Suriye’de yaşanan son gelişmeler ortak bir soruyu gündeme getirdi: “Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Annan planına destek verdi ama verdiği sözü tutabilecek mi?”
Türkiye’nin ev sahipliğindeki “Suriye’nin Dostları” toplantısı öncesinde biz de Suriye konusundaki sorularımızı Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Beril Dedeoğlu’na yönelttik.
Amerika’nın Sesi’nden Selin Süer Ünlü’nün sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Dedeoğlu, “Esad samimi olarak Annan Planı’nı kabul etmeye hazır olabilir ama Baas Rejimi Esad’la sınırlı değil. Arkasında Esad’ı da esir almış bir ekipten söz ediyoruz. Dolayısıyla benim anladığım Esad bu anlaşmalara taraftar ama rejimin sahipleri/kadroları bu tür anlaşmalara kesinlikle karşı” diyor. Dedeoğlu’na göre bu yüzden Suriye’de olanlar, Esad’ın sözünü tutmamasından çok, rejimi değiştirmeye gücünün yetmemesi şeklinde yorumlanabilir.
(Prof. Dr. Beril Dedeoğlu’nun açıklamalarını aşağıdaki ses dosyasından dinleyebilirsiniz)
Rusya’nın Suriye Tutumu Değişti mi?
Prof. Dr. Dedeoğlu, Suriye’de kurulacak yeni yapı kendi askeri üslerini, varlığını devam ettirecekse Rusya’nın buna bir itirazı olmayacağını söylüyor. Dedeoğlu, Rusya’nın krizde Amerika ile de Türkiye ile de ilişkisini bozmadan götürmeye çalıştığını belirtiyor ve Rusya’yı “Biraz çekingen bir oyuncu” diye tanımlıyor. Prof. Dr. Dedeoğlu’na göre Suriye konusu çerçevesinde Kuzey Kore ve İran konusunda pazarlıklar da yürütülüyor olabilir. Dolayısıyla Dedeoğlu, “Son dakikaya kadar kim kimden ne koparabilirse diye diplomatik bir mücadele sürdürülüyor” diye konuşuyor.
“Türkiye İran’ı Tercihe Zorladı”
Başbakan Erdoğan’ın son İran ziyaretini sorduğumuzda Prof. Dr. Dedeoğlu Başbakan’ın İran’a geniş bir bakan ekibiyle gittiğini hatırlatıyor. Dedeoğlu’na göre Türkiye İran’a “İsrail’le aşırı bir rekabet sürdürüp Suriye konusunda da ısrarlı davranırsan iyice izole olacaksın. Bu durum Rusya’yı bile rahatsız ediyor. Dolayısıyla benim bölgedeki varlığıma razı ol. Enerji işbirliğini yapalım. Benim dosyamda sana işbirliği teklifi var” dedi. Böylece, İran’ı tercihe zorladı Türkiye. Ancak yine Dedeoğlu’na göre basın önünde yapılan açıklamalara bakılırsa İran bu tercihi Türkiye’nin sunduğu çerçevede kullanmak istemedi.
Asıl Sorun Suriye’de Muhalefetin Birlik Olamaması
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Beril Dedeoğlu, “Suriye’de muhalif gruplar birlik olamıyor” diyor. Yani sorunun özünde muhalefet gruuplarının uzlaşamaması yatıyor aslında. Dedeoğlu, “Bu farklı gruplar ne tür bir güç mücadelesine girecek bu belli değil” diyor ve ekliyor “Sanıyorum Amerika’nın da Türkiye’nin de endişeleri de bundan kaynaklanıyor.”
Dedeoğlu, Türkiye’nin Suriye konusunda, farklı toplumsal kesimlerden oluşan muhalefetin bir devlet kurabilecek şekilde örgütlenmesine yardımcı olma işine soyunduğunu söylüyor. Prof. Dr. Dedeoğlu, “Türkiye bu rolden geri adım atmaz. Bu süreçten biraz Mısır gibi biraz Yemen gibi bir model çıkması konusunda çalışmayı sürdürecektir” diye konuşuyor.