ABD Başkanlık Seçimleri çerçevesinde Cumhuriyetçi aday adayları arasında yapılan son televizyon tartışması, terör, güvenlik ve dış politika konularına odaklandı. CNN televizyonunun sunduğu tartışmanın yıldızı, her zamanki gibi sansasyonel açıklamalarıyla öne çıkan milyarder emlakçı Donald Trump oldu.
Cumhuriyetçi adayların sayısının fazlalığı nedeniyle ilk tartışma, en son kamuoyu yoklamalarında yüzde 3,5'in altında kalan eski Pennsylvania Senatörü Rick Santorum, Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham, eski Arkansas Valisi Mike Huckabee ve eski New York eyaleti valisi George Pataki arasındaydı.
İlk tartışmanın ilgi çeken anlarından biri, Lindsey Graham’ın, Donald Trump’ın vatandaş olmayan Müslümanlar’ın Amerika’ya girişine yasak getirilmesi teklifi nedeniyle tüm Müslümanlar’dan özür dilemesi oldu. Graham, Trump’ın Amerika’yı temsil etmediğini ifade etti. Trump’ın önerisini tüm adaylar reddetse de, Santorum İslam’ın “farklı” olduğunu, “sadece bir din değil, bir yönetim biçimi” olduğunu savunarak dile getirerek, anayasal koruma altında olmaması gerektiğini öne sürdü.
Santorum ayrıca IŞİD’in Atatürk’ün Osmanlı İmparatorluğu’nu sona erdirmesinden bu yana ilk Sünni halifeliğini kurduğunu söyledi ve “Kuran’a göre bu halifeliği meşru gören tüm iyi Sünniler’in hilafete destek vermesi gerektiğini” belirtti. Santorum, IŞİD’i yenmek için bu nedenle topraklarını, bölgedeki Kürtler’de dahil Sünni güçlerin desteğiyle geri kazanmanın ve bu halifeliğin meşruiyetini elinden almanın gerekli olduğunu söyledi.
Kamuoyu yoklamalarında yüzde 3,5 ABD ortalamasının altında kalan adaylar George Pataki, Mike Huckabee, Rick Santorum ve Lindsey Graham
‘Siz Savaşın’
Lindsey Graham ise IŞİD’i yüzde 90 Ortadoğu, yüzde 10 Amerikan kuvvetleri kullanarak yenmenin doğru olacağını söyledi. Graham, başkan seçilirse, Türkiye’deki Arapları kullanarak IŞİD topraklarını ele geçireceğini belirtti. Graham “Arap Dünyası ve Türkiye’ye şunu söylemek istiyorum. Biz 100 bin asker yollamayacağız. Bu kez siz savaşacaksınız ve biz size yardım edeceğiz. Son iki savaşın masrafını bir karşıladık bu kez siz karşılayacaksınız” diye konuştu.
Eski New York valisi George Pataki de uçuşa yasak bölgeye destek verdi ve “Türkiye üç yıl önce uçuşa yasak bölge istedi. Obama hayır dedi. Türkler’le beraber uçuşa yasak bölge oluşturmalı ve mültecilerin Avrupa’ya ya da Amerika’ya akmasını önlemeliyiz” diye konuştu.
Asıl Tartışma
Daha üst sırada yer alan adaylar arasında yapılan asıl tartışmada, anketlerde açık ara önde giden Donald Trump, sahnenin merkezindeydi.
Tartışmanın başında öne çıkan sorularından birisi Ortadoğu’da rejim değişimiydi. Genel olarak Amerika’nın yurtdışı müdahalelerine karşı çıkan duruşuyla tanınan Kentucky Senatörü Rand Paul, Ortadoğu’da laik diktatörlerin devrilmesinin cihatçı terörü beslediğini söyledi. Donald Trump Esat’ın “iyi bir adam olmadığını”söylese de görevinde kalabileceğini belirtti.
New Jersey valisi Chris Christie, Ortadoğu politikaları konusunda, Başkan Obama’nın İran’la yaptığı nükleer görüşmeleri eleştirdi ve İran’ın güçlendirmenin bölge için bir hata olduğunu belirtti.
Trump’ın, Müslümanlar’ın ülkeye girişinin yasaklanması önerisi ikinci tartışmada da gündeme geldi. Trump önerisini savunurken, konuşulması gereken bir konuyu gündeme getirdiğini söyledi. Adayların hiçbiri bu öneriye destek vermese de halkın buna destek çıkmasının nedenini Obama’nın başarısız dış siyasetine bağladı. Texas Senatörü Ted Cruz, IŞİD ya da El Kaide’nin güçlü olduğu ülkelerden gelen Müslümanlar’a üç yıl boyunca iltica yasağı getirmeyi önerdi.
Tek kadın Cumhuriyetçi aday olan Carly Fiorina, terörizm konusuna farklı bir noktadan yaklaştı. Eski Hewlett Packard yöneticisi, terörle mücadelede teknolojinin önemine dikkat çekti ve devletin bu konuda özel sektörün yardımına gereksinimi olduğunu belirtti.
Göç ve Mülteciler
Latin Amerika’dan gelen göçün hedefi olan Amerika, bugünlerde aynı zamanda Suriyeli mültecilerin ülkeye alınıp alınmaması gerektiğini konuşuyor. Göç konusunda öne çıkan iki aday, Küba kökenli iki senatör Marco Rubio ve Ted Cruz oldu. Florida Senatörü Rubio, Amerika’daki göçmen korkusu nedeniyle Obama’yı suçladı ve gerekli önlemler alındığında halkın Amerika’da 10 yıldan fazla yaşayan insanların gerekli koşulları yerine getirmeleri durumunda oturma izni almalarına destek olacaklarını söyledi.
Rubio’yu, yasadışı göçmenlere af çıkarmak istemekle suçlayan Ted Cruz ise, Başkan seçildiğinde Meksika sınırına duvar inşa ettireceğini ve masrafları da Trump’a ödeteceğini söyledi. Daha önce duvar öreceğini söyleyen Trump buna karşılık “İnşa ederim” dedi.
Genel olarak terörizm, güvenlik ve göçmenlik konularının konuşulduğu tartışmada Ohio Valisi John Kasich’in “Rusya’nın burnuna bir yumruk atma vakti geldi. Çok fazla şey yanlarına kaldı” sözü ve Chris Christie’nin “Rus uçağı düşürmeye hazır olduğu” sözleri de dikkat çekiciydi. Ulusal güvenlik genel olarak Cumhuriyetçi Parti’nin Amerikan kamuoyunda avantajlı olduğu bir konu ve adaylar genel olarak dış siyasette şahin bir tutum ortaya koyarak halkın desteğini almaya çalışıyor.
Trump-Bush kapışması
Kampanya sezonu tam başlamadan önce Cumhuriyetçi Parti’nin öne çıkan adayı Florida eski Valisi Jeb Bush anketlerde başarısız bir görüntü çiziyor. Buna rağmen tartışmanın en hararetli anları Trump ve Bush arasında yaşandı. Bush’un “kaos adayı” olarak tanımladığı Trump, Bush’u kendi kampanyasının kötü gitmesi nedeniyle kendini hedef almakla suçladı. Bush, Trump’a “İnsanlara hakaret ederek başkan olamazsın” diye cevap verdi. Trump buna karşılık “Ben anketlerde yüzde 42’deyim, sen yüzde 3’desin. Sanırım benim işlerim iyi gidiyor” diyerek cevap verdi.
IŞİD, Kürtler ve uçuşa yasak bölge
Münazara Türkiye’yi ilgilendiren konulardan biri de Suriye’de Kürt güçlerinin silahlandırılması oldu. Trump’ın Müslümanlar’la ilgili yorumlarını eleştiren Jeb Bush, Kürtler’in de Müslüman olduğunu ve uçuşa yasak bölge ilanının yanı sıra Kürtler’in doğrudan silahlandırılması gerektiğini ifade etti. Ted Cruz da Kürtler’in silahlandırılmasına destek verirken Ohio Valisi Kasich, Irak’ın toprak bütünlüğünün sürdürülemeyeceğini ve ülkenin Şii, Sünni ve Kürtler olarak üçe bölünmesi gerektiğini belirtti.
Ortadoğu ziyaretinde Suriyeliler’le konuşma fırsatı bulduğunu söyleyen emekli cerrah Ben Carson, Suriyeliler’in en büyük isteğinin ülkelerine dönmek olduğunu belirtti. Suriye’nin Haseka kentinin Kürtler, Hristiyanlar ve ılımlı Sünniler’in elinde olduğunu söyleyen Carson, bu bölgeye çok sayıda mülteci yerleştirilebileceğini belirtti ve Amerika’nın Kürtler’i Bağdat üzerinden silahlandırmasını eleştirdi.
Bush’un uçuşa yasak bölge ilan edilmesi fikrine Carla Fiorina’nın yanı sıra Chris Christie de destek verdi.
Rand Paul, Christie’nin uçuşa yasak bölge çerçevesinde Rus uçağı düşürebileceğini söylemesi karşılık, “Üçüncü Dünya Savaşı istiyorsanız adayınızı buldunuz” diyerek cevap verdi. Hillary Clinton’ın da bu fikri desteklediğini söyleyen Paul, bunun bir felakete yol açabileceği uyarısında bulundu.
Kapanış Konuşmaları
Kapanışta genel olarak tartışmada çok öne çıkmayan Rand Paul, ülkenin önündeki en büyük tehlikenin ulusal borç olduğunu söyledi ve askeri harcamaları eleştirdi. Paris ve San Bernardino’daki saldırıdan sonra Amerikan halkının terör kaygısının arttığı günlerde, genel olarak dış müdahalelere karşı bir tutum içinde olan Rand Paul’un, partinin genel eğilimlerinin dışında kaldığı izlenimini verdi.
Ohio valisi John Kasich, hiçbir Cumhuriyetçi’nin Ohio’yu kazanamadan Başkan olamayacağını söylerken “Pozitif mesaj vererek insanların akılları ve kalpleriyle birleşmeliyiz” dedi.
New Jersey Valisi Christie, 11 Eylül sonrası yaptığı savcılık görevine gönderme yaparak cihatçı terör konusunda deneyimli olduğunu söylerken, Başkan olarak ülkeyi koruma sözü verdi.
Carly Fiorina, “Ülkeyi geri almak ve korumak için Clinton’ı yenmeliyiz” diye konuştu.
Babası ve ağabeyinden sonra Bush ailesinden seçilen üçüncü Başkan olmaya aday eski Florida Balisi Jeb Bush kapanışta “Benim planlarım ulusal ve ekonomik güvenliğimizi arttıracak” dedi.
Giriş konuşmasında Amerikan rüyası fikrine vurgu yapan Küba asıllı Marco Rubio “Çok önemli bir seçim. Kimliğimizi belirleyecek bir seçim. İnsanlar geleceğe güvenmiyor ve terörden korkuyor. Amerikan rüyası daha fazla kişiye ulaşmalı” diye konuştu.
Amerikan liderliği hakkında Obama’nın hatalı olduğunu söyleyen Ted Cruz. Ronald Reagan’ın Sovyetler Birliği’ni bitirdiğini, kendisinin de vergileri düşürerek ufak şirketleri canlandıracağını ve IŞİD’i mağlup edeceğini söyledi.
Dini kimliğiyle öne çıkan beyin cerrahı Ben Carson, annesinin kendisine Amerikan prensiplerine uyma ve dua etmeyi öğrettiğini söylerken, çok sayıda ülkeyi gezdiğini ve her zaman Amerika’da doğduğuna duacı olduğunu söyledi.
Cumhuriyetçi Parti’nin anketlerde açık ara önde giden adayı emlak kralı Donald Trump Amerika’nın ticaret ve askeri alanlarda kazanmadığını, ülkenin savaş muhariplerini korumadığını söyledi. Sağlık sisteminin 2017’de çökeceğini de söyleyen Trump “Beni seçerseniz yine kazanmaya başlayacağız” diye konuştu.
Amerika başkanlık seçimlerine bir yıldan az kala Cumhuriyetçi Parti adayları, kalabalık yarışta öne çıkmak için mücadele etmeyi sürdürüyor. Ancak birçok uzman Donald Trump’ın üst üste yaptığı tartışmalı çıkışları sonrasında anketlerde düşmeye başlamasını beklerken, henüz bu gerçekleşmedi.
Your browser doesn’t support HTML5
Cumhuriyetçi Adayların 'IŞİD' Kapışması