tam zamanı.”
NATO bunu doğu sınırındaki üye ülkelerde asker sayısını ve deniz ve hava savunmalarını takviye ederek yapıyor.
Rusya artık stratejik ortak olarak düşünülemez. NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı Philip Breedlove’a göre durum asker konuşlandırmalarında stratejik bir değişiklik gerektiriyor.
“Bir ülkenin uluslararası sınırı aşarak başka bir ulusun toprağını işgal ettiğini gördük. Bu her şeyi değiştirir. Bu nedenle şu anda güç hazırlığı, tepki süresi ve pozisyonları gözden geçiriyoruz.”
NATO’nun ittifakın geleceğiyle konusundaki yeni raporu, temel kolektif savunma hedefinin teyit edilmesi gerektiğini vurguluyor. Yazarlar Avrupa devletlerinin savunma bütçelerindeki kesintileri durdurması gerektiğine dikkat çekiyor.
Ancak Avrupa Rusya’ya nasıl bir karşılık verileceği konusunda bölünmüş durumda.
“Almanya, Fransa, İngiltere gibi ülkeler Ukrayna krizinin abartılmaması gerektiği görüşünde. Polonya, Romanya gibi Ukrayna’yla sınırı olan eski büyük komünist ülkeler ise krizin alıştığımız Avrupa’yı değiştirdiği görüşünde.”
Profesör Jonathan Eyal NATO’nun, güneydeki savaşlarla da ilgilenmesi gerektiğini söylüyor.
“Örneğin Türkiye, sınırlarındaki krizi görüşmek için NATO’yu toplantıya çağırdı.”
Suriye ve Irak’taki kriz tırmanışta ve iki ülkede de cihatçı militanlar geniş bir bölgede kontrolu ele geçirdi.
NATO Genel Sekreteri, ittifakın Irak’ta bir rolü olmadığını söyledi. Ancak Batılı güvenlik uzmanları bu ülkedeki hukuk boşluğunun teröristlere yaşam alanı sağladığına dikkat çekerek NATO’nun ortak güvenlik konusunda kilit rol oynamaya devam etmesi gerektiğini vurguluyor.
Ancak Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü profesörü Jonathan Eyal’e göre görevin sonu bir zamanlar düşünüldüğü gibi NATO’nun önemini yitireceği anlamına gelmiyor.
“İlginç olan şu ki NATO bugünlerde 10 yıl öncesine göre çok daha önemli."
Bu önem Eyal’a göre büyük ölçüde Rusya’dan kaynaklanıyor. NATO bu hafta Rus tanklarının Ukrayna’nın doğusuna girişini gösteren uydu görüntüleri yayınladı. Bu, Mart ayında Kırım’ı ilhak etmesinden sonra Rusya’nın Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçılara gizli desteğinin devam ettiğinin kanıtı.
Profesör Eyal’a göre, Avrupa’daki eski Sovyet Bloğu üyesi ülkeler kaygılı.
“Doğu Avrupalılar’ın bugüne dek nevrotik olduğu, boşuna korktukları düşünülüyordu ve Rusya’nın artık düşman olmadığı söyleniyordu. Rusya hakkında Doğu Avrupalılar haklı, biz haksız çıktık. Birçok açıdan bu, NATO ittifakının üyelerine güvence vermesinin tam zamanı.”
NATO bunu doğu sınırındaki üye ülkelerde asker sayısını ve deniz ve hava savunmalarını takviye ederek yapıyor.
Rusya artık stratejik ortak olarak düşünülemez. NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı Philip Breedlove’a göre durum asker konuşlandırmalarında stratejik bir değişiklik gerektiriyor.
“Bir ülkenin uluslararası sınırı aşarak başka bir ulusun toprağını işgal ettiğini gördük. Bu her şeyi değiştirir. Bu nedenle şu anda güç hazırlığı, tepki süresi ve pozisyonları gözden geçiriyoruz.”
NATO’nun ittifakın geleceğiyle konusundaki yeni raporu, temel kolektif savunma hedefinin teyit edilmesi gerektiğini vurguluyor. Yazarlar Avrupa devletlerinin savunma bütçelerindeki kesintileri durdurması gerektiğine dikkat çekiyor.
Ancak Avrupa Rusya’ya nasıl bir karşılık verileceği konusunda bölünmüş durumda.
“Almanya, Fransa, İngiltere gibi ülkeler Ukrayna krizinin abartılmaması gerektiği görüşünde. Polonya, Romanya gibi Ukrayna’yla sınırı olan eski büyük komünist ülkeler ise krizin alıştığımız Avrupa’yı değiştirdiği görüşünde.”
Profesör Jonathan Eyal NATO’nun, güneydeki savaşlarla da ilgilenmesi gerektiğini söylüyor.
“Örneğin Türkiye, sınırlarındaki krizi görüşmek için NATO’yu toplantıya çağırdı.”
Suriye ve Irak’taki kriz tırmanışta ve iki ülkede de cihatçı militanlar geniş bir bölgede kontrolu ele geçirdi.
NATO Genel Sekreteri, ittifakın Irak’ta bir rolü olmadığını söyledi. Ancak Batılı güvenlik uzmanları bu ülkedeki hukuk boşluğunun teröristlere yaşam alanı sağladığına dikkat çekerek NATO’nun ortak güvenlik konusunda kilit rol oynamaya devam etmesi gerektiğini vurguluyor.