Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 13 yıl aradan sonra Irak’ı ziyaret etti. Günübirlik ziyaret kapsamında Erdoğan Bağdat’ta Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ile görüştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Sudani görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Erdoğan, güvenlik ve terörle mücadelede işbirliğinin görüşmenin en önemli gündem maddeleri olduğunu söyledi.
Erdoğan, “Irak topraklarından Türkiye’yi hedef alan terör örgütü PKK'ya ve uzantılarına karşı atabileceğimiz müşterek adımları istişare ettik. PKK'nın Irak'ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık. Resmen terör örgütü ilan edilerek Irak topraklarındaki varlığının en kısa zamanda sonlanacağına dair güçlü inancımı mevkidaşlarımla paylaştım” dedi.
Erdoğan, “Bu komşuluk ve kardeşlik hukukumuzun da gereğidir. Irak hükümetinin bu doğrultuda atacağı her adımda ihtiyaç duyacağı tüm desteği sağlamaya hazırız” ifadelerini kullandı.
Stratejik çerçeve anlaşması
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında, ziyaretinin ve imzalanan anlaşmaların, Türkiye ve Irak ilişkilerinde “yeni bir dönüm noktasını” teşkil etmesine ilişkin beklentisini dile getirdi.
Irak’la imzalanan Stratejik Çerçeve Anlaşması’nı “sağlam bir yol haritası” olarak tanımlayan Erdoğan, “Metinle güvenlik, terörle mücadele, ekonomi, ticaret, enerji, ulaştırma, çevre, sınıraşan sular, sağlık, eğitim gibi pek çok alanda teknik müzakerelerin sürdürülmesini ve takibini sağlayacak ortak daimi komiteler kurulmasına karar verdik. Anlaşmaların hayata geçirilmesi için gereken koordiasyonu sağlayacağız" açıklamasını yaptı.
Kalkınma Yolu Projesi’nde işbirliği anlaşması
Erdoğan ve Sudani'nin himayesinde, Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında Kalkınma Yolu Projesi'nde işbirliğine ilişkin 4'lü mutabakat zaptı imzalandı.
“Geçtiğimiz yıl 20 milyar dolar seviyesinde seyreden ticaret hacmimizi daha üst seviyelere taşımak istiyoruz” diyen Erdoğan, Kalkınma Yolu Projesi’nin bu hedef bakımından hayati önem taşıdığını söyledi.
Erdoğan, "Ticaretimizin önündeki engellerin kaldırılmasını değerlendirdik" dedi ve "Başta Irak ve tüm bölgenin istikrar ve refahına büyük katkı sunacak olan plana yönelik anlaşmayla inancımızı perçinledik" diye ekledi.
“Tüm tarafları gerilimi tırmandırıcı eylemlerden kaçınmaya çağırıyorum”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gazze’de yaşananlara da değindi.
Erdoğan, "Gazze'de akan kanın durması için elimizden geleni yapıyoruz. İsrail'in Filistin'de uyguladığı zulüm ve bunun bölgemize etkilerini ele aldık. İsrail-İran ekseninde yaşanan gelişmeler, Filistin'deki katliamı gölgelemektedir. Irak da olumsuz etkilenmektedir. Tüm tarafları gerilimi tırmandırıcı eylemlerden kaçınmaya çağırıyorum. Başkenti Doğu Kudüs olan Filistin devletinin kurulması bölge barışının gereğidir" diye konuştu.
“Irak topraklarının herhangi bir komşumuza karşı kötü niyetle kullanılmasına izin veremeyiz”
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani de basın toplantısında, "Cumhurbaşkanı Erdoğan ile güvenlik konusundaki engellerle mücadeleyi, terörist unsurların varlığı ile mücadeleyi, daha fazla kontrol ve istikrar için Türkiye-Irak sınır bölgesi güvenliğini görüştük" dedi.
PKK’yı doğrudan telaffuz etmeyen Irak Başbakanı, bölgede iki ülkenin sınır güvenliğini güçlendirmek ve devlet dışı silahlı gruplara karşı adım atma konusunda işbirliği yapacaklarını belirtti.
Sudani, “Irak topraklarının hiçbir şekilde herhangi bir komşumuza karşı kötü niyetle kullanılmasına izin veremeyiz. Hiçbir grup Irak'ın topraklarının egemenliğini ihlal edemez” ifadelerini kullandı.
Ankara “ortak operasyon merkezi” teklifinde bulunmuştu
Ankara yaz aylarında Irak’ın kuzeyinde PKK’ya yönelik yeni bir operasyon sinyali vermiş ve bu kapsamda Irak ile “ortak operasyon merkezi” kurulması önerisinde bulunmuştu.
Mart ayında Irak ve Türkiye dışişleri bakanları arasında yapılan bir toplantının ardından Bağdat hükümeti ilk defa, PKK’yı “yasaklı örgüt” olarak ilan etmişti. PKK, Türkiye’nin yanısıra ABD ve Avrupa Birliği’nin de terör örgütleri listesinde yer alıyor.
Ankara PKK’nın Irak hükümeti tarafından terör örgütü olarak tanımlanmasını talep ediyor.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler geçen ay gazetecilere verdiği demeçte, Ankara’nın Irak’ın kuzeyinde 30-40 kilometre derinliğinde bir güvenlik koridoru oluşturmak istediğini söylemişti.
Irak Başbakanı Muhammed Sudani geçen hafta Washington'a yaptığı ziyarette gazetecilere, Irak ve Türkiye'nin "birbirleriyle gerçek çıkarları ve ortak projeleri olduğunu" söylemişti.
PKK'nın uzun süredir Kuzey Irak'ta varlık gösterdiğini kaydeden Sudani, "Ancak hiçbir silahlı grubun Irak topraklarında bulunmasına ve burayı saldırılar için bir fırlatma rampası olarak kullanmasına izin vermiyoruz" demişti.
Ankara, PKK üslerinin varlığının, Irak'ın güneyindeki Basra'da bulunan Büyük Faw Limanı'nı demiryolu ve karayolu ağıyla Türkiye ve Avrupa'ya bağlayacak olan "Irak Kalkınma Yolu" adlı ticaret yolunun inşası için de bir tehdit oluşturduğunu savunuyor.
Su kaynaklarının yönetimi konusunda 10 yıllık anlaşma
Irak Başbakanı Sudani, iki ülke arasında, Irak’ın ihtiyaçlarını göz önünde bulunduracak şekilde su kaynaklarının yönetimi konusunda 10 yıllık bir anlaşma imzalandığını da söyledi.
Gazze konusunda Türkiye ile işbirliğinin önemine dikkat çeken Sudani, “İslam dünyasının kutsal topraklarında yaşananlara gözlerimizi yumamayız” diyerek derhal ateşkes ihtiyacı konusunda aynı fikirde olduklarını kaydetti.
Erdoğan-Reşid görüşmesinde de terörle mücadele ana başlık oldu
Günübirlik ziyaret kapsamında Erdoğan Sudani ile biraraya gelmeden önce Irak Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ile de görüştü.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Erdoğan-Reşid görüşmesinde Türkiye ve Irak ikili ilişkileri, İsrail’in Gazze’deki saldırıları, bölgesel ve küresel meseleler ile terörle mücadele konularının ele alındığı belirtildi.
Açıklamaya göre Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, Türkiye’nin PKK ile mücadele konusunda Irak’tan beklentilerinin bulunduğunu, Irak’ın terörün her türlüsünden arındırılması gerektiğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın görüşmede, Bağdat ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasındaki ilişkilerin rayına girmesinin ve Türkmenler'in hak ettiği konuma ulaşmalarının Irak’ın istikrarı için önemli olduğu mesajını verdiği kaydedildi.
Önümüzdeki dönemde Türkiye ve Irak’ın işbirliği içinde atacağı adımların bölgesel kalkınma ve refaha da katkı sağlayacağını ifade eden Erdoğan'ın Gazze’deki “İsrail zulmünü durdurmak” için çabaların devam ettiğini, Müslüman ülkelerin bu süreçte birlik içinde hareket etmesinin gerektiğini de söylediği bilgisi de paylaşıldı.
Erdoğan’ın son durağı Erbil oldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan Bağdat'ın ardından yarı özerk Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başkenti Erbil’i de ziyaret etti.
Erdoğan, Erbil'de IKYB Başkanı Neçirvan Barzani ve IKBY Başbakanı Mesrur Barzani tarafından törenle karşılandı.
Yarı özerk Kürt bölgesinden Türkiye'ye uzanan Kerkük-Yumurtalık boru hattı, bir tahkim mahkemesinin Ankara'nın Irak merkezi hükümetini baypas eden petrol ihracatı için Irak'a 1,5 milyar dolar ödemesine hükmetmesinin ardından Mart 2023'ten bu yana kapalı.
Petrol ve gaz gelirlerinin paylaşımı Bağdat ile Erbil'deki Kürt yetkililer arasında uzun süredir tartışmalı bir konu.
Erdoğan Başbakan sıfatıyla 2012’de Irak’a gitmişti
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Irak ziyaretinde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, MİT Başkanı İbrahim Kalın eşlik ediyor.
Erdoğan Irak'a son ziyaretini 2012 yılında başbakan olduğu dönemde gerçekleştirmişti.