Seçim sürecinde tartışmaların odağında bulunan Kürt seçmenlerin oyları seçim sonuçlarında da etkisini gösterdi. Cumhurbaşkanı adaylarından Kemal Kılıçdaroğlu, Kürtler’in yoğun yaşadığı illerde yüzde 70’leri aşan oy aldı. Ancak Kürt seçmenin bu desteği ‘kendi’ partileri olarak tanımladıkları Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) yerine seçime giren Yeşil Sol Parti’de 3 puana yakın düştü.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde HDP’nin aday çıkarmayarak, Millet İttifakı’nın ortak adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na verdiği destek sandığa yansıdı. Kılıçdaroğlu, Türkiye genelinde en fazla oyu Kürtler’in yoğun yaşadığı illerden aldı. Kılıçdaroğlu, Şırnak’ta Yüzde 75,75, Hakkari’de 72,32, Tunceli’de 80,26, Diyarbakır’da da yüzde 71,95 oranında oy aldı.
Your browser doesn’t support HTML5
Kürt seçmen hangi mesajları verdi?
Ancak Kürt seçmenin HDP’nin yerine seçime giren Yeşil Sol Parti’ye desteği önceki seçimlere göre düştü. HDP, 2018 seçimlerinde yüzde 11,7 oy alırken, Yeşil Sol Parti’ye destek 8,81’de kaldı.
Önceki seçimlerde Kürt partilerinin en fazla destek aldığı kentlerden olan Diyarbakır’da oy oranı 67,03’ten 60,79’a düştü. Oy oranı Hakkari’de yüzde 71,80’den 62,47’ye geriledi. HDP’nin en güçlü olduğu illerden olan Van’da 2018’de yüzde 60,62 olan oy oranı 52,97’ye düştü.
Seçim sonuçlarını VOA Türkçe ’ye değerlendiren Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Sedat Yurtdaş, Kılıçdaroğlu’na verilen desteğin sadece HDP’nin çağrısıyla olmadığını savundu.
Desteğin Kürtler’in siyasi ihtiyacına da denk düştüğüne dikkat çeken Yurtdaş, “Kürtler genel olarak bir dönem Erdoğan'ın özellikle çözüm sürecinde Kürt meselesini çözmek için ciddi adımlar atacağına inandılar. Ancak son 6-7 yıldır Erdoğan ve mevcut iktidar Kürtler konusunda tarihte görülmemiş bir baskı oluşturdular bütün bunlardan kurtulmak için aslında seçmenin gösterdiği bir davranış şekli diyebiliriz” dedi.
Yurtdaş, aynı desteğin ikinci turda desteğin sürüp sürmeyeceğinin henüz belli olmadığını vurgulayarak, seçmenlerin tekrar motive edilmesi gerektiğini söyledi.
“HDP çok ciddi oy kaybetti”
HDP’nin yerine seçime giren Yeşil Sol Parti’nin çok ciddi oy kaybettiğine dikkat çeken Yurtdaş, bölgede taşların yerinden oynadığı görüşünde.
Kürt seçmenin 14 Mayıs seçimlerinde rahat davrandığını savunan Yurtdaş, ilk kez oy kullanacak seçmenleri de dikkate alınmasıyla seçmen sayısının artması gerektiğini ancak bunun yerine azaldığını söyledi.
Yurtdaş, oyların düşmesinin nedeninin aday listeleri ve Türkiye İşçi Partisi’yle yaşanan tartışmalar olduğu görüşünde.
Kampanyalarda çok net bir atmosfer yaratılmadığını ifade eden Yurtdaş, “Sayın Demirtaş'ın yürüttüğü kampanyalarda çok net bir atmosfer yaratılmaması, siyaseten belirsizliğin olması bu oy oranını batıda da düşürdü. Çok ciddi başka bir sebebi genel olarak sola ve özel olarak da Türkiye İşçi Partisi’yle girmiş olduğu yanlış seçim ilişkisi ve orada ortaya çıkan bazı demeçler, tartışmalar, konuşmaların Kürt seçmende yarattığı çok büyük olumsuz etki. Bu etkilere bakınca aslında bütün Türkiye’de çok ciddi bir Kürt seçmenin belki sandığa gitmeme ve başka partilere kayma gibi bir sonuç doğurduğunu gördüğümü söyleyebilirim” ifadelerini kullandı.
“Kılıçdaroğlu Kürtler Sayesinde Yüzde 45 Oy Aldı”
Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vahap Coşkun ise seçim sonuçlarını “İktidar partisi için büyük bir zafer muhalefet için ise ciddi bir hezimet” olarak nitelendirdi.
AKP’nin 20 yıllık iktidarlar dönemine ve bütün yıpranmasına rağmen hala toplumun yüzde 50’sini desteğini arkasında tuttuğunu hatırlatan Coşkun, Kılıçdaroğlu’nun Kürt seçmen sayesinde yüzde 45 oy aldığını savundu.
Coşkun da HDP’nin çok ciddi oy kaybettiğine dikkat çekti. Coşkun, HDP’nin kaybı ve CHP’nin yıllar sonra bölgeden milletvekili çıkarmasını bölge siyasetinde yeni aktörlerin ortaya çıkardığını söyledi.
Coşkun, AKP’nin izlediği siyasetin CHP’ye alan açtığını ifade ederek, “İnsanlar AK Parti'ye yönelik ciddi bir karşıtlık içerisindeler, HDP’ye de gitmeyecekler kendilerine oy verecek başka bir parti arıyorlar ve burada CHP bir adres olarak belirliyor. CHP’nin değişme niyetini göstermesi, özellikle Kürt meselesi konusunda bir değişme niyeti göstermesi AK Parti'nin söylemi sertleşirken CHP’nin söyleminin yumuşaması CHP’ye alan açtı ve bu alan içerisinde CHP siyaset yapma imkânı buldu” dedi.
HDP neden kan kaybediyor?
Peki HDP neden bu kadar oy kaybetti? Coşkun’a göre bunun birkaç nedeni var. Bu nedenlerden birinin TİP’le yaşanan tartışmalar olduğuna dikkat çeken Coşkun şunları söyledi: “HDP’nin Cumhurbaşkanlığı seçiminde izlediği stratejinin yanlışlığı HDP’ye pahalıya patlamış olabilir. HDP’nin muhalefete fazla angaje bir politika yürütmesi HDP seçmenlerinin bir kısmını muhalefete gitmesine sebebiyet vermiş olabilir. Özellikle metropol kentlerinde HDP’nin iyi bir ittifak modeli oluşturmaması, TİP’le arasında yaşanan çekişmeler sandığa olumsuz bir şekilde yansımış olabilir. Bir de barajın düşmüş olması HDP’de bir motivasyon bozukluğuna ve stratejik oy gelişinin durmasına sebebiyet vermiş olabilir.”
VOA Türkçe’nin mikrofon uzattığı halk da sonuçlardan çok memnun değil. YSP’nin yeterince tanınmadığını düşünen vatandaşlar, CHP’nin yeniden bölgeden milletvekili çıkarmasına sevindiklerini söyledi.