Amerika’nın ilk günden bu yana sorunlu olan Suriyeli muhalifleri eğit-donat programı bu hafta yeni bir darbe yedi. Konuyla ilgili farklı haberler gelse de eğitilen son grubun Suriye’ye girdikten sonra El Nusra’ya katıldığı haberleri geliyor.
75 kişilik grubun üyeleri 30’uncu Bölük olarak bilinen muhalif örgütün üyeleri arasından seçilmişti. Örgütün El Nusra ile arasında saldırmazlık anlaşması var. Anlaşma, ilk eğit-donat programının mezunlarının Suriye’ye girdikten kısa süre sonra El Nusra’nın saldırısıyla karşılaşması üzerine imzalanmıştı.
Amerikalı yetkililer, grubun liderlerinden Ebu Zeyd olarak da bilinen Binbaşı Enes Übeyd’in Facebook’tan yayınlanan saf değiştirme haberlerini teyit edemediklerini açıkladı.
30’uncu Bölük komutanları da grubun saf değiştirdiğini teyit edemediklerini söylese de, Halep yakınlarında olduğunu düşündükleri Übeyd’den haber alamadıklarını kabul ediyorlar. Yaptıkları açıklamada El Kaide’ye bağlı El Nusra ile aralarına mesafe koyan grup “30’uncu Bölük Komutası olarak El Nusra ile herhangi bir iletişim içinde olduğumuzu reddediyoruz” dedi.
Eğit-donat programı birçok sorunla karşı karşıya. Programın amacı yerel güçleri kullanarak IŞİD’in yenilmesine katkı yapmalarını sağlamaktı. Kongre 15 bin ılımlı ideolojiye sahip savaşçının eğitimi için 500 milyon dolar ayırmıştı.
Amerikalı siyasetçiler programın yavaşlığından duydukları kızgınlığı dile getiriyor. Başkan Obama da “Ekibime, ılımlı muhaliflerin eğitimi için daha çok çalışılacağını açık bir dille ifade ettim” diyerek düş kırıklığını ifade etmişti.
El Nusra, Temmuz ayında programın ilk mezunlarından bir komutanı ve 7 savaşçıyı, Suriye’ye girişlerinden birkaç gün sonra tutsak almıştı. İlk grubun başına gelen bu olay Kongre’de büyük tepki yarattı. Ancak geçen hafta üst düzey hükümet yetkilileri programı Kongre’de savunmuştu.
Amerika Merkez Kuvvetler Komutanlığı’ndan Orgeneral Lloyd Austin, Senato Silahlı Hizmetler Komisyonu’na ilk mezunlardan en fazla beş kişinin kaldığını belirtmiş ve programda değişiklik yapılabileceğini söylemişti.
Savunma politikaları daire başkanı Christine Wormuth, Türkiye’de 100-120 savaşçının eğitiminin sürdüğünü ifade etti.
İkinci grupla ilgili haberler gelmeden hemen önce konuşan Pentagon sözcüsü Peter Cook, habercilere, ilk mezunların başına gelenlerden gerekli dersin çıkarıldığını ve bundan sonraki eğitimin buna göre düzenlendiğini belirtmişti.
Suriyeli muhalif komutanlar programa kendilerine bağlı savaşçıları yolluyor. Bu komutanlar iki soruna değiniyor. Bunlardan birincisi Washington’un ılımlı muhalif tanımının darlığı, ikincisi ise programa katılanların yalnızca IŞİD’le savaşması ancak Esat’a karşı hareket etmemesi şartı.
Muhalifler Esat’ın Suriye’de, cihatçılara göre çok daha fazla ölüme neden olduğunu belirtiyor. Amerika’nın Sesi’yle görüşen bir komutan Amerikalılar’a, yalnızca IŞİD’le çarpışılması ön şart ise tek bir asker bile yollamayacağını söylediğini belirtti. Kendi güçlerinin büyük ölçüde Esat’ın güçleriyle savaştığını söyleyen komutan, kendi savaşçılarını eğit-donata yollamanın bu koşullarda anlamsız olduğunu söyledi.
El Nusra Cephesi de Suriye’de Amerikalılar’ın desteklediği grupları hedef alıyor. Geçen sene Suriye Devrimciler Cephesi ve Hazm Hareketi’ni bozguna uğrattılar.
Pentagon yetkilileri 1500 gönüllünün ön araştırmadan geçerek eğit-donat programına katılmayı beklediğini açıkladı.
Ön araştırma süreci de Suriyeli muhalif komutanların şikayetçi olduğu bir diğer konu. 30’uncu Bölük’ten Amar El Wawi, Daily Beast’e verdiği demeçte Übeyd’in taraf değiştirmesinin yüksek bir olasılık olduğunu söyledi. Wawi, 30’uncu bölüğün merkez yönetiminde Übeyd’in böyle bir şey yapacağı tahmin edildiği için görevden alınması yönünde bir düşünce olduğunu, ancak bu konuda karar verecek kişilerin bunu reddettiğini söyledi.
Eğit-donat programı Amerika’nın önderliğindeki koalisyonun yerel güçleri şekillendirme ve yönlendirme konusunda önündeki tek sorun da değil. Batı’nın desteklediği Kürt savaşçılar, kendilerini Fırat’ın doğusunda kalmaya iten anlaşmayı delerek Türkiye sınırındaki Kürt bölgelerini korumak istiyor. Ancak bu Ankara ile gerginlik yaratabilir.
Geçen ay Türk hükümeti, Kürt güçlerinin Fırat’ın batısına geçmeyeceği ve Suriye’nin kuzeyinde kurulması önerilen güvenli bölgeye destek vermeyeceği konusunda uzlaşıldığının açıklaması yapmıştı.