Dünya kamuoyu, basına sızdırılan 13 milyon 400 bin yeni belgeyi tartışıyor. “Cennet Belgeleri” (Paradise Papers) adlı belgelerin sayısı milyonlarla, içlerinde geçen paranın miktarı milyarlarla ifade ediliyor. Belgelerin adındaki “Cennet,”“vergi cenneti” deyiminden geliyor ve 1950’den 2016’ya dek uzanan tarihleri kapsıyor.
Dünyanın en zenginlerinin hesapları bu belgelerde ve vergi cennetlerinde gizliliğini kaybetmek üzere.
Milyarlarca doların vergiden kaçırıldığı cennetler arasında Antigua ve Barbuda, Aruba, Bahamalar, Barbados, Bermuda, Cayman Adaları, Cook Adaları, Dominik Cumhuriyeti, Grenada, Lübnan, Malta, Marshall Adaları, Sırbistan da var. Belgelerde çeşitli ülkelerdeki hükümetler tarafından koruma altına alınan 19 şirketin kayıtları da var. St Kitts ve Nevis, St. Lucia, St. Vincent, Samoa, Trinidad ve Tobago ve Vanuatu da vergi cennetleri arasında.
67 ülkeden 381 araştırmacı gazeteci, 96 medya kuruluşunun da desteğiyle, belgeleri ayrıntılı olarak inceleyip kimin, ne kadar parayı hangi vergi cennetinde tuttuğunu ifşa etmeye hazırlanıyor.
İlk açıklanan isimler, bütün dünyanın dikkatini çekmeye yetecek ağırlıkta. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’na göre, İngiltere Kraliçesi’nden, ABD Ticaret Bakanı’na, Kanada Başbakanı’ndan Başbakan Binali Yıldırım’ın oğullarına kadar bir çok kişinin belgelerde adı geçiyor.
Gizli belgeler Alman Süddeutsche Zeitung gazetesinin elinde. Tıpkı geçen yıl ifşa edilen “Bahama Belgeleri” gibi bu belgelerin de nasıl ele geçirildiği bir gazetecilik sırrı olarak saklanıyor. Online gazeteler ve sosyal medya sayesinde, belgeler çok kısa sürede yayıldı, her yerde hızla haber oldu.
“Dünyanın en güçlü zenginleri vergi vermeden nerelerde, nasıl kazanç sağlıyor?” şeklindeki haber başlığı açıklayıcı olsa da, mali konulara ve vergi sistemlerine aşina olmayan kişiler için soru işaretleriyle dolu.
Adı geçen vergi cennetleri, çoğunlukla sanayileşme ve üretim konusunda elverişsiz yerler olduğundan kalkınma modeli olarak paradan para kazanmayı tercih eden küçük ülkeciklerden oluşuyor. Yabancı yatırım çekme yöntemi ya hiç vergi almamak ya da çok az vergi almak. Büyük ülkelerde üretimle ya da herhangi bir yolla kazanılan paralar buralarda kurulan paravan şirketlere aktarılıyor ve kaynak ülkelerin dışarıya mal ve hizmet satan şirketlere uyguladığı vergi iadesi, teşvik gibi ayrıcalıklardan da faydalanılıyor. Böylece para, vergiden kaçırılmış oluyor. Ancak bunu sağlayacak bir aracı gerekli. Ülkeden ülkeye değişen vergi sistemlerindeki boşlukları iyi bilen hukuk ve muhasebe firmaları da transferleri yasalara uydurup üzerlerine düşen payı alıyor. Belgelerin 6 milyon 400 bini 10 farklı bölgede çalışan Appleby ve Estera adlı hukuk ve kurumsal hizmet sağlayıcıları.
İngiltere Kraliçesi de listede
İngiltere Kraliçesi Elizabeth
İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in parasının off-shore’da değerlendirilmesi haberi, sadece İngiltere basınında değil bütün dünya medyasında geniş yer buldu. Kraliyet ailesinin varlığını yöneten Lancaster Dükalığı belgelerdeki iddialara göre, Kraliçe’nin servetinin 10 milyon Sterlinlik bölümünü vergi cenneti Cayman Adaları ve Bermuda’daki şirketlere yatırdı.
Bu haberle gözler Buckingham Sarayı’na çevrildi ve herkes Kraliçe Elizabeth’in bile vergisiz kazanç peşinde koşmasını konuştu. İngiltere Parlamentosu’nda ana-muhalefet ve İşçi Partisi Genel Başkanı Jeremy Corbyn, Karaliçe’yi de ima ederek servetini vergiden sakınan herkesi, özür dilemeye çağırdı.
Corbyn, "İngiltere'de vergiden kaçmak için vergi cennetlerine para yatıran kim varsa ortaya çıkarılmalı. Bunun için sadece özür dilemeleri yetmez, aynı zamanda toplumumuza ne yaptıklarını da açıklamalılar. Çünkü çok varlıklı kişiler, İngiltere'de vergiden kaçırmak istedikleri parayı bir vergi cennetine yatırırsa kim kaybeder? Okullar, hastaneler, konutlar, tüm kamu hizmetleri kaybeder ve nüfusun geri kalan kısmı onların yarattığı açığı kendi ceplerinden ödemek zorunda kalır,” dedi.
Kraliçenin parasının Cayman ve Bermuda’da ne işi olduğu konusundaki açıklama, Lancaster Dükalığı’ndan geldi. Kraliçenin yatırımlarından sorumlu Dükalık, yasadışı bir durum olmadığını, üstelik kraliçenin vergi mükellefi olmamasına rağmen diğer yatırımlarının vergilerini gönüllü olarak ödediğini öne sürdü.
Ancak yine de İngiltere Kraliçesi gibi bir üst düzey yetkilinin adının vergisiz kazanç sağlayanlar arasında geçmesi üstü kolay kapatılacak bir konu gibi görünmüyor.
Belgelerde ABD Ticaret Bakanı da var
ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross
Belgeler, ABD Başkanı Donald Trump'ın kabinesinden Ticaret Bakanı Wilbur Ross'un Amerika'nın Rusya'ya uyguladığı yaptırımlar kapsamına giren bir şirkette hissesi olduğunu gösteriyor. Ticaret Bakanı Wilbur Ross yaptığı açıklamada, "hukuka uygun olduğunu" söyleyerek yaptığı büyük iş bağlantılarını savundu.
79 yaşındaki milyarder sanayici Ross, Putin'in damadı ve Amerikan yaptırımlarına tabi bir ortaklıkla bağlantılı olarak, bir nakliye firması olan Navigator Holdings'de 2 milyon dolardan 10 milyon dolara varan yüzde 31'lik bir hisseye sahip. Ross’un ortağı aynı zamanda Putin'in judo partneri.
Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları da “Cennet Belgelerinde”
Belgelerde adı geçen Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları Erkan ve Bülent Yıldırım, Uluslararası Araştırmacı Gazeteci Birliği’ne Cennet Belgeleri’nde destek veren Cumhuriyet Gazetesi’nin röportaj teklifini yanıtsız bıraktı.
Başbakan Binali Yıldırım da oğullarının Malta gibi denizaşırı bölgelerde ortaya çıkan yatırımları konusunda sorulara muhatap oldu.
Belgelerde, Başbakan’ın oğulları Erkan ve Bülent Yıldırım'ın Malta'da Hawke Bay Marine Co.Ltd., ile Black Eagle Marine Co. Ltd., adlı şirketleri olduğu anlaşılıyor.
ABD ziyareti öncesi Ankara Esenboğa Havaalanı'nda habercilere açıklama yapan Yıldırım, bu konudaki bir soru üzerine, siyasete girmeden önce denizcilikle uğraştığını belirterek, "Hayatım boyunca denizcilikle uğraştım, gemi işletmeciliği yaptım. Siyasete başlayınca da işlerimi evlatlarıma bıraktım" dedi.
Başbakan Yıldırım, "Siyasete başlarken çocuklarıma bir tavsiyem oldu. Devletle hiçbir zaman iş yapmayacaksınız. Yakınına bile yaklaşmayacaksınız. Devletin bankalarından kaynak kullanmayacaksınız" diye konuştu.
Yıldırım, denizcilik sektörünün küresel bir iş olduğunu belirterek, "Bunun gizli saklı bir tarafı da yok" diyerek iddiaları reddetmedi.
Bütün bu alışverişlerin takibini yapan hukuk firması Appleby, haksız kazanç iddialarını reddetti ancak “hatalar olabilir” dedi. Şirket, açılması muhtemel resmi soruşturmalara katılmayı kabul etti. Estera ise yorum yapmaktan kaçındı.
Cennet Belgeleri’yle ortaya çıkan para ilişkileri
- Kraliçe'nin milyonlarca sterlini, Cayman Adaları fonuna yatırıldı ve paralarının bir kısmı yoksul aileleri sömürmekle suçlanan firmaya gitti.
- Donald Trump'un kabine üyesi, danışmanı ve seçim bağışçısı ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross'un Putin’in damadının nakliye şirketine yaptığı ödemeler ve geniş kapsamlı off-shore ilişkileri.
- Twitter ve Facebook’un kasasına giren Rus devlet finans kurumlarının milyonlarca dolarlık parası.
- Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun para kaynağı olarak bilinen işadamı Stephen Bronfman’ın Cayman Adaları’ndaki para hareketleri.
- Formula 1 şampiyonu Lewis Hamilton’ın, Isle of Man planıyla vergiden kaçırdığı 17 milyon dolarlık jeti.
- İngiliz Lord Ashcroft'un daha önce bilinmeyen 450 milyon dolarlık servetini yatırdığı, offshore şirketleri.
- Apple, vergi işleri sıkılaşınca İrlanda Cumhuriyeti’ndeki merkezini gizlice Jersey'e taşıdı.
- Spor ayakkabısı Nike’ın ofisi ve personeli bulunmayan Bermuda’daki hayali merkezi.
- Başbakan Binali Yıldırım’ın oğullarının da faydalandığı iddia edilen Malta'nın özel jetler ve lüks yat sahiplerine verdiği milyarlarca dolarlık vergi iadesi.
- ABD seçimlerinde Steve Bannon'un Hillary Clinton'a yönelik saldırı kampanyaları için bütçe sağlanan offshore paraları.
- Londra’da kayıtlı çok uluslu Glencore Şirketi’nin Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde karlı maden haklarını elinde tutma çabalarında kullanılan gizli kredi ve ittifak parası.
- Vergi kaçakçılığını savunan Eski Hazine Bakanı James Sassoon’ın, Bahamalar'daki şirketleri.
- İki Rus milyarder tarafından Arsenal ve Everton futbol kulüplerine menfaat sağlamak için kullanılan karmaşık offshore ağlar.
- BBC'nin sitcom dizisi “Mrs. Brown's Boys”un yıldızlarının vergi ödememek için off-shore şirketlerinin web sitesini kullanması.