Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 yılı Mart ayı Konut Satış İstatistikleri’ni açıkladı. Türkiye genelinde konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,4 oranında artarak 108 bin 670 oldu. Mart ayındaki konut satışları, bir önceki aya göre ise yüzde 8,49 geriledi.
19 bin 846 konutun el değiştirdiği İstanbul, yüzde 18,3 ile en yüksek paya sahip oldu. Konut satış sayısının en yüksek olduğu diğer iller ise sırasıyla, 12 bin 409 konut satışı ve yüzde 11,4 pay ile Ankara, 7 bin 131 konut satışı ve yüzde 6,6 pay ile İzmir oldu.
2018’de döviz kurlarında yaşanan artışın ardından 2019 yılı Haziran ayında Türkiye’deki konut satışları bir önceki yıla kıyasla neredeyse yüzde 50 oranında azalmıştı. Ancak 2019 yılının Ağustos ayından sonra konut satışları tekrar yükselişe geçti. Mart ayına ait veriler ise bu yükselişin neredeyse durma noktasına geldiğini gösteriyor.
Konut kredisi faizlerindeki düşüşün etkisi sürüyor
İzmir’de bir emlak firmasının yöneticiliğini yapan Uğur Sezginer, tüm dünyada kısa zamanda salgına dönüşen Corona virüsünün Türkiye’de ilk kez görüldüğü 11 Mart’tan itibaren konut satışlarının düşeceğine kendilerini hazırladıklarını söyledi. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Sezginer, ''100 binin altında satış beklentimiz vardı, yine de güzel bir rakamla karşılaştık. Son aylarda satışlarda tam hareketlenme yaşamaya başladık ki Corona virüsü geldi, her şeyi allak bullak etti'' dedi.
Konut satışlarında yüzde 33 oranında artış yaşanan yılın ilk çeyreğinde 341 bin 38 konut el değiştirdi. Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre satış sayıları yüzde 55,8; Şubat ayında yüzde 51,4 oranında artış gösterdi. Mart ayında ise bu hızın yüzde 3,4’e düştüğünü belirten Sezginer, ''Şu an kimse yatırım amaçlı ev almıyor. Yatırımcılar tamamen piyasadan çekildi. Daha çok bankalardaki konut kredisi faizlerinin düşmesinden faydalanarak oturmak amaçlı ev almak isteyenlere satış yapıyoruz. Kira yerine bankaya kredi ödeyelim diyen müşterilerle karşılaşıyoruz'' diye konuştu.
Merkez Bankası’nın para politikasındaki faiz indirimleri sonrası kamu ve özel bankalar ihtiyaç ve taşıt kredilerinin yanı sıra konut kredilerinde de kampanyalar yaparak, faiz oranını yüzde 1’in altına düşürmüştü. Hükümetin kamu bankalarıyla görüşerek ilk elden (sıfır) konutlara verilen banka kredilerinin de yüzde 0,79 faiz oranına indirileceği açıklanmıştı. Banka kredilerinde sağlanan kolaylıklarla beraber ipotekli konut satışları Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 43 bin 329 satış sayısıyla yüzde 90,4 oranında arttı. Şubat ayında ise ipotekli konut satışlarındaki artış oranı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 391,9 oranında artmıştı. Diğer konut satışları ise ilk elden ve ikinci el satışlarda yüzde 20,6 oranında azalarak 65 bin 341 oldu.
Yabancılara konut satışı azaldı
Sezginer, Corona virüsü yüzünden evlerinde kalan çoğu müşterinin yüz yüze görüşemedikleri için ev almayı ertelediğini söyledi. Bu süreçte teknolojiyi daha çok kullandıklarını belirten Sezginer, ''Daire sunumlarımızı dairenin içinden müşteriyle görüntülü konuşma yaparak gerçekleştiriyoruz. 360 derece çekimler yaparak ilanlarımıza artık onları da ekliyoruz. Böylece müşteriler ilanımızı incelerken evleri de 360 derece sanal ortamda gezebiliyor. Drone yardımıyla da evleri gezdirebiliyoruz. Ama genelde müşteriler bu yolla görüp beğense de ‘şu dönem geçsin biz kendi gözümüzle gelip görelim’ diyor'' ifadelerini kullandı.
Corona virüsü salgınının etkisi, geçen yılın 11 aylık döneminde tarihindeki en yüksek seviyeye ulaşan yabacılara satışları da olumsuz etkiliyor. Yabancılara gerçekleştirilen konut satışı, Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3 azalarak 3 bin 36 oldu. Türkiye’nin salgının yayılmaması için kapılarını kapattığını hatırlatan Sezginer, ''Dijital çözümler de bulsak yabancılara satışımız yok denecek kadar zora girdi. Şu anda ancak Türkiye’de yaşayanlara satış yapabiliyoruz. Yurtdışında yaşayan Türkler ise en azından ‘oradaki akrabamı, yakınımı göndereyim, onlar bakıp tamam derse alayım’ diyor'' şeklinde konuştu.
VOA Türkçe’ye konuşan İzmir Ekonomi Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Burçin Önder ise özellikle yatırım amacıyla Türkiye’den konut alan yabancılara satışta teknoloji kullanımının etkili olabileceğini söyledi: “İstanbul, Ankara, Bursa gibi yerlerden konut alan yabancılar yatırımı seçiyor. Üç boyutlu teknolojiler, sanal gerçeklik uygulamaları gibi konularda yaratıcı olunursa yabancılara konut satışları konusunda çok büyük hareketlilik yaşayabiliriz. Corona sürecinde herkes dijitalleşmeyi öğrenmek zorunda kaldı. Yüzde 3 düşüşü, düşüş olarak kabul etmiyorum. Dijitalleşme sağlanırsa gelecek ay başarılı sonuçlar gelebilir” dedi.
''Emlak piyasası Nisan’da önünü görebilecek''
Salgın yüzünden emlakçıların önünü göremediğini belirten Sezginer, ''Biz kriz dönemlerini çok yaşadık. Bu dönemlerde insanlar alım taleplerini bekletiyor. Bir zaman geliyor, tekrar başlıyorlar. Bu süreç bitince de hızlı bir talep olacağını düşünüyoruz. Ama buradaki fark ekonomik krizlerdeki öngörülerimizi salgın konusunda yapamamamız. Çünkü salgının ne zaman biteceğini bilemiyoruz” dedi. Önder ise, Nisan ayındaki konut satışlarının piyasaya Corona sürecine dair ışık tutacağını söyledi. Önder, “Konut satışlarındaki büyüme Mart’ta da devam etti. Bu Ağustos ayından beri süregelen büyümenin devamı. Corona virüsüyle ilgili emlak piyasasının önünü görmesi için Nisan ayı verilerine ihtiyacımız var. Nisan verileri yaz aylarıyla ilgili ciddi ipuçları verecek'' diye konuştu.
''Özel bankalardan herkes kredi alamıyor''
Corona virüsünün ekonomideki olumsuz etkilerine karşı hükümet bazı önlemler aldı. Konut kredilerindeki peşinat şartı yüzde 10’a düşürülürken, 500 bin liranın altındaki konutlarda ise kredilendirilebilir miktar, yüzde 80'den yüzde 90'a çıkartıldı. Buna karşın müşterilerinin bankalardan kredi alırken bazı zorluklarla karşılaştığını söyleyen Sezginer, ''Sonuçta batık krediyi hiçbir banka istemez. Gerçekten borcunu ödeyebileceklere şu anda kredi veriyorlar. Özellikle özel bankalar çok seçici oluyor, herkes kredi alamıyor'' diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki gün yaptığı konuşmasında ''Kamu olarak tüm sektörleri desteklemek için tüm imkanlarımızı seferber ederken maalesef özel bankalar bu süreçte hiç de iyi bir imtihan vermiyorlar. Ülkemizin ve milletimizin içinden geçtiği bu zor dönemde özel bankaların da üzerlerine düşeni yapmasını bekliyoruz'' sözleriyle eleştirdiğini hatırlatan Sezginer, özel bankaların konut kredilerindeki faiz oranlarını arttırdığını söyledi ve ''Çok gündeme gelmese de özel bankalar yavaş yavaş faiz oranlarını tekrar yukarı çekmeye başladı. Tekrar yüzde 1’in üstüne çıkıyorlar. Faizler de yükselirse işlerimiz daha çok durma noktasına gelir. Bizi bu da tedirgin ediyor'' dedi.
Salgın konut fiyatlarını nasıl etkiler?
İnşaat sektörünün ise düşük faizlerle yapılan konut satışları sayesinde canlandıkça fiyat arttırmasını eleştiren Sezginer, ''Sıfır konutlar için devlet bankalarında yüzde 0,79 faiz kullandırılıyor. Bu, inşaat sektörüne destek olmak için yapıldı ama faiz oranları düştükçe birkaç satıştan sonra firmalarımız fiyat arttırmaya başlıyor. Bu sefer hem alıcı hem de piyasa için değişen bir şey olmuyor'' diye konuştu.
Dünya ekonomisine ağır darbe vuran Corona virüsünün konut fiyatlarına etkisinin ne olacağı da tartışılıyor. Önder şöyle konuştu: ''İnsanlar nakde dönmek isterse, mecburiyetten konutlarını satabilir ve konut fiyatları ederinin de altına düşer. Ama yaz aylarıyla ilgili şimdilik öngörüsü olmayanlar ve piyasanın açılmasını bekleyenler de konutunu satıp elden çıkarmak istemeyebilir.''
Sezginer ise şimdiden yabancılar ve yurtdışında yaşayanlar için Türkiye’deki konutların daha cazip hale geldiğini söyleyerek, ''Zaten bir aydır dolar karşısında TL’nin değeri düştüğü için konutlarımız da değer kaybediyor. Nakit çok kıymetli hale geldi. İç pazarda da mutlaka düşüşler olacak. Bu dönem, nakdi olanlar ve emlakte fırsat kollayanlar için iyi bir dönem olabilir. Ciddi bir konut stokumuz var ve daha tam erimedi'' diye konuştu.