ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) ve 17 eyaletin başsavcıları, Amazon aleyhine açtıkları antitröst davasında, e-ticaret devinin piyasadaki pozisyonunu kullanarak başka platformlarda fiyat artışı yaptığı, satıcılara fahiş fiyat uyguladığı ve rekabeti engellediği suçlamasında bulundu.
Seattle kentindeki ABD Washington Eyaleti Batı Bölgesi Mahkemesi'nde açılan dava, Amazon'a yönelik uzun yıllardır devam eden soruşturmanın bir sonucu. Dava aynı zamanda yaklaşık 30 yıllık geçmişe sahip Amazon'a karşı verilen en ciddi hukuk mücadelelerinden biri.
Federal Ticaret Komisyonu'nun basın açıklamasına göre hem komisyon hem de davacı 17 eyalet, mahkemeden, Amazon'un yasalara aykırı uygulamalarını engelleyecek ve ”rekabeti yeniden sağlamak için elindeki tekel kontrolünü” gevşetmesini sağlayacak bir karar almasını talep ediyor.
FTC ve 17 eyalet, Amazon'un ürünlerde indirim yapılmasına karşı uygulamalarla rekabeti engellediği iddiasında bulunuyor. Buna göre firma, satıcıları Amazon dışındaki sitelerde sattıkları ürünler için daha düşük fiyatlandırma yapmaktan caydıran uygulamalarda bulunuyor. Bu iddialar, California eyaletinin geçen yıl açtığı başka bir davadaki suçlamalarla örtüşüyor. Yapılan şikayete göre Amazon, başka sitelerde daha düşük fiyata satışa sunulan ürünlerin listesinin tüketicilerin önüne çıkmasını engelliyor.
Yapılan şikayette ayrıca Amazon'un ilgili arama sonuçlarının yerine reklamları öne çıkararak tüketici deneyimine zarar verdiği, kendi markalarının diğer ürünlere kıyasla daha yüksek kaliteli olduğu önyargısı kullandığı, satıcıların toplam gelirlerinin neredeyse yarısını Amazon'a ödemeye zorladığı iddiaları da bulunuyor.
Federal Ticaret Komisyonu (FTC) Başkanı Lina Khan, yaptığı açıklamada, ”Şikayetler, Amazon'un tekelleşen konumunu sömürerek, platformunda alışveriş yapan on milyonlarca Amerikalı aile ve tüketiciye ulaşmak için Amazon'a güvenen yüzbinlerce şirket için fiyatları yükselterek ve tüketici deneyimini kötüleştirerek kendini nasıl zenginleştirdiğine ilişkin ayrıntılı suçlamaları içeriyor” dedi.
Birçokları, bulut bilişim alanında egemen bir güç olan, süpermarket ve sağlık hizmetleri gibi alanlarda da varlığını pekiştiren Amazon'un bölünmeye zorlanıp zorlaşmayacağını merak ediyor. Khan, gazetecilere verdiği brifingde, Amazon'un parçalanmaya zorlanıp zorlanmayacağına ilişkin soruları yanıtsız bırakarak ”Bu aşamada daha çok sorumluluk üzerinde duruyoruz” dedi.
Bazı tahminlere göre Amazon, e-ticaret piyasasının yüzde 40'ını kontrolü altında bulunduruyor. Amazon platformunda yapılan satışların büyük çoğunluğu, küçük ve orta ölçekli şirketlerle bireylerden oluşan bağımsız satıcılar tarafından gerçekleştiriliyor. Amazon, bu satıcılara platformuna erişim sağlamalarının karşılığında referans ücretleri ve reklamlar aracılığıyla milyarlarca dolar kazanç elde ediyor.
Üçüncü şahıs satıcıların çoğunluğu, envanter depolamak ve ürünleri tüketicilere göndermek için Amazon'un tesislerini kullanıyor. Bu hizmetten yararlananların ödediği ücretleri sürekli arttıran Amazon, kısa süre önce bu hizmeti kullanmayanlara bir başka ücret uygulaması başlatmış, ancak şiddetli eleştiriler üzerine uygulamayı kaldırmıştı.
Amazon, geçen çeyrekte üçüncü şahıs hizmetlerinden 32 milyar 300 milyon dolar gelir elde ettiğini açıkladı. Antitröst kurumu Institute for Local Self-Reliance'a göre Amazon'un üçüncü şahıslardan aldığı ücretler, Amerikalı satıcılara bu yılın ilk yarısında gelirlerinin yüzde 45'ine mal oldu. 2020'de bu oran yüzde 35, 20014'teyse yüzde 19'du.
Amazon ayrıca uzun zamandır satıcı verilerini değerlendirerek, kendi rakip ürünlerini geliştirip daha sonra bunları sitede öne çıkararak, platformunda satış yapan firmaların işine zarar verdiği suçlamalarıyla da karşı karşıya.
Amazon'dan davaya ilişkin yorumda bulunması talebine henüz yanıt gelmedi.
Davanın başarılı olması, 2017 yılında Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi olduğu sırada yayınladığı ”Amazon'un Antitröst Paradoksu” başlıklı akademik çalışmasıyla adını duyuran ve büyük teknoloji firmalarını sık sık eleştiren FTC Başkanı Khan için önemli bir kazanım anlamına gelebilir. Amazon, 2021 yılında, Khan'ın daha önceki eleştirileri nedeniyle FTC'nin şirket aleyhine açtığı soruşturmalara müdahil olmaması için çaba göstermiş ancak başarılı olamamıştı.
