Kürtaj hakkı, ABD'nin dokuz eyaletinde seçmenlerin oyuna sunuluyor

ABD seçimlerinde dokuz eyaletteki seçmenler, eyalet anayasalarının kürtaj hakkını garanti altına alıp almayacağına karar verecek.

Arizona, Florida, Missouri, Nebraska ve Güney Dakota'da belirli değişikliklerin kabul edilmesi, bu eyaletlerde yaşayan 7 milyondan fazla doğurganlık çağındaki kadının kürtaja erişimini çeşitli düzeylerde engelleyen yasakların veya kısıtlamaların geri alınmasına yol açabilir.

Kürtajın gelecekteki yasallığı ve erişilebilirliği sadece eyalet referandumlarına bağlı değil. Bunun nedeni, politikaların Kongre'yi ve başkanlığı kimin kontrol ettiğine bağlı olarak değişebilmesi. Aynı durum; yeni yasalar çıkarmaya çalışan yasama organları, yasaların anayasaya uygunluğunu belirleyen eyalet yüksek mahkemeleri, bunları savunup savunmamaya karar veren başsavcılar ve bunları uygulayan bölge savcıları için de geçerli.

California Üniversitesi'nden hukuk profesörü ve ABD'de üreme hakları tarihi uzmanı Mary Ziegler, kürtaj haklarına ilişkin tüm yasa tasarılarının geçmesi halinde bunun “üreme haklarına verilen desteğin ne kadar büyük bir güç haline geldiğinin bir işareti olacağını” söyledi.

Seçmenler kürtaj hakkını destekliyor

Kürtaj hakları savunucuları, ABD Anayasa Mahkemesi'nin kürtaj hakkını ülke çapında garanti altına alan ve 1973'te kabul edilen Roe v. Wade kararını bozduğu ve ülke çapında kürtaj hakkını sona erdirdiği 2022 yılından bu yana ortaya çıkan yedi tasarının tamamında zafer kazandı. Roe v. Wade'in kaldırılması, Cumhuriyetçi Parti kontrolündeki eyaletlerin çoğunda yasaklama ya da kısıtlamalara, Demokratlar'ın kontrolündeki eyaletlerin çoğunda ise erişimin korunmasına kapı açtı.

Demokratlar kürtaj yasaklarını gündemde tutmaya, Trump kampanyası bu tartışmadan uzak durmaya çalışıyor

Şu anda 13 eyalet bazı istisnalar dışında hamileliğin her aşamasında kürtaj yasağı uyguluyor. Dört eyalet ise kürtajı çoğu durumda hamileliğin yaklaşık altı haftasından sonra, yani kadınlar genellikle hamile olduklarını fark etmeden önce yasaklıyor. Yasaklara rağmen, kürtaj haplarının artan kullanımı ve kadınların kürtaj için seyahat etmelerine yardımcı olmak için organize çabalar nedeniyle ABD'de aylık kürtaj sayısı biraz arttı. Öte yandan kürtaj hakkı yanlıları, yasakların özellikle uygulandıkları eyaletlerdeki düşük gelirli ve azınlıklar için erişimi kısıtladığını söylüyor.

Kürtaj yasakları, başkanlık yarışındaki en öncelikli konulardan biri. Başkan Yardımcısı Kamala Harris, eski Başkan Donald Trump'ın Roe v. Wade'in iptalindeki rolüne dikkat çekerek bunları “Trump kürtaj yasakları” olarak adlandırıyor. Harris, kendisini, üreme sağlığı ve haklarının doğrudan ve tutarlı bir savunucusu olarak öne çıkarıyor.

Trump, kendi kürtaj karşıtı destekçileri ile kürtaj haklarını destekleyen Amerikalılar'ın çoğunluğu arasındaki uçurumu aşmakta zorlanıyor ve kürtaj haklarının eyaletlere bırakılması gerektiğini savunuyor.

İlgili Haberler Harris Fox haber kanalında soruları yanıtlarken, Trump Georgia’da kadınlara seslendi

Ekim ayında ulusal çaplı bir kürtaj yasağını veto etme sözü veren Trump, öte yandan Roe v. Wade kararının bozulmasına yardımcı olan üç Anayasa Mahkemesi yargıcını atadığı için kürtaj karşıtlarından övgü alıyor.

Trump'ın kürtaj konusunda daha temkinli bir duruş sergileme çabası, konunun Cumhuriyetçi Parti için zayıf nokta haline gelmesi nedeniyle birçok Cumhuriyetçi Kongre adayının da benzer çabalarını yansıtıyor. Cumhuriyetçiler, partilerinden ve müttefiklerinden gelen daha agresif kürtaj karşıtı politikalardan uzaklaşma çabasına girdi.

Kürtajı engelleyen uygulamalar beş eyalette geri çevrilebilir

Eyaletlerin oy pusulalarında yer alan referandum soruları benzer amaçlara sahip olsa da, her birinin kendine özgü siyasi koşulları var.

Cumhuriyetçi Florida'da kürtaj hakkının kabul edilmesinin önünde ilave bir engel daha var: Yasa değişikliğini destekleyenlerin oyların en az yüzde 60'ını alması gerekiyor.

Değişikliğin kabul edilmesi ve Mayıs ayında yürürlüğe giren 6 haftalık yasağın geri çekilmesi, Cumhuriyetçi Partili Florida Valisi Ron DeSantis'e inen bir darbe niteliğinde olabilir.

Nebraska'daysa oy pusulalarından biri hamileliğin ilerleyen dönemlerinde kürtaja izin verecek. Diğeri ise eyaletin 12 haftadan sonra kürtajı yasaklayan mevcut yasasını anayasada güvence altına alacak, ancak daha fazla kısıtlamaya izin verecek.

Güney Dakota'da ise 12. haftadan sonra kadının sağlığıyla ilgili bazı düzenlemeler oylanıyor. Bu ayrıntı nedeniyle çoğu ulusal kürtaj hakları grubu değişikliği desteklemiyor.

Başta Missouri olmak üzere bazı eyaletlerde yasa değişikliklerinin kabul edilmesi, kürtaja erişimi hemen genişletmeyebilir. Mahkemelerden yasakların geçersiz kılınması istenebilir ve bu konuda yasal mücadeleler yaşanabilir. Kliniklerin personel istihdam etmesi ve ruhsat alması gerekebilir, bazı kısıtlamalarsa yürürlükte kalabilir.

Başkanlık seçimlerinin çekişmeli eyaletlerinden Arizona ise hamileliğin ilk 15 haftasından sonra kürtajı yasaklıyor.

Eyalet Yüksek Mahkemesi'nin Nisan ayında eyaletin 1864 yılında kabul edilen katı bir kürtaj yasağını uygulayabileceğine karar vermesinin ardından buradaki referandum, ivme kazandı. Eyaletteki bazı Cumhuriyetçi Kongre üyeleri, yasanın yürürlüğe girmeden önce kaldırılması için Demokratlar'a katıldı.

Bu seçimlerde bazı eyaletler mevcut kürtaj hakkını anayasalarında güvence altına alabilir

Demokratlar'ın kontrolündeki Colorado ve Maryland eyaletlerinde kürtaj referandumu, büyük ölçüde mevcut politikaları eyalet anayasalarında güvence altına alacak. Colorado, kürtajın önündeki mali engelleri de kaldırabilir. Önergenin kabul edilmesi için oyların yüzde 55'inin alınması gerekiyor.

ABD Senatosu'nda çoğunluğu elde edecek partiyi belirleyebilecek Montana eyaletinde ve çekişmeli eyalet Nevada'da da kürtaja erişimi koruyan referandum sorusu, oy pusulasında yer alıyor.

Eyalet hükümetinin kontrolünün bölünmüş olduğu Nevada'da, tasarının yürürlüğe girmesi için bu yıl ve 2026'da tekrar kabul edilmesi gerekecek.

New York'ta da kürtaj haklarını destekleyeceği söylenen bir tasarı oy pusulasında yer alıyor. Önergede “kürtaj” kelimesi geçmiyor, bunun yerine “hamilelik sonuçları, üreme sağlığı ve özerkliği” temelinde ayrımcılık yapılması yasaklanıyor.