Depremlerde, maden kazalarında, doğada kaybolma durumlarında, çığ felaketlerinde hatta denizde boğulma riskinde arama kurtarma köpekleri, yardım ekiplerinin ayrılmaz bir parçası. Hayat kurtarmak için zamana karşı verilen mücadelede, onların becerisi çoğu zaman belirleyici oluyor. En küçük bir hata, bir hayata mal olabiliyor.
Bu nedenle herhangi bir arama kurtarma operasyonuna katılacak bir köpeğin çok iyi bir eğitimden geçmesi şart. Ancak sadece eğitim de yetmiyor. Sertifika alabilmesi için kendi alanındaki sınavı başarıyla tamamlaması gerekiyor. Türkiye’de bu sınavları Afet ve Acil Durum Başkanlığı (AFAD) düzenliyor. Uluslararası düzeyde ise Uluslararası Arama ve Kurtarma Köpekleri Organizasyonu (IRO) veya Dünya Köpek Federasyonu (FCI) gibi kuruluşların sınavları var.
“Köpekle eğitmeni arasındaki uyum önemli”
Bu sınavlardan biri de 6-8 Mart tarihlerinde İzmir’de yapıldı. Arama Kurtarma Derneği’nin (AKUT) ev sahipliğindeki uluslararası sınava hem yurt dışından hem de Türkiye’nin farklı illerinden gelen köpekler katıldı. Sınavı başarıyla geçen köpeklere doğada arama kurtarma yapabileceklerini gösteren sertifikaları verildi.
Sınavın hakemliğini yapan IRO temsilcisi Resi Gerritsen, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada bir köpeğin sertifika alabilmesi için belirli yeteneklere sahip olması gerektiğini söyledi. “Köpek belirli bir alana girerek kaybolan kişiyi bulmak istediğini göstermeli. Bulunca da bir uyarı vermeli ya da havlamalı. Bu, en basit düzey.”
Önce ormanlık bir arazide kayıp ya da kazazedeleri bulmaya çalışan köpekler, daha sonra da itaat ve uyum sınavından geçti. Gerritsen, bütün bu sınavlarda köpekle eğitmeni arasındaki uyumun da önemli bir kriter olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: “Bu, bütün dünyada uygulanan bir sistem. Büyük bir öneme sahip. Çünkü çok sayıda insan doğada, ormanlık alanda kayboluyor. Ayrıca, sizin Türkiye’de de yaşadığınız gibi büyük depremler olabiliyor. Böyle bir ortamda köpekler bütün makinalardan ya da cihazlardan daha faydalı olabiliyor. Tabii bunun için çok iyi eğitilmiş olmaları gerekiyor.”
Amaç, arama kurtarma köpeklerini sayısını arttırmak
Sınava kendi köpeğiyle katılan İzmir AKUT K-9 sorumlusu Ersel Yıldırım, yıllardır arama kurtarma köpeklerini yetiştiren bir isim. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplandıran Yıldırım, bir arama kurtarma köpeğinin minimum 2,5 yılda yetiştiğini söyledi. Yıldırım, köpeklerin en erken 18 aylıkken sınava girebildiğini ancak uzman köpek olabilmesi için minimum 22 aylık olmasının şart olduğunu söyledi.
Sık sık doğal felaketlere sahne olan Türkiye’de arama kurtarma köpeklerinin yeterli olduğunu söylemek ise mümkün değil. Yıldırım, “Türkiye’de yaklaşık 40 enkaz köpeğimiz var. Doğa araması yapan sertifikalı köpek sayısı maalesef 10’u geçmiyor. Bu haftaki sınavlarla bu sayıyı arttırmaya çalışıyoruz” dedi. Yıldırım, köpek severleri ve köpek sahiplerini de bu konuya daha fazla ilgi göstermeye çağırdı.