Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Budapeşte’de katıldığı Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesi, diplomatik temas ve ikili görüşmelere de sahne oldu. Erdoğan’ın temaslarında, AB ile ilişkiler bağlamında Gümrük Birliği, vize serbestisi ve Kıbrıs konuları öne çıkarken, Ukrayna ve Gazze savaşı ile Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri de tartışılan ana konu başlıkları arasındaydı.
Erdoğan Avrupalı liderlerle görüşmelerinde, AB-Türkiye ilişkilerinin yeniden ivme kazanması, Gümrük Birliği ve vize serbestesi konularında verilen sözlerin tutulmasını istedi.
Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, “Ankara'nın AB ile bağları güçlendirme arzusunun Kıbrıs sorunuyla el ele gitmesi gerektiğini” söyledi.
ABD seçimlerinin sonuçlarıyla hız kazanan jeopolitik değişimlerin gölgesinde Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de düzenlenen 5. Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesi Avrupalı liderler arasında çok yoğun bir diplomasi trafiğine de sahne oldu.
Başkanlık seçimlerini kazanan Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşüyle değişebilecek dengeleri ele alan liderler, ABD’de başkan değişiminin yaratacağı “olası etkileri” tartıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da, AST zirvesinin kulislerinde pek çok lider ile sohbet ederken, çok sayıda stratejik ikili görüşme gerçekleştirdi. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hollanda Başbakanı Dick Schoof, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ile ikili görüşmeler yapan Erdoğan, Kosova, Polonya, Ermenistan, Ukrayna, İsviçre, Arnavutluk, İtalya, Avusturya, Yunanistan, Bulgaristan, Bosna Hersek ve Sırbistan liderleriyle de ikili temaslarda bulundu.
Türkiye’ye resmi bir ziyarette bulunmayan ancak her uluslararası zirvede Erdoğan ile görüşen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu zirvede de Erdoğan ile biraraya geldi. Macron, görüşmede “Türkiye ile olumlu ikili gündem geliştirmeye hazır olduklarını” söyledi. Erdoğan ise AB üyelik sürecinin yavaşlığından şikayet etti.
Gümrük Birliği ve vize serbestesi baskısı
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, görüşmede önce ikili ilişkiler değerlendirildi. Erdoğan, bu konuda Macron'dan beklentilerini açık bir dille gündeme getirerek, “Fransa'nın Türkiye ile Gümrük Birliği ve vize serbestisi konusundaki taahhütlerine saygı duymasının” öneminin altını çizdi. Erdoğan, bu sözlerin Türkiye açısından stratejik nitelikte olduğunu ve bunların tutulması gerektiğini vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ayrıca Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılım sürecinin yeniden canlandırılması ihtiyacını vurguladı ve bunun Türkiye açısından ihmal edilmemesi gereken stratejik bir hedef olduğunun, bu konuda atılacak adımları görmekte kararlı olduklarının altını çizdi.
İlgili Haberler Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AST Zirvesi temaslarına Yunan ve Rum liderlerle görüşmesi damga vurduMacron ise bu konuyla ilgili olarak Erdoğan’a, “Fransa'nın Avrupa stratejik özerkliği etrafında süregelen düşünce çerçevesinde, Türkiye ile olumlu bir ikili gündem geliştirmeye hazır olduğunu” söylemekle yetindi.
AB ile ilişkilerde Kıbrıs şartı mı?
Erdoğan-Macron görüşmesine ilişkin bir detay da Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis'ten geldi. Hristodulidis’e göre, “Macron, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, Ankara'nın AB ile bağları güçlendirme arzusunun Kıbrıs sorunuyla el ele gitmesi gerektiğini” söyledi.
Aynı gün Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kısa bir sohbette biraraya gelen Hristodulidis, bu sabah başlayan AB liderler zirvesi öncesinde, Macron ve Erdoğan ile yaptığı görüşmeler hakkında bilgi verdi. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Hristodulidis, Macron’un Erdoğan’a, “Ankara'nın AB ile bağları güçlendirme arzusunun Kıbrıs sorunuyla el ele gitmesi gerektiğini söylediğini” aktardı.
Rum lider, “Bu önemlidir, çünkü bu sadece bizim tarafımızdan değil, bir bütün olarak AB tarafından aktarılan bir mesajdır. AB-Türkiye ilişkilerinin güçlendirilmesi Kıbrıs sorunundan geçiyor. Türkiye'nin Kıbrıs'a olan yükümlülüklerinden geçiyor” diye konuştu.
Hristodulidis, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile dün yaptığı görüşmeye ilişkin soruları da yanıtlarken, Atina ile Ankara arasındaki olumlu iklime atıfta bulunarak, “Cumhurbaşkanı ile görüşmem, Kıbrıs sorununu çözmek için müzakerelere devam etmeye hazır olduğumu iletme fırsatıydı” dedi.
Hükümet Sözcüsü Yardımcısı Yiannis Antoniou, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, “Lefkoşa'nın Türkiye'nin AB ile ilişkilerini güçlendirme isteğine yatırım yaptığını, bunun Kıbrıs sorununa fayda sağlayacak şekilde, karşılıklı yarar sağlayacak şekilde geliştirilebileceğini” söyledi.
Öte yandan, Yunanistan Dışişleri Bakanı George Gerapetritis, Cuma günü Atina'da Türk mevkidaşı Hakan Fidan ile biraraya geldi.
Ukrayna, Gazze, Lübnan
Erdoğan ve Macron ikili görüşmelerinde uluslararası krizleri de değerlendirdi. İki lider, Ukrayna'daki savaş ve İsrail'in Filistin ve Lübnan'a yönelik son saldırıları da dahil uluslararası konuları görüştü. Erdoğan, bu çatışmaların diplomatik yollarla çözülmesi çağrısında bulunarak, müzakere ve diyalog yoluyla elde edilecek barıştan yana tutumunu bir kez daha teyit etti.
Edinilen bilgiye göre, iki lider, Trump’ın seçilmesinin ardından, Ukrayna’daki savaşa ilişkin olası değişimleri ele aldı. Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre Macron, Türkiye'nin Karadeniz'de güvenliği sağlamaya yönelik girişimlerini de memnuniyetle karşıladı. Macron, “Fransa'nın, Ukrayna'nın meşru haklarına ve uluslararası hukuka saygı göstererek, adil ve kalıcı bir barışa ulaşmak için tüm uluslararası toplumla birlikte gerekli tüm diplomatik çabaları uygulamaya devam etme kararlılığının” altını çizdi.
Görüşmede Ortadoğu'daki durum da masaya yatırıldı. Gazze’de “iki devletli çözüm” üzerinde birleşen iki lider, “İsrail ile Lübnan arasındaki Mavi Hat'ta, (2006 yılında kabul edilen ve güney Lübnan'ın devlet kontrolü dışında silahlardan arındırılmasını öngören) 1701 sayılı karar temelinde diplomatik çabaların yeniden başlatılması amacıyla derhal ateşkes sağlanması” çağrısında bulundu.
Paşinyan’dan “barış gündemine” bağlılık
Erdoğan ve Macron, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi çabalarına da desteklerini yineledi.
Budapeşte'de düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu’nun 5. Zirvesine katılan Ermenistan Cumhurbaşkanı Nikol Paşinyan da, Erdoğan ve Macron ile görüştü.
Nikol Paşinyan Macron ve Erdoğan ile görüşmelerinde, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşme sürecine ilişkin “Ermenistan'ın barış gündemine bağlılığını” dile getirdi.