Brezilya ve Arjantin adı “güney” anlamına gelen “Sur” olması öngörülen ortak bir para birimi oluşturmak için görüşmeler yapıyor. Projenin Avrupa Birliği’ndeki Euro’dan en önemli farkı katılımcı ülkelerin kendi para birimlerini muhafaza edecek olması. Sur’un Arjantin Pesosu’na ve Brezilya Reali’ne paralel yeni bir para birimi olarak kullanılmaya başlaması; sonra da diğer Latin Amerika ülkelerinin katılımı tasarlanıyor.
Brezilyalı ve Arjantinli yetkililer ortak para birimine geçilmesi durumunda bölgedeki işbirliğinin ve ticaretin artacağını; işlem maliyetlerin düşeceğini ve ABD Doları’na bağımlılığın azalacağını belirtiyor.
Geçen yıl 30 milyar dolarlık ikili ticaret hacmine ulaşan Brezilya ve Arjantin arasındaki alışveriş dolar üzerinden gerçekleşiyor. Brezilya Arjantin’in en büyük ekonomik ortağıyken, Arjantin’se Brezilya’nın en çok ticaret yaptığı üçüncü ülke konumunda
Ortak para birimi uygulaması için mali düzenlemeler, merkez bankalarının rollerinin belirlenmesi ve hükümetler arası ekonomi politikalarının koordinasyonu gibi başlıklar içerdiğine dikkat çeken uzmanlar, projenin kısa vadede hayata geçirilmesinin zor olduğu konusunda hemfikir.
Arjantinli uluslararası ekonomi ve siyaset uzmanı Nicolas Pose, optimal para alanı teorisinin ortaya koyduğu üç koşul olan “ülkeler arası emek hareketliliği, bölgedeki açıklık ve esneklik ve benzer ekonomik döngüler” göz önünde bulundurulduğunda projenin kısa vadede uygulanmasının mümkün görünmediğini kaydediyor.
Pose geçen yıl yüzde 94,8 enflasyon kaydedilen ve kur istikrarsızlığı yaşanan Arjantin ekonomisi ile geçen yılı yüzde 5,79 enflasyonla kapatmış ve görece kur istikrarı olan Brezilya ekonomisi arasındaki farklara dikkat çekiyor.
Geçen yıl Brezilya ile ticaretinde 3 milyar 365 milyon dolarlık açık veren ve IMF’ye 70 milyar dolar borcu olan Arjantin’in, ortak paraya geçilmesi durumunda bu açığı nasıl kapatabileceği ya da doların son 10 yılda real karşısında yüzde 67 artarken, Arjantin Pesosu karşısında yüzde 3662 artması projenin önündeki önemli zorluklar arasında değerlendiriliyor.
“Dolara olan ihtiyaç azalabilir”
Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu’nun (Celag) yayınladığı bir makaleoe, bölge devi Brezilya’nın, Güney Amerika’nın en önemli ülkelerinden Arjantin’le birlikte ortak para projesini hayata geçirerek, bölgede yeni bir mali mimarinin hayata geçirilmesi olasılığının bugün hiç olmadığı kadar fazla olduğu belirtiliyor.
Arjantinli ekonomistler Guillermo Oglietti ve Mariana Dondo’ya göre Sur projesi parasal egemenlik, bölgesel istikrar ve refah için önemli bir dönüm noktası olabilir ve dolar tüm ticarette değil yalnızca ticari açığı kapatmak için kullanılabilir.
Makalede “Örneğin 2021 yılında Arjantin’den Brezilya’ya turizm hizmetleri ihracatı 74,3 milyon dolarken, ithalatı da 84,1 milyon dolar oldu ve iki ülke arasındaki bu ticaret için toplamda 158,4 milyon ABD Doları gerekmişti. Ortak para projesinin hayata geçmesi durumunda ödemeler Sur ile yapılacağından bu ticareti yapmak için 158,4 milyon dolar yerine yalnızca ithalatla ihracat arasındaki fark kadar yani 9,8 milyon dolara ihtiyaç olması dolara olan bağımlılığı azaltacaktır” açıklamasına yer veriliyor.