Reuters haber ajansına konuşan iki Avrupalı istihbarat kaynağı, onlarca Rus askeri personelinin İran'da yakın menzilli balistik füze sistemi “Fetih-360”ı kullanmak üzere eğitildiğini ve Ukrayna savaşı için yüzlerce uydu güdümlü silahın yakında Moskova’ya teslim edilmesini beklediklerini söyledi.
Hassas konularla ilgili bilgi verdikleri için isimlerinin açıklanmasını istemeyen iki istihbarat yetkilisi, Rusya Savunma Bakanlığı temsilcilerinin, 13 Aralık'ta Tahran'da İranlı yetkililerle Fetih-360 ve İran'ın devlete ait Havacılık ve Uzay Sanayii Örgütü (AIO) tarafından inşa edilen Ebabil adlı bir başka balistik füze sistemi için sözleşme imzaladıklarına inandıklarını söyledi.
Çok sayıda gizli istihbarat kaynağına atıfta bulunan yetkililer, Rus personelin maksimum 120 kilometre menzile ve 150 kilogramlık savaş başlığına sahip füzeler fırlatan Fetih-360 savunma sisteminin nasıl çalıştırılacağını öğrenmek için İran'ı ziyaret ettiğini anlattı.
Kaynaklardan biri eğitimden sonra "bir sonraki olası" adımın füzelerin Rusya'ya fiilen teslim edilmesi olacağını söyledi.
Bir askeri uzman, Moskova'nın kendi balistik füzelerine sahip olduğunu, ancak Fetih-360'ların tedarik edilmesinin, Rusya'nın cephaneliğinin daha fazlasını cephe hattının ötesindeki hedefler için kullanmasına ve İran savaş başlıklarını daha yakın menzilli hedefler için kullanmasına olanak sağlayabileceğini söyledi.
Beyaz Saray doğrulamadı ama uyardı
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nden bir sözcü, ABD ve NATO müttefikleri ile G7 ortaklarının "İran'ın bu tür bir transferi gerçekleştirmesi halinde hızlı ve sert bir karşılık vermeye hazır olduklarını" söyledi.
Bunun, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik savaşına İran’ın verdiği destekte ciddi bir tırmanış anlamına geleceğini söyleyen sözcü, "Beyaz Saray, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin başlangıcından bu yana Rusya ve İran arasında derinleşen güvenlik ortaklığı konusunda defalarca uyarıda bulundu" dedi.
Ancak Beyaz Saray, İran'ın Rus askeri personelini Fetih-360 konusunda eğittiğini ya da Ukrayna'ya karşı kullanmak üzere bu silahları Rusya'ya göndermeye hazırlandığını doğrulamaktan kaçındı.
Rusya Savunma Bakanlığı da, Reuters haber ajansının yorum talebine yanıt vermedi.
İran'ın New York'taki Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği tarafından yapılan açıklamada, İran İslam Cumhuriyeti'nin Rusya ile askeri işbirliği dahil çeşitli alanlarda uzun vadeli stratejik bir ortaklık kurduğu belirtildi.
Açıklamada, "Bununla birlikte, etik açıdan bakıldığında, İran, Ukrayna ile olan çatışma sona erene kadar, füzeler dahil, çatışmada kullanılabilecek herhangi bir silahı transfer etmekten kaçınıyor" denildi.
İki istihbarat kaynağı, Fetih-360’ın Rusya'ya ne zaman teslim edileceğine dair kesin bir zaman dilimi vermemekle birlikte bunun yakında gerçekleşeceğini söyledi. Ebabil sözleşmesinin durumu hakkında ise herhangi bir bilgi vermediler.
Avrupa’daki bir başka kurumdan üçüncü bir istihbarat kaynağı da Rusya'nın İran balistik füze sistemlerinin kullanımı konusunda eğitim için İran'a asker gönderdiğine dair bilgi aldıklarını söyledi; ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
Bilginin hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen üçüncü kaynak, bu tür bir eğitimin İran'ın Rusya'ya tedarik ettiği silahlar için standart bir uygulama olduğunu söyledi.
Adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir İranlı yetkili ise Tahran'ın Rusya'ya füze ve insansız hava aracı sattığını ancak Fetih-360 füzesi vermediğini söyledi. Kaynak, Tahran'ın Rusya'ya bu tür silahlar satması konusunda yasal bir engel olmadığını da vurguladı.
"İran ve Rusya karşılıklı olarak parça ve askeri teçhizat satın alıyor. Her ülkenin bu ekipmanı nasıl kullanacağı tamamen kendi kararıdır" diyen yetkili, Tahran’ın Moskova’ya Ukrayna savaşında kullanması için silah satmadığını da belirtti.
Yetkili, askeri işbirliğinin bir parçası olarak İranlı ve Rus yetkililerin iki ülke arasında sık sık seyahat ettiklerini de kaydetti.
İran'ın Moskova'ya şimdiye kadarki askeri desteği, patlayıcıların bir kısmını taşıyan ve balistik füzelerden daha yavaş oldukları için vurulmaları daha kolay olan Şahid insansız saldırı dronlarıyla sınırlıydı.
İran'ın yarı resmi haber ajansı Tesnim, 2023’ün Temmuz ayında, sistemin ülkenin Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri tarafından başarıyla test edildiğini bildirdi.
Savunma alanında çalışan Londra merkezli düşünce kuruluşu olan Royal United Services Institute’ten Justin Bronk, "İran'dan Rusya'ya çok sayıda kısa menzilli balistik füze teslim edilmesi, zaten aşırı zorlanmış olan Ukrayna füze savunma sistemleri üzerindeki baskının daha da artmasını sağlayacak" dedi.
Bronk, Ukrayna'nın sahip olduğu ABD yapımı Patriot ve Avrupa SAMP/T sistemleri gibi sofistike hava savunma sistemlerine atıfta bulunarak, "Bu balistik tehditler, sadece Ukrayna sistemlerinin üst kademesi tarafından güvenilir bir şekilde önlenebilirler" dedi. Ukrayna Savunma Bakanlığı da konuyla ilgili yorum yapmadı.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın seçim kampanyası sırasında İran'ın politikalarını ılımlı hale getirmek ve dünya ile ilişki kurmak istediğini söylediğine dikkat çekti ve “Bu gibi istikrarsızlaştırıcı eylemler bu söylemin tam tersidir" dedi.
İran'ın bazı füze, insansız hava aracı ve diğer teknolojileri ihraç etmesine yönelik BM Güvenlik Konseyi kısıtlamalarının süresi 2023 Ekim ayında doldu. Ancak ABD ve Avrupa Birliği, İran'ın Ortadoğu'daki vekillerine ve Rusya'ya silah ihraç ettiği endişesiyle, balistik füze programına yönelik yaptırımları sürdürdü.
Reuters Şubat ayında İran ve Rusya arasındaki askeri işbirliğinin derinleştiğini ve Moskova'nın İran'ın karadan karaya füzelerine ilgi duyduğunu bildirmişti.
Kaynaklar o dönemde haber ajansına yaklaşık 400 adet Fetih-110 uzun menzilli karadan karaya balistik füzenin teslim edildiğini söylemişti. Ancak Avrupalı istihbarat kaynakları Reuters'e verdikleri bilgiye göre henüz herhangi bir transferin gerçekleşmediğini söyledi.
Ukraynalı yetkililer savaş sırasında İran'a ait herhangi bir füze kalıntısı ya da enkaz bulduklarını kamuoyuna açıklamadılar. Kiev'deki yetkililer yorum talebine de henüz yanıt vermedi.