İran hükümeti bir dizi yeni yaptırımla karşı karşıya. Başkan Barack Obama’nın Temmuz ayında imzaladığı yaptırım paketinin 29 Eylül’de yürürlüğe girmesi planlanıyor.
Aslında İran, 30 yılı aşkın süredir Amerika’nın öncülüğünde uygulanan yaptırımlarla karşı karşıya. Bugüne kadar yaptırım kararlarının çoğu İran’ın nükleer programları nedeniyle alındı. Ayetullah Humeyni’den Haşimi Rafsancani’ye kadar her İranlı lider Batı’ya karşı çıkma adına değişik yaptırımları göze aldı. Yaptırımlardaki bazı eksiklikler ticaretin bir şekilde sürmesini sağlıyordu, ancak şimdi bu eksiklikler de kapatılıyor.
Amerikan Maliye Bakanlığı Müsteşarı Stuart Levey, uluslararası terörizm, kitle imha silahları ve ulusal güvenliğe yönelik diğer tehditlere sağlanan mali kaynakların kesilmesiyle görevli dairenin başında. Bir konferansta konuşan Levey, İran’a yönelik yaptırımlarla Amerika’nın güvenliği arasında şu bağı kurdu:
“İran’ın yasadışı ve aldatıcı eylemleri düşünüldüğünde bu ülkenin her ticari faaliyetinden gelen paranın nükleer programına aktığını varsaymak yanlış olmaz.”
Bu yeni yaptırımlar İran halıları ve antep fıstığı gibi tüketiciye doğrudan ulaşan ürünleri de hedef alıyor. Bu hem İranlı ithalatçıları hem de Amerikalı ihracatçıları etkileyecek.
İran-Amerikan Barosu üyelerinden avukat Erich Ferrari, yaptırımların hedefini şaşırabileceğini düşünüyor:
“Halılara niye yasak geliyor? Halıların bununla ne ilgisi var? İran hükümeti binlerce halı satıp da nükleer programını bununla besleyecek değil ya?”
Bazı İran asıllı Amerikalılar da hemfikir. Kimilerine göre hükümetler bu yaptırımlarla sadece halka zarar veriyor.
İlaçlar konusu da tartışmalı. İlaçlar ambargoya dahil olmayabilir. Levey, ilaçların bir pazarlık unsuru gibi tutulmayacağını söylüyor. Tıbbi malzeme akışında aksama olmayacağını belirtiyor, yetkili:
“Yaptırım müzakerelerine katılan ülkeler ilaçlar konusunda aksama olmaması konusunda anlaştı.”
Avukat Ferrari geçmişteki bütün yaptırımların tüketici ürünlerinin ticaretini serbest bırakan bir genel lisansla düzenlendiğini hatırlatıyor. Ferrari bu kez de aynısının olabileceğini söylüyor:
“Aynısı yine olursa şaşırmam. Yapmayacaklarını söylüyorlar ama nasıl emin olabiliriz ki? Bu ürünlerin ülkeye girişine izin verirseniz tüccarlar yine halı, fındık fıstık gibi ürünleri satmaya başlayacaklardır.”
Levey, yaptırımların sıradan vatandaşları hedef almadığını söylüyor. Levey’e göre yaptırımlardan rahatsız olanlar bu durumun hükümetleri yüzünden başlarına geldiğini anlamalılar.
Bazı İran asıllı Amerikalılar yaptırımlar yüzünden hem İran hem Amerika’da birçok ticaret adamının işini kaybedeceğini düşünüyor. Son yaptırımların yürürlüğe girmesiyle İranlıların ve İran asıllı Amerikalıların geleceğinin belirsizleşmesi olası.