İçişleri Bakanlığı’nın 2 Eylül’de bütün valiliklere gönderdiği genelgeyle düğün, nişan, kına gecesi ve sünnet düğünlerine yeni kısıtlamalar getirmesi, başta gelinlik olmak üzere damatlık ve abiye elbise satışlarını neredeyse durma noktasına getirdi.
Your browser doesn’t support HTML5
Düğünlere Kısıtlama Gelinlik Satışlarını Vurdu
Genelgeyle sokak ya da köy düğünü, sünnet düğünü, kına gecesi, nişan gibi etkinlikler yasaklandı. Düğün ve nikahların bir saatle kısıtlanması zorunluluğu getirildi. Dans edilmesine, oyun oynanmasına, yiyecek ve içecek servisi yapılmasına izin verilmeyeceği duyuruldu. Ayrıca gelinle damadın birinci ve ikinci derece yakını olmayan 65 yaş ve üzerindekilerle 15 yaş altı çocukların düğünlere ve nikah törenlerine katılması da yasaklandı.
“Siparişler iptal ediliyor”
Yeni kısıtlamaların ardından düğünler ve gelinlik siparişleri iptal edilmeye başladı. Sadece Türkiye’de değil, Ortadoğu ve Avrupa pazarında da önemli bir yer tutan İzmirli gelinlik üreticileri bu kararla birlikte işlerinin neredeyse durma noktasına geldiğini söyledi. VOA Türkçe’ye konuşan Mimar Kemalettin Moda Merkezi Derneği Başkanı İzzet Avcı, “Burada yaklaşık bin 500 esnafımız var. Çoğunluğunu gelinlikçiler teşkil ediyor. Ayrıca damatlık, nişanlık, abiye elbise ve sünnet kıyafeti çalışanlar da var. Şimdi siparişler iptal ediliyor. Çarşı’yı geziyorum, bir esnafın 15 gelinlik siparişi, bir başkasının 20 gelinlik siparişi iptal edilmiş. Bu iptallerle birlikte moraller de bozuk tabii” dedi.
Bölgede hem Anadolu’ya hem de yurtdışına çalışan üreticilerin ağırlıkta olduğunu belirten Avcı, düğünlere getirilen kısıtlamanın bir anda olmasının herkesi zor duruma soktuğunu belirterek, “Düğün süreleri iki saat olabilirdi. Bu, bizi kurtarırdı. En azından dokuzuncu ayı atlatsaydık, Anadolu’daki düğünler de yapılırdı” diye konuştu.
Sektörün Mart, Nisan ve Mayıs aylarında kapalı kaldığını hatırlatan Avcı, Haziran ayıyla birlikte kısmi olarak çarkların dönmeye başladığını söyledi: “Mesela bir işyerinde 100 kişi çalışıyorsa, kısa çalışma ödeneğiyle 50 kişiye işbaşı yaptırıldı. Ama şu anda hepsini yeniden geri gönderdiler. Allah herkesin yardımcısı olsun ama moraller bozuk”.
“Bu gidişle birçok dükkan kapanır”
Modaevi sahibi Yüksel Arduç da VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada “Corona’dan her sektör etkilendi ama en çok gelinlik sektörü etkilendi. Çünkü bizde sezon üçüncü ayda başlar, dokuzuncu ayda biter. Ama bu sene en iyi aylarda maalesef bundan mahrum kaldık” dedi.
Arduç, sözlerini şöyle sürdürdü: “Hükümetin geçen hafta bir anda aldığı karar bizim sektörü allak bullak etti. Bütün düğünler ertelendi. Yasak gelince şu an bizi arayan birçok müşteri, birçok gelin adayı gelinlikleri iade etti. Böyle bir karar alınacaksa en azından 15, 20 gün süre verilmesi lazım. Hükümet akşam 10’da karar alıyor, sabah kapatalım diyor. Öyle bir şey olmaz”.
Düğünlerin sadece gelinlik sektörünü değil, düğün salonlarından fotoğrafçılara, beyaz eşyadan mobilyaya, kuyumculardan kuaförlere kadar birçok sektörü etkilediğini vurgulayan Arduç, “Her taraf açık. Barlar, sahiller açık. Ama gelinlik sektörüne gelince, ‘kapat’. Sanki bütün Corona gelinlik sektöründe var, başka hiçbir yerde yok” sözleriyle karara tepki gösterdi.
Arduç, “Bu gidişle dokuzuncu aydan sonra burada birçok dükkan kapanır. Yani kimsenin ayakta kalma şansı yok. Çünkü iş yapamadık biz. Buna bir çözüm bulunması lazım. Yoksa burada bütün esnaf zor durumda kalır” ifadelerini kullandı.
“Biz de ne yapacağımızı şaşırdık”
Gelinlik tasarımcısı ve üreticisi Cüneyt Doğan ise “Üç ay kapattık. Sonra tekrar açıldık. Çalışanlarımızı tekrar işe çağırdık. Tam toparlanıyorduk, tekrar böyle bir karar çıkınca biz de ne yapacağımızı şaşırdık. Şu anda siparişlerimiz var. İptaller geliyor. Biz de zor duruma düştük. Model çalışmamız lazım, bir şeyler üretmemiz lazım ama şu an üretemiyoruz. Kumaş alımlarını durdurduk, ne olacağını bekliyoruz” dedi.
Düğünlere kısıtlama getirmek yerine denetimlerin artırılmasının ve kurallara uyulmasının daha doğru bir yöntem olacağını savunan Doğan, yaşanan belirsizliği “Önümüzdeki 5, 6 ay zor geçecek. Bu sürede bizim yeni modeller yapmamız, yeni sezona hazırlanmamız gerekiyor. Ama hiçbir şey yapmıyoruz. Corona bir anda bitse dahi biz yine bocalayacağız. Çünkü hiç hazırlığımız olmayacak” sözleriyle anlattı.
Doğan, gelinlik siparişlerindeki iptaller nedeniyle kendilerinin de kumaş, dantel gibi malzeme aldıkları toptancılara ödeme yapmakta zorlandıklarını belirterek, “Hafta sonu olduğunda alacaklılar haklı olarak sıraya giriyor. Ama maalesef biz almadığımız zaman veremiyoruz” diye konuştu.
“İşimiz de Covid-19’la yaşamayı öğrenecek”
Gelinliklerde olduğu gibi damatlık siparişlerinde de iptaller söz konusu. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan damatlık üreticisi Hüseyin Büker, sadece damat adaylarına değil, gelinin ve damadın erkek akrabalarına yapılan satışların da kesildiğini söyledi.
Büker, yaşanan krizden çıkışın ise kurallara uyma ve denetim yoluyla mümkün olacağını sözlerine ekledi: “Zaten pandemi başladığından bugüne kadar devlet bize gereken desteği verdi. Artık devletten biz destek istemeyelim. Devletin de sırtına yük olmayalım. Herkes Covid-19’la hem ticari olarak hem sağlık olarak yaşamasını öğrensin. Düğünler üç saate çıkarılsın, önlemler alınsın ve devlet görevlileri bu önlemleri kontrol etsin. Biz de işimize bakalım. Biz birey olarak nasıl Covid-19’la birlikte yaşamayı öğreniyorsak, işimiz de bunu öğrenecek”.
“Gelinlik evde, askıda bekleyecek”
Getirilen kısıtlamalar düğün planı yapan gelin ve damat adaylarını da sıkıntıya soktu. Ekim ayında düğün yapmayı planlayan Fatmanur Karaca, “Gelinliğimizi aldık ama şimdi hayaller suya düştü. Bütün düğün hazırlıkları tamamdı. Bir anda yasak geliverince ne yapacağımız, nasıl olacağı soru işaretine dönüştü. Düğünü mü ertelesek, sadece nikah mı yapsak, insanın kafası karışıyor. Bir anda üzüntü ve hüzün var. Gelinlik evde, askıda bekleyecek. Herhalde düğün ertelenecek bu gidişle ya da içimize sinmeyen bir şekilde olacak” dedi.