Kızamık 2019’un ilk çeyreğinde 2018 yılının ilk üç ayına göre dört kat arttı. Vakaların en az 626'sı Amerika’da. Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Shalika Katugaha, hızlı yayılan ama önlenebilir olan bu hastalıkla mücadelede yetişkinlerin çocuklara göre daha zayıf olduğuna dikkat çekti
“Kızamık dünya çapında bulaşıcı bir virüs. Milyonlarca insan bu virüse maruz kalabilir. Virüse karşı geliştirilmiş harika bir aşı olsa da ne yazık ki herkes aşılanmış değil. Çok bulaşıcı olduğu için de hızla yayılabiliyor.”
Dünya Sağlık Örgütü de Bulaşıcı Hastalıklar Shalika Katugaha’yı doğruluyor. 2019’un ilk dört ayında küresel çapta belgelenen kızamık vakalarının sayısı 112 bin 160’ı geçti. Bu sayı, 2018’in ilk çeyreğinin tam dört katı. Vakaların sadece 10!da birinin kayda geçtiği tahmin ediliyor.
Vaka sayısının artmasındaki en büyük neden aşısızlık. Kızamık virüsü solunumla bulaşabildiği, temas ettiği yüzeylerde bir saatten fazla canlı kalabildiği için, aşı oranlarındaki düşüş sınırlı da olsa yol açtığı tahribat ağır oluyor.
“İnsanların aşı olmamasının birçok nedeni mevcut. Özellikle çocuklar için ücretsiz aşı kampanyaları düzenlense de, herkes sağlık hizmeti alamayabiliyor. Bir de aşı olmayı reddedenler var. Mesela Amerika’da 47 eyalete dini ya da kişisel nedenlerle aşı olmayabiliyorsunuz.”
Kızamıkla ilgili eksik bilinen bir başka konu da virüsün sadece çocukları değil yetişkinleri de etkilediği. Üstelik virüs, yetişkinlerde daha yıkıcı olabiliyor.
“Kızamık nedeniyle ciddi şekilde hastalanmaya en açık olanlar beş yaş altındaki çocuklar ve ileri yaştaki yetişkinler. Kızamığa bağlı komplikasyonlar daha fazla oluyor. Sadece kızamık için değil diğer viral enfeksiyonlar için de geçerli. Çocukken daha sağlık bir bağışıklık sistemine sahipsiniz. Ve maruz kaldığınız hastalıkla savaşabiliyorsunuz. Eğer çocukken virüse maruz kalmadıysanız yetişkinliğinizde virüsü daha kolay kapabilirsiniz ve sonuçları daha ciddi olabilir. Aynı şey suçiçeği için de geçerli.”
Burun akıntısı, ciltte döküntü ve öksürükle başlayan kızamık ağırlaştıkça kulak enfeksiyonu ve ishal de baş gösteriyor. Komplikasyonlar burada bitmiyor.
“En ciddi komplikasyonlarından biri zatürree. Her 20 çocuktan biiri zatürreeye yakalanıyor. Yetişinlerde daha fazla görülüyor. Bu nedenle hastaneye yatırılanların çoğu yetişkin. Kızamık, ensefalit denen beyin iltihabı ve şişmesine neden olabiliyor ki bu çok ciddi bir durum. Kızamık geçirenler, virüsü atlattıktan yıllar sonra bile ensefalitle karşılaşabiliyor.”
Kızamık aşısı iki doz.İlk doz yüzde 93 koruma sağlarken güçlendirici dozla bu oran yüzde 97’ye çıkıyor.
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar aşılı olsa da tehlike altında mı?
“Evet kesinlikle. Bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaç kullananlar, HIV ve kanser hastaları, aşıları olsa bile önemli bir risk altındalar. Bu nedenle doktorların zatürree yada ensafilit yaşayan hastalar konusunda, klasik kızamık belirtileri göstermeseler de dikkatli olmaları gerekiyor.”
Kızamığın az gelişmiş ülkelerde görüldüğü algısı da yanlış. CDC yani Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri Amerika’daki kızamık vakası sayısının 2019’un başından bu yana 626'yı bulduğunu açıkladı. Bu rakam, 2008’de sadece 372 vaka görüldüğü düşünülürse ürkütücü. Peki kızamık, Amerika için ciddi bir tehlike mi?
“Evet tehlike. CDC de aynı fikirde. Bu ülke için ciddi bir endişe kaynağı kızamık. Geçen Ocak’tan bu Nisan’a, kökü kurutulduğundan beri en yüksek ikinci rakama ulaştık ve daha yılın yarısında bile değiliz. O nedenle evet, ciddi bir sorun ve salgına da dönüşebilir.”
Kızamıktan korunmanınsa tek bir yolu var:
“Aşı, aşı, aşı. Aşı olun, Etrafındakileri de aşı olmaya teşvik edin. İnsanları kızamık aşısının güvenli olduğu ve önemi konusunda eğitin.”